มิตรแท้ 4 มิตรเทียม 4
การคบเพื่อนเป็นสิ่งสำคัญ มีผลต่อความเจริญก้าวหน้าและความเสื่อมของชีวิตอย่างมาก จึงควรทราบหลักธรรมเกี่ยวกับเรื่องมิตรที่เป็นข้อสำคัญ ๆ ไว้ ดังนั้นจึงกล่าวถึงคนที่ควรคบ คนที่ไม่ควรคบ และหลักปฏิบัติต่อกันระหว่างมิตรสหาย ดังนี้คือ
มิตรแท้ 4 มิตรที่ใจดี มิตรที่จริงใจ มี 4 ประเภทดังนี้
1. มิตรอุปการะ มีลักษณะ 4
1) เพื่อนประมาท ช่วยรักษาเพื่อน
2) เพื่อนประมาท ช่วยรักษาทรัพย์สินของเพื่อน
3) เมื่อเพื่อนมีภัย เป็นที่พึ่งพำนักได้
4) เมื่อเพื่อนมีกิจจำเป็น ช่วยออกทรัพย์ให้เกินกว่าที่ออกปาก
2. มิตรร่วมสุขร่วมทุกข์ มีลักษณะ 4
1) บอกความลับแก่เพื่อน
2) รักษาความลับของเพื่อน
3) เมื่อเพื่อนมีภัยอันตรายไม่ละทิ้ง
4) แม้ชีวิตก็สละให้ได้
3. มิตรแนะนำประโยชน์ มีลักษณะ 4
1) เพื่อนจะทำชั่วเสียหาย คอยห้ามปรามไว้
2) แนะนำสนับสนุนให้เพื่อนตั้งอยู่ในความดี
3) ให้เพื่อนได้ฟังได้รู้สิ่งที่ไม่เคยได้รู้ได้ฟัง
4) บอกทางสุขทางสวรรค์ให้เพื่อน
4. มิตรมีน้ำใจ มีลักษณะ 4
1) เพื่อนมีทุกข์ พลอยไม่สบายใจ (ทุกข์ ทุกข์ด้วย)
2) เพื่อนมีสุข พลอยแช่มชื่นยินดี (สุข สุขด้วย)
3) เขาติเตียนเพื่อน ช่วยยับยั้งแก้ไขให้
4) เขาสรรเสริญเพื่อน ช่วยพูดเสริมสนับสนุน
มิตรเทียม 4 ศัตรูผู้มาในร่างของมิตร มี 4 ประเภทดังนี้
1. คนปอกลอก คนที่เอาของเพื่อนไปฝ่ายเดียว มีลักษณะ 4
1) คิดเอาแต่ได้ฝ่ายเดียว
2) ยอมเสียน้อย โดยหวังจะเอาให้มาก
3) ตัวมีภัย จึงมาช่วยทำกิจของเพื่อน
4) คบเพื่อน เพราะเห็นแก่ประโยชน์
2. คนดีแต่พูด มีลักษณะ 4
1) พูดแต่เรื่องที่พูดไปแล้ว เช่น พูดทวงบุญคุณ บอกว่าจะช่วยเหลือเพื่อน แต่ไม่ช่วยเหลือ
2) พูดแต่เรื่องที่ห่างไกล ที่ยังมาไม่ถึง
3) สงเคราะห์เพื่อนด้วยสิ่งที่ไม่มีประโยชน์
4) เมื่อเพื่อนมีกิจ อ้างแต่เหตุขัดข้อง
3. คนหัวประจบ มีลักษณะ 4
1) เพื่อนจะทำชั่วก็เออออหรือสนับสนุนด้วย
2) เพื่อนจะทำดีก็เออออไปด้วย
3) อยู่ต่อหน้าเพื่อนสรรเสริญเยินยอ
4) ลับหลังเพื่อนก็ติฉินนินทา
4. คนชวนให้ฉิบหาย มีลักษณะ 4
1) คอยเป็นเพื่อนดื่มน้ำเมา
2) คอยเป็นเพื่อนเที่ยวกลางคืน
3) คอยเป็นเพื่อนเที่ยวดูการละเล่น
4) คอยเป็นเพื่อนไปเล่นการพนัน