อิทธิบาท ๔
ฉันทะ วิริยะ จิตตะ วิมังสา นี้เรียกว่าอิทธิบาท ๔ เป็นหัวใจแห่งความสำเร็จทั้งมวล
แปลอย่างจำได้ง่ายว่า ปักใจ บากบั่น วิจารณ์ ทดลอง ไม่ว่าจะทำกิจการใดถ้าประกอบด้วยเสียงนี้เป็นสำเร็จทั้งสิ้นว่าโดยเฉพาะในการบำเพ็ญภาวนา
๑. ต้องปักใจรักการนี้จริงๆ ประหนึ่งชายหนุ่มรักหญิงสาวใจจดจ่อต่อหญิงคู่รักฉะนั้น
๒. ต้องบากบั่นพากเพียรเอาจริงเอาจัง
๓. วิจารณ์ตรวจดูการปฏิบัติ ให้ถูกต้องตามแนวสอนของอาจารย์ให้ดีที่สุด
๔. ทดลอง ในที่นี้ได้แก่ หมั่นใคร่ครวญสอดส่องดูว่า วิธีการที่ทำไปนั้นมีอะไรขาดตกบกพร่องบ้าง แก้ไข อย่างนั้นไม่ดี เปลี่ยนอย่างนี้ลองดูใหม่ เช่น นั่งภาวนาในที่นอนมักจะง่วง ก็เปลี่ยนมานั่งเสียที่อื่นเป็นต้น
ข้อสำคัญให้ยึดแนวสอนเป็นหลักไว้ อย่าออกนอกทาง ทั้ง ๔ อย่างนี้ เรียกว่าอิทธิบาท เป็นเครื่องที่จะช่วยให้เกิดความสำเร็จในกิจทั้งปวง
จากพระธรรมเทศนาเรื่อง "พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ"
