วันสำคัญประจำปี

วันอาสาฬหบูชา

วันที่ 19 กค. พ.ศ.2556

ย้อนกลับสู่ยุคพุทธกาล เมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้ตรัสรู้พระอนุตตรสัมโพธิญาณแล้ว ทรงตรวจดูทางข่ายพระญาณว่า บุคคลใดที่สมควรเสด็จไปโปรดเป็นอันดับแรก ทรงนึกถึงอาฬารดาบสและอุทกดาบส พระอาจารย์ที่เคยให้ความรู้จนจบสิ้นศิลปวิทยาการทุกสาขาในยุคนั้น แต่ทั้งสองท่านได้สิ้นอายุขัยไปก่อนแล้ว จากนั้นทรงนึกถึงพรหมณ์ปัญจวัคคีย์ที่เคยเผ้าคอยตามปรนนิบัติระหว่างทรงบำเพ็ญทุกรกิริยาตามคติความเชื่อของโยคีสมัยนั้น ซึ่งได้หลบลี้พระองค์ไปอาศัยอยู่ในป่าอิสิปตนมฤคทายวัน พระพุทธองค์จึงได้เสด็จไปโปรดด้วยพระธรรมเทศนา พระธรรมจักรกัปปวัตตนสูตรเรื่องอริยสัจ 4 มัชฌิมาปฏิปทา

พระอริยสัจ 4 ธรรมะ หรือ ความจริงที่พระพุทธองค์ทรงค้นพบ มี 4 ประการ คือ

1. ทุกข์ เพราะต้องเกิด แก่ เจ็บ ตาย และทุกข์จรที่จรเข้ามาเป็นครั้งคราว ได้แก่ ความเศร้าโศก ไม่สบายใจเพราะได้สิ่งที่ไม่ชอบ หรือพลัดพรากจากสิ่งที่รัก
2. สมุทัย สาเหตุที่ทำให้เกิดทุกข์ ซึ่งเกิดจากตัณหา 3 ตัว คือ กามตัณหา ภวตัณหา และวิภวตัณหา
3. นิโรธ ความดับทุกข์ คือ ดับสาเหตุที่ทำให้เกิดทุกข์ ดับตัณหากิเลสให้สิ้นไป
4. อริยมรรค มีองค์ 8 แนวทางดับทุกข์ มีองค์ 8 ประการ

อริยมรรค หนทางแห่งการดับทุกข์ ดำเนินชีวิตให้เป็นสุขตามเส้นทางสายกลาง มัชฌิมาปฏิปทา

1. สัมมาทิฏฐิ ความเห็นชอบ เห็นถูกต้องในเรื่อของโลกและชีวิต เห็นว่าโลกนี้โลกหน้า บุญบาป มีจริง พ่อแม่มีพระคุณจริง เหล่านี้เป็นต้น เมื่อความเห็นเช่นนี้ก็เกิดความละอายเกรงกลัวบาป อยากทำแต่สิ่งที่ดีสิ่งที่เป็นบุญกุศล

2. สัมมาสังกัปปะ ความดำริชอบ คือ มีความนึกคิดที่ถูกต้อง คิดจะออกจากกามโดยการออกบวช เพื่อประพฤติพรหมจรรย์ คิดจะออกจากความพยาบาทไม่คิดผูกโกรธ คิดแต่จะให้อภัยผู้ที่ล่วงเกินเรา คิดแต่จะช่วยเหลือเกื้อกูลเพื่อนมนุษย์ให้อยู่เย็นเป็นสุข

3. สัมมาวาจา เจรจาชอบ คือ พูดแต่เรื่องจริง พูดให้กำลังใจคนทำความดี ไม่พูดคำหยาบคาย ไม่พูดเพ้อเจ้อ ส่อเสียด มีใจยึดมั่นอยู่ในสัมมาวาจา

4. สัมมากัมมันตะ การงานชอบ คือ ทำงานเป็นประโยชน์ไม่เกิดโทษ ไม่ทำอะไรที่ล่อแหลมต่อศีลธรรม ถ้าเป็นหญิงก็แต่งตัวสุภาพมิดชิดไปทำงาน ไม่แต่งตัวยั่วยวนกิเลสให้ผู้ชายที่พบเห็นเกิดกามกำเริบ ซึ่งจะก่อให้เกิดความเดือดร้อนทั้งต่อตัวเองและสังคม เพิ่มคดีอาชญากรรม

5. สัมมาอาชีพ คือ ทำอาชีพที่สุจริตถูกต้องทั้งกฎหมายและศีลธรรม ไม่เลี้ยงชีพด้วยมิจฉาอาชีพ 5 ประการ คือ ไม่ค้ามนุษย์ ไม่ค้าอาวุธ ไม่ค้าสัตว์เพื่อนำไปฆ่า ไม่ค้ายาพิษ และไม่ค้ายาเสพติดของมึนเมาทั้งหลาย เพราะอาชีพเหล่านี้ บางอย่างอาจจะถูกกฎหมาย เช่น ค้าเหล้าเบียร์ ค้าอาวุธ เป็นอาชีพที่ก่อบาปกรรมให้แก่ตนเอง รวยชาติเดียว ต้องตกอบายอีกหลายร้อยพันชาติ

6. สัมมาวายามะ ความเพียรชอบ คือ เพียรพยายามที่จะละทิ้งนิสัยไม่ดี เคยเกะกะเกเร เกียจคร้านการงานก็เลิกเสีย มุ่งมั่นทำงานรับผิดชอบไปพร้อมกับการพัฒนาตัวเองให้เป็นคนมีระเบียบวินัย รู้จักคุณค่าของเวลา ไม่ปล่อยเวลาให้ล่วงเลยไปโดยเปล่าประโยชน์

7. สัมมาสติ ความระลึกชอบ คือ มีความระลึกรู้ตัวอยู่ตลอดเวลา ไม่ปล่อยใจให้เตลิดให้ฟุ้งซ่านไปในเรื่องไร้สาระ ระลึกรู้ตัวว่าขณะนี้กำลังนั่งสมาธิ ก็พยายามตะล่อมใจให้กลับมาตั้งมั่นหยุดนิ่งอยู่ที่ศูนย์กลางกายได้ตลอดเวลา

8. สัมมาสมาธิ สมาธิชอบ คือ หมั่นนั่งสมาธิกลั่นใจให้ผ่องใสเสมอ วางใจไว้ในตัวที่ศูนย์กลางกาย ไม่ช้าใจก็จะหยุดนิ่งใสสว่าง บรรลุธรรมไปตามลำดับ

พระธรรมจักกัปปวัตตนสูตร เป็นแนวทางที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเทศน์โปรดให้พระสาวกดำเนินชีวิตให้บริสุทธิ์ทั้งกาย วาจา ใจ เป็นเหตุให้พระโกณฑัญญะ ซึ่งส่งใจตามพระสุรเสียงดำเนินจิตเข้าทางสายกลางภายใน มัชฌิมาปฏิปทาไปเรื่อยๆ โดยไม่ถอนถอย จนได้บรรลุธรรมเป็นพระโสดาบัน พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเห็นด้วยธรรมจักษุ รู้ได้ด้วยญาณทัสสนะ จึงทรงเปล่งอุทานว่า “อัญญา โกณฑัญญะ” โกณทัญญะรู้แล้วหนอ ซึ่งตรงกับวันเพ็ญเดือนแปดพอดี

วันอาสาฬหบูชา จึงเป็นวันที่สำคัญที่สุดทางพระพุทธศาสนาอีกวันหนึ่ง กล่าวคือ

1. เป็นวันเพ็ญ ขึ้น 15 ค่ำ เดือนแปด
2. เป็นวันที่พระอริยสงฆ์องค์แรกเกิดขึ้นในโลก
3. เป็นวันที่พระรัตนตรัยครบองค์ 3 คือ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์
4. เป็นวันปฐมเทศนา ประกาศพระศาสนาครั้งแรกของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

แนวทางการดับทุกข์ด้วยมรรค มีองค์ 8 นี้ เป็นการประพฤติตนให้กายและใจสะอาดบริสุทธิ์ตามเส้นทางสายกลางมัชฌิมาปฏิปทา ซึ่งเมื่อบุคคลใดก็ตามได้นำไปปฏิบัติ ย่อมดับทุกข์ดับกิเลสจนหมด เหลือแต่ความสุขเสรีที่ไร้ขอบเขต สุขทุกนาทีแห่งชีวิต ไม่ใช่ดับจนไม่เหลืออะไร หากเรามีวิถีชีวิตอย่างนี้ต่อเนื่อง กายวาจาใจของเราจะประเสริฐงดงาม หรือมีความเป็นพระอยู่ในตัว

ตัวเป็นหญิงเขาเรียกว่าแม่พระ ถ้าเป็นชายเขาเรียกว่าพ่อพระ แม้ยังดำเนินชีวิตเป็นฆราวาสผู้ครองเรือนก็ตาม เพราะฉะนั้น ชายใดที่ประพฤติตนตามหนทางมรรคมีองค์ 8 เป็นปกติ เมื่อออกบวชเป็นพระภิกษุ ก็จะบรรลุธรรมได้โดยง่ายโดยเร็วพลันเป็นอัศจรรย์

วันอาสาฬหบูชาปีนี้ ซึ่งตรงกับวันที่ 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2556 ควรเป็นวันที่ชาวพุทธทั้งหลายต้องหยุด หยุดภารกิจหน้าที่การงาน แล้วเอาเวลามาหยุดใจด้วยการนั่งสมาธิ ให้ทาน ทำบุญกุศลในพระพุทธศาสนา รักษาอุโบสถศีล หรือศีล 8 ถวายเป็นพุทธบูชา น้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าและพระสงฆ์สาวกที่ได้ประกาศพระศาสนา เพื่อสันติสุขของมนุษยชาติทั้งมวล