เหตุที่ติดในขันธ์ 5
พระเดชพระคุณพระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) ได้กล่าวถึงสาเหตุที่ทำให้ยังหลงติดอยู่ในขันธ์เหล่านั้นว่า
“ อวิชชาที่แปลว่า ไม่รู้ คือ ไม่รู้ถูกหรือผิด เพราะว่าเข้าไปยึดมั่นในขันธ์ 5 ว่าเป็นตัว เป็นตน จึงมืดมน ไม่รู้ไม่เห็นของจริงคือ นิพพาน
ข้อสำคัญอยู่ที่อุปาทาน ซึ่งแปลว่ายึดมั่น คือยึดมั่นในขันธ์ 5 ถ้ายังตัดอุปาทานไม่ได้ ตราบใด ก็คงมืดตื้ออยู่อย่างนั้น ตัดอุปาทานได้มีนิพพานเป็นที่ไปในเบื้องหน้า หรือพูดให้ฟังง่ายกว่านี้ก็ว่า เมื่อตัดอุปาทานเสียได้ จะมองเห็นนิพพานอยู่ข้างหน้า
อวิชชา ที่แปลว่า ไม่รู้นั้น ได้แก่ ไม่รู้อดีต ปัจจุบัน อนาคต ของสังขาร ไม่รู้ปฏิจจสมุป-บาท และอริยสัจจะ
ขันธ์ 5 เป็นชื่อของอุปาทาน ถ้าปล่อยขันธ์ 5 หรือวางขันธ์ 5 ไม่ได้ก็พ้นจากภพไม่ได้คงเวียนว่ายตายเกิดอยู่ในกามภพ รูปภพ อรูปภพนี้เอง มืดมนวนอยู่ในที่มืด คือโลกนี้เอง ได้ใน คำว่า อนฺธภูโต อยํ โลโก ซึ่งแปลว่า โลกนี้น่ะมืดผู้แสวงหาโมกขธรรม ถ้ายังติดขันธ์ 5 อยู่แล้ว ยังจะพบโมกขธรรมไม่ได้เป็นอันขาด กายมนุษย์ กายทิพย์ กายรูปพรหม กายอรูปพรหม เหล่านี้อยู่ในพวกมีขันธ์ 5 กล่าวคือ มนุษย์ เทวดา รูปพรหม อรูปพรหม เหล่านี้อยู่ในพวกมีขันธ์ 5 สัตว์ดิรัจฉาน สัตว์นรกก็พวกมีขันธ์ 5 พวกมืดทั้งนั้น ยิ่งในโลกันต์นรก เรียกว่า มืดใหญ่ทีเดียว”7)
------------------------------------------------------------
7) วัดปากน้ำ ภาษีเจริญ และสมาคมศิษย์หลวงพ่อวัดปากน้ำ. มรดกธรรมของหลวงพ่อวัดปากน้ำ(พระมงคลเทพมุนี), กรุงเทพฯ : อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์ พับลิซซิ่ง, 2537, หน้า 9.
MD 408 สมาธิ 8: วิปัสสนากัมมัฏฐาน
