การศึกษาสามัญญผลสูตร จะช่วยให้เกิดความเข้าใจว่า เหตุใดมนุษย์เราจึงควรบวช เมื่อบวชแล้วจะต้องปฏิบัติตนอย่างใดบ้าง จะต้องไม่ปฏิบัติอย่างใดบ้าง และเมื่อปฏิบัติตนตามขั้นตอนเป็นลำดับไปจนถึงที่สุด หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าประพฤติพรหมจรรย์ โดยบริสุทธิ์บริบูรณ์แล้ว จะเกิดผลดีต่อผู้ประพฤติเองอย่างไรบ้าง ความรู้เหล่านี้จะทำให้ผู้ที่ศึกษาตรองเห็นด้วยปัญญาว่า การดำเนินชีวิตเป็นนักบวชแท้ๆ ในพระธรรมวินัยนั้นประเสริฐสุด ไม่มีการดำเนินชีวิตแบบใดๆ จะเทียบได้เลยสามัญญผลสูตรนี้ ให้ความรู้ที่เป็นประโยชน์อย่างมากทั้งต่อนักบวชและฆราวาสในด้านต่างๆหลายประการ ดังต่อไปนี้คือ
มาตรฐานของนักบวช
ธรรมะที่ปรากฏอยู่ในสามัญญผลสูตรนี้ถือได้ว่า เป็นเกณฑ์มาตรฐานด้านหลักการและคุณธรรมของนักบวชอย่างแท้จริง เพราะได้ให้ภาพที่ชัดเจนเกี่ยวกับมาตรฐานของนักบวชว่า นักบวชที่สมบูรณ์แบบไม่ว่าจะเป็นนักบวชในพระพุทธศาสนา หรือศาสนาใดๆ ก็ตาม จะต้องมีหลักการและมีคุณธรรมอย่างใดบ้างซึ่งเป็นประโยชน์ต่อนักบวชโดยตรงยิ่งกว่านั้น ความเข้าใจนี้ยังเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อฆราวาสทั้งหลาย ในการพิจารณาว่า นักบวชรูปใดดีหรือไม่ดี จริงหรือปลอมสามารถยึดเป็นที่พึ่งที่ระลึกได้หรือไม่ เพื่อว่าจะได้สามารถหลีกเลี่ยงจากนักบวช ซึ่งเผยแพร่ลัทธิคำสอนที่เป็นอันตรายต่อชาวโลก หรือเพื่อป้องกันตนไม่ให้ตกเป็นเครื่องมือของนักบวชทุศีล หรือเพื่อไม่ให้หลงงมงายตามคำสอนของนักบวชที่ปฏิบัตินอกลู่นอกทางไปจากพระธรรมคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
การปฏิบัติตนต่อนักบวช
ฆราวาสโดยทั่วไปเมื่ออ่านพระสูตรนี้แล้ว ย่อมจะเข้าใจได้เองว่า ควรจะประพฤติปฏิบัติตนต่อนักบวช
อย่างไร จึงจะไม่ขัดต่อพระวินัยหรือศีลของนักบวช อันมีจุลศีล มัชฌิมศีล มหาศีล เป็นต้น และถ้าปรารถนาจะ
ได้รับความรู้ ความดี หรือบุญกุศลจากนักบวช ก็ควรจะต้องปฏิบัติตนอย่างไร จะปฏิบัติตนต่อนักบวชอย่างไร
และจะสนับสนุนนักบวชอย่างไรบ้าง เป็นต้น ทั้งเกิดความเข้าใจว่า แม้ตนเองไม่ได้บวชก็สามารถจะบำเพ็ญ
กุศลธรรมได้ โดยทำหน้าที่เป็นกำลังสนับสนุนนักบวช ให้สามารถส่งเสริมสันติสุขแก่โลกได้อย่างกว้างขวาง
การเตรียมตัวก่อนบวช
สำหรับผู้ที่ยังไม่ได้บวช หากวันใดวันหนึ่งคิดจะออกบวชบ้าง ก็จะสามารถเตรียมตัวเตรียมใจล่วงหน้าได้ถูกต้อง เขาจะรู้ว่าเมื่อบวชแล้วต้องประพฤติปฏิบัติตนอย่างไร จึงจะได้รับประโยชน์อย่างแท้จริงจากการบวช ทั้งไม่เป็นนักบวชที่มีส่วนทำลายพระพุทธศาสนา ไม่เป็นนักบวชที่มอมเมาประชาชน และไม่เป็นนักบวชที่สร้างความสับสน จนทำให้ประชาชนเข้าใจพระพุทธศาสนาผิดยิ่งกว่านั้นเมื่อถึงเวลาบวชจริง ก็จะสามารถเลือกวัด เลือกพระอาจารย์ได้ถูกต้อง ทำให้การบวชมีคุณค่าตรงตามความมุ่งหมายของพระพุทธศาสนา และความตั้งใจของผู้บวชเองถ้าเป็นการบวชตลอดชีวิต ก็จะเป็นการบวชเพื่อมรรคผลนิพพานโดยแท้ หรือแม้ว่าจะเป็นการบวช
ระยะสั้น ดังที่นิยมบวชกันตามประเพณีของไทยในช่วงฤดูเข้าพรรษา ผู้บวชก็จะได้รับร พระธรรมอันประเสริฐ
ถูกต้องตามแนวทางที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ดีแล้ว ซึ่งจะช่วยให้ผู้บวชเกิดโยนิโ มนสิการ อันเป็นประโยชน์โดยตรงต่อการครองชีวิตฆราวา เมื่อลาสิกขาแล้ว และเป็นประโยชน์ทางอ้อมต่อครอบครัวสังคม
ตลอดจนประเทศชาติ ทั้งยังเป็นการช่วยทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาให้ยืนยาวอยู่คู่โลกอีกด้วย
บทสรุปหลักศาสนา
สามัญญผลสูตรเป็นบทสรุปหลักการและวิธีการปฏิบัติในพระพุทธศาสนาที่สมบูรณ์ยิ่งสูตรหนึ่งเพราะสามารถสะท้อนภาพรวมแห่ง เหตุ และผล อันเป็นหัวใจของคำสอนในพระพุทธศาสนาออกมาได้อย่างชัดเจน
"เหตุ" คือ ข้อปฏิบัติที่พระพุทธองค์ทรงบัญญัติไว้ ให้นักบวชประพฤติปฏิบัติตาม รวมทั้งต้องไม่ปฏิบัติในข้อที่ทรงห้ามไว้ด้วย"ผล" คือสิ่งที่ผู้ปฏิบัติจะพึงได้รับจากการปฏิบัตินั้น ซึ่งมีอยู่หลายระดับสามัญญผลสูตรจึงมีประโยชน์อย่างยิ่งต่อนักการศาสนา รวมถึงนักบวชทั้งหลาย เพราะเป็นหลักเกณฑ์มาตรฐานแห่งการครองตนในฐานะนักบวช ที่สามารถใช้เป็นแม่บทในการบริหารการศาสนาให้เจริญรุ่งเรืองเป็นปึกแผ่น และยังสามารถใช้เป็นเครื่องตรวจสอบการประพฤติปฏิบัติของนักบวชเอง และนักบวชผู้อยู่ในความดูแล
ดังนั้น นักบวชทั้งหลายจึงจำเป็นต้องศึกษาสามัญญผลสูตรให้เข้าใจอย่างถ่องแท้ เพื่อยึดถือเป็นหลักปฏิบัติอย่างต่อเนื่องตลอดชีวิตยิ่งกว่านั้น ผู้ที่มีความเข้าใจสามัญญผลสูตรอย่างถ่องแท้ ย่อมจะสามารถอธิบายหลักการและวิธีการสำคัญในพระพุทธศาสนา ให้ผู้ที่ยังขาดความรู้ความเข้าใจในพระพุทธศาสนา หรือให้บุคคลต่างศาสนาเข้าใจได้ในระยะเวลาสั้นๆ แม้เพียง 5 หรือ 10 นาที ถ้าเราสามารถอธิบายหลักการและวิธีการของ
พระพุทธศาสนาได้อย่างชัดเจนแล้ว ผู้ฟังที่มีปัญญาไตร่ตรอง แม้จะนับถือศาสนาอื่น ก็ย่อมจะนำสิ่งที่ได้ฟังไปพิจารณาเปรียบเทียบกับหลักการและวิธีการในศาสนาของเขา ซึ่งในที่สุดอาจจะเห็นแนวทางที่จะปรับเข้าหากันได้ ทำให้ผู้นับถือศาสนาอื่นสามารถอยู่ร่วมกับชาวพุทธได้อย่างสันติสุข โดยปราศจากความขัดแย้งซึ่งกันและกันในด้านทิฏฐิ
การสั่งสมบุญบารมี
สามัญญผลสูตรเหมาะสำหรับผู้ตั้งใจสั่งสมบุญบารมีเป็นอย่างยิ่ง นักสร้างบุญบารมีทั้งหลาย ถ้าทำความเข้าใจสามัญญผลสูตรได้เป็นอย่างดีแล้ว จะสามารถสร้างบารมีได้อย่างยิ่งยวดสามารถเดินหรือปฏิบัติตามรอยบาทพระสัมมาสัมพุทธเจ้าและเหล่าพระอรหันต์ทั้งหลายไปได้อย่างองอาจ ไม่มีผิดพลาดจนบรรลุมรรคผลได้อย่างอัศจรรย์ แม้ในระหว่างที่ยังไม่บรรลุก็รู้ได้ว่า มีสิ่งใดบ้างที่ต้องระมัดระวังหรือต้องปรับปรุงให้ดียิ่งๆ ขึ้นไป
จากที่กล่าวมาทั้งหมดนี้จะเห็นได้ว่าสามัญญผลสูตร เป็นพระสูตรอันมหัศจรรย์อย่างยิ่ง เพราะนอกจากจะชี้ทาง ว่างให้แก่นักบวช และผู้ปรารถนามรรคผลนิพพานแล้ว ยังให้แนวคิดที่มีคุณค่ายิ่งต่อผู้ครองเรือนโดยอเนกประการดังได้กล่าวแล้ว
-----------------------------------------------
SB 304 ชีวิตสมณะ
กลุ่มวิชาพุทธวิธีในการพัฒนานิสัย
