.....เอตทัคคะ เป็นตำแหน่งทางพุทธศาสนาที่พระบรมศาสดาประทานแต่งตั้งให้ ผู้มีความรู้ความสามารถเด่นกว่าท่านอื่นๆ ในด้านนั้น และแต่ละตำแหน่ง มีเพียงรูปเดียว ท่านเดียวเท่านั้น เอตทัคคะในพระพุทธศาสนา :: หมวด ภิกษุ ( ๔๑ ท่าน) :: หมวด ภิกษณี ( ทั้งหมด ๑๓ ท่าน) :: หมวด อุบาสก ( ทั้งหมด ๑๐ ท่าน) :: หมวด อุบาสิกา ( ทั้งหมด ๑๐ ท่าน)
เหตุผลที่พระพุทธองค์ทรงยกย่องพุทธบริษัททั้ง 4 ไว้ในตำแหน่ง คือ
๑ . ได้รับการยกย่องตามเรื่องที่เกิดขึ้น ( อัตถุปปัตติโต ) ได้แสดงความสามารถให้ปรากฏ โดยสอดคล้องกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น
๒ . ได้รับการยกย่องตามที่ได้สะสมบุญมาในอดีตชาติ ( อาคมันโต ) พร้อมทั้งตั้งจิตปรารถนา เพื่อบรรลุตำแหน่งนั้นด้วย
๓ . ได้รับการยกย่อง ตามความเชี่ยวชาญ ( จิณณวสิโต ) เฉพาะเรื่องเป็นพิเศษ
๔ . ได้รับการยกย่องตามความสามารถเหนือผู้อื่น ( คุณาติเรกโต ) ที่มีความสามารถอย่างเดียวกัน
- พระอัญญาโกณฑัญญะ เอตทัคคะในทางรัตตัญญู
ร่วมทำนายพระลักษณะ / เป็นปัญจวคีย์ออกบวชติดตามพระสิทธัตถะ / พระสงฆ์รูปแรกในพุทธศาสนา / ได้รับยกย่องทางรัตตัญญู
- พระอุรุเวลกัสสปเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีบริวารมาก
บวชเป็นฤาษีชฎิล / ละลัทธิเดิม / ได้รับยกย่องในทางผู้มีบริวารมาก
- พระสารีบุตรเถระ ( อัครสาวกฝ่ายขวา) เอตทัคคะในทางผู้มีปัญญา
เบื่อโลกจึงออกบวช / ได้รับยกย่องในทางผู้มีปัญญา / เทศน์โปรดโยมแม่แล้วนิพพาน
- พระมหาโมคคัลลานเถระ ( อัครสาวกฝ่ายซ้าย) เอตทัคคะในทางผู้มีฤทธิ์
พระบรมศาสดา ทรงแสดงอุบายแก้ง่วงแก่พระโมคคัลลานะ / ได้รับยกย่องในทางอิทธิฤทธิ์ / ถูกโจรทุบ เพราะบุพกรรมของท่าน / กราบทูลลานิพพาน
- พระปุณณมันตานีบุตรเถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นพระธรรมกถึก
ปฏิบัติอย่างไรสอนอย่างนั้น / สนทนาธรรมกับพระสารีบุตร
- พระกาฬุทายีเถระ เอตทัคคะในทางผู้นำตระกูลให้เลื่อมใส
แจ้งข่าวพระบรมศาสดาเสด็จ
- พระนันทเถระ เอตทัคคะในทางผู้สำรวมอินทรีย์
จำใจบวช / เปรียบอดีตเจ้าสาวเหมือนลิงแก่ / ได้รับยกย่องเป็นผู้สำรวมอินทรีย์
- พระราหุลเถระ เอตทัคคะในทางผู้ใคร่ในการศึกษา
ทูลขอทรัพย์สมบัติ / ได้รับยกย่องเป็นผู้ใคร่การศึกษา / ต้นบัญญัติห้ามภิกษุนอนร่วมกับอนุปสัมบัน
- พระอุบาลีเถระ เอตทัคคะในทางผู้ทรงพระวินัย
ขอบวชตามเจ้าศากยะ / ตัดสินคดีภิกษุณีท้อง / ปฐมสังคายนาวิสัชนาพระวินัย
- พระภัททิยเถระ เอตทัคคะในทางผู้เกิดในตระกูลสูง
บวชเพราะเพื่อนชวน / เปล่งอุทานว่า สุขหนอ ๆ
- พระอนุรุทธเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีทิพยจักษุญาณ
ไม่รู้จักคำว่า “ ไม่มี” / เรียนเรื่องการทำนา / ตายดีกว่าถ้าไม่ได้บวช / ให้อุบาลี
กัลบกบวชก่อน / ได้รับยกย่องผู้มีทิพยจักษุญาน / ปฐมเหตุประเพณีทอดผ้าบังสุกุล- ผ้าป่า / พระพุทธองค์ช่วยเย็บจีวร
- พระอานนท์เถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นพหูสูตร ผู้มีสติ ผู้มีคติ ผู้มีความเพียร และเป็นพุทธอุปัฏฐาก
ได้รับเลือกเป็นพุทธอุปัฏฐาก / ทูลขอพร ๘ ประการ / นิพพานกลางอากาศ
- พระโมฆราชเถระ เอตทัคคะในทางผู้ยินดีในจีวรเศร้าหมอง
ทดสอบการตรัสรู้ / กราบทูลถามปัญหาเป็นคนที่ ๑๕
- พระปิณโฎลภารทวาชเถระ เอตทัคคะในทางผู้บันลือสีหนาท
โทษของการไม่รู้ประมาณในอาหาร / พระปิณโฑลภารทวาชะเหาะขึ้นไปเอาบาตร / ได้รับยกย่องในทางผู้บันลือสีหนาท
- พระมหากัจจายนเถระ เอตทัคคะในทางผู้อธิบายความย่อให้พิสดาร
กราบทูลขอแก้ไขพุทธบัญญัติ / พระเถระแปลงร่าง
- พระสีวลีเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีลาภมาก
พระพุทธองค์และหมู่ภิกษุอาศัยบุญพระสีวลี / ได้รับยกย่องในทางผู้มีลาภมาก
- พระโสณกุฏิกัณณเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีวาจาไพเราะ
อยู่ชนบทบวชพระยาก / เข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาค / ถวายพระธรรมเทศนา / ได้รับยกย่องในทางผู้
มีวาจาไพเราะ
- พระมหากัสสปเถระ เอตทัคคะในทางผู้ทรงธุดงค์
ปิปผลิมาณพถูกแปลงสาร / สภาพชีวิตครองคู่ / ได้รับยกย่องในทางผู้ทรงธุดงค์ / ขับไล่นางเทพธิดา / เป็นประธานปฐมสังคายนา
- พระราธเถระ เอตทัคคะในทางผู้ว่าง่าย
ทรงอนุญาตการอุปสมบทด้วยวิธีญัตติจตุตถกรรม / ได้รับยกย่องว่าเป็นผู้ว่าง่ายสอนง่าย
- พระลกุณฏกภัททิยเถระ เอตทัคคะในทางผู้พูดเสียงไพเราะ
คนแคระก็บวชได้ / ถูกล้อเลียนว่าเป็นสามเณร / ได้รับยกย่องว่าพูดเสียงไพเราะ
- พระทัพพมัลลบุตรเถระ เอตทัคคะในทางผู้จัดเสนาสนะ
ประสูติบนเชิงตะกอน / โกนผมเสร็จก็บรรลุอรหันต์ / ได้รับยกย่องทางจัดเสนาสนะ
- พระพากุลเถระ เอตทัคคะในทางผู้ไม่มีโรคาพยาธิ
คลอดจากท้องคนเข้าไปอยู่ในท้องปลา / ได้รับยกย่องว่าเป็นผู้ไม่มีโรคาพาธ
- พระวักกลิเถระ เอตทัคคะในทางศรัทธาวิมุตติ
บวชเพราะอยากชมพระรูปโฉม / ถูกขับไล่ไปโดดเขาตาย
- พระมหากัปปินเถระ เอตทัคคะในทางผู้ให้โอวาทภิกษุ
ทรงทราบข่าวพระรัตนตรัยเกิดขึ้นในโลก / พระมหากัปปินะเปล่งอุทานว่า “ สุขหนอ ๆ”
- พระอุปเสนเถระ เอตทัคคะในทางผู้นำซึ่งความเลื่อมใส
แค่ ๑ พรรษาตั้งตนเป็นอุปัชฌาย์ / เป็นต้นบัญญัติเรื่องตั้งอุปัชฌาย์ / ความปรารถนาบรรลุผล
- พระเรวตขทิรวนิยเถระ เอตทัคคะในทางผู้อยู่ป่า
๗ ขวบได้แต่งงาน / หนีเมียบวช / พระพุทธองค์เสด็จเยี่ยม / พระหลวงตานินทาพระเถระ
- พระสุภูมิเถระ เอตทัคคะในทางอรณวิหารและทักขิเณยยบุคคล
ออกบวชคราวฉลองพระเชตวัน / พักกลางแจ้งฝนจึงแห้งแล้ง
- พระพาหิยเถระ เอตทัคคะในทางขิปปาภิญญา
เรือแตกแต่รอดตาย / อรหันต์เปลือย / เดินทางทั้งวันทั้งคืน / ตรัสรู้เร็วพลัน
- พระวังคีสเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีปฏิภาณ
รับจ้างดีดกะโหลก / บวชเพื่อเรียนมนต์
- พระโสณโกฬิวิสเถระ เอตทัคคะในทางผู้ปรารภความเพียร
มีขนอ่อนนุ่มขึ้นที่ฝ่าเท้า / ทรงแนะนำให้ทำความเพียรเหมือนพิณ ๓ สาย / มูลเหตุทรงอนุญาตให้
ภิกษุสวมรองเท้าได้
- พระโสภิตเถระ เอตทัคคะในทางระลึกปุพเพนิวาสานุสติญาณ
ได้รับยกย่องในทางระลึกบุพเพนิวาสานุสติ
- พระนัทกเถระ เอตทัคคะในทางผู้ให้โอวาสภิกษุณี
หลีกเลี่ยงแสดงธรรมแก่ภิกษุณี
- พรกังขาเรวตเถระ เอตทัคคะในทางผู้เพ่งด้วยฌาณ
แอบนั่งฟังธรรมท้ายสุด / เหตุที่ได้นามว่ากังขาเรวตะ
- พระมหาปันถกเถระ เอตทัคคะในทางผู้เจริญวิปัสสนา
ธิดาเศรษฐีหนีตามชายหนุ่ม / มาอยู่กับตายายจึงได้บวช / ได้รับยกย่องในทางผู้เจริญวิปัสสนา
- พระจูฬปันถกเถระ เอตทัคคะในทางผู้ชำนาญในมโนมยิทธิ
เพราะปัญญาทึบพี่ชายไล่สึก / ประกาศความเป็นอรหันต์ / บุพกรรมของพระจูฬปันถก
- พระกุณฑธานเถระ เอตทัคคะในทางผู้จับสลากเป็นที่หนึ่ง
มีหญิงสาวตามทุกย่างก้าว / กรรมเก่าของท่าน / พระเจ้าปเสนทิโกศลพิสูจน์ความจริง /
สุขภาพกายดีจิตก็ดีด้วย
- พระรัฐบาลเถระ เอตทัคคะในทางผู้บวชด้วยศรัทธา
บวชด้วยศรัทธาแรงกล้า / บิดามารดาอ้อนวอนให้สึก
- พระกุมารกัสสปเถระ เอตทัคคะในทางผู้แสดงธรรมอันวิจิตร
พระเจ้าปเสนทิโกศลขอลูกภิกษุณีไปเลี้ยง / พระเถระต่อว่ามารดา / ได้รับยกย่องว่าแสดงธรรมอย่างวิจิตร
- พระมหาโกฏฐิตเถระ เอตทัคคะในทางผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา ๔
ทิ้งพราหมณ์ถือพุทธ / เป็นผู้แตกฉานเพราะชอบถามปัญหา
- พระสาคตเถระ เอตทัคคะในทางผู้ชำนาญเตโชสมาบัติ
แสดงฤทธิ์ช่วยชาวบ้าน / พระเถระเมาเหล้า ( ต้นบัญญัติห้ามดื่มสุรา)
- พระปิลินทวัจฉเถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นที่รักใคร่ของเทพยดา
เบื่อโลกจึงออกบวช / มีปกติเรียกคนอื่นว่า “ คนถ่อย” / ถูกเพื่อนภิกษุทูลฟ้องพระพุทธเจ้า
.
