สอนตัวเอง
เราเกิดมาแล้ว ควรจะรู้จักสอนตัวเอง
ยายเองไม่เห็นต้องมีคนสอนเลย
ยายก็ทำทุกสิ่งทุกอย่างได้
ทั้ง ๆ ที่ยายไม่รู้หนังสือสักตัว
ทุกสิ่งทุกอย่างคอยสังเกตเอา
ก็สามารถสอนตัวเองได้
อย่างกับเรื่องทำความสะอาด ก็ไม่เห็นมีใครมาสอน พ่อยายก็ไม่ได้สอน แม่ก็ไม่ได้สอน ยายสอนตัวเอง
ตั้งแต่สมัยยายเป็นเด็ก อยู่นครชัยศรีโน้น เวลากินข้าวแล้ว เก็บหม้อข้าวถ้วยชามล้าง ยายจะล้างทั้งข้างนอกทั้งข้างใน ล้างจนเกลี้ยงทั้งหมด
เวลาถูบ้าน ยายก็ถูให้สะอาดทั้งบนบันได และใต้บันได พวกพี่ ๆ เขาก็บอกว่าทำไมไม่ล้างเฉพาะด้านที่ใช้เท่านั้น หรือทำไมไม่ถูเฉพาะบนบันไดเท่านั้น
ยายก็บอกว่า "ไม่รู้เหมือนกัน ยายก็อยากถูของยายอย่างนี้ อยากถูให้มันสะอาดให้หมด"
มันสอนตัวเองให้ล้างให้สะอาดทั้งข้างนอกทั้งข้างใน
สมัยอยู่บ้านคุณนายเลี้ยบก็เหมือนกัน เวลาเช็ดโต๊ะเก้าอี้ ยายเช็ดทั้งข้างบนข้างล่างให้สะอาด ไม่ให้มีฝุ่นเหลือเลย
ใจยายจดจ่อรักความสะอาดทำทุกอย่างให้สะอาด เห็นอะไรสกปรกเป็นไม่ได้ เล็งไว้เชียว ว่างเมื่อไรก็ทำทันที
อย่างกับวันหนึ่ง ยายมองเห็นตะไคร่น้ำขึ้นที่มุมบันได ยายเห็นแล้วเล็งเอาไว้ พอว่างปุ๊บ ยายก็จัดการขัดเสียสะอาดเรียบไปเลยทำอย่างนี้จนไม่มีที่จะทำ เขาจึงไว้ใจยายมาก
ตอนที่ยายมาอยู่กับคุณยายทองสุกที่วัดปากน้ำก็เหมือนกัน ยายจัดข้าวของ ตู้ เตียงสะอาดเรียบร้อยไปทุกอย่าง
เมื่อเข้าไปในโรงงานทำวิชชา เขาเลือกเตียงที่เก่าที่สุด เต็มไปด้วยตัวเรือด มุ้งก็เก่า ๆ ขาด ๆ สกปรกให้ ยายก็ไม่ว่าอะไร ให้ได้มานั่งธรรมะ ยายก็พอใจแล้ว
เวลาถูกตัวเรือดกัด รู้สึกเจ็บแปล๊บ ก็จับใส่กระโถน เอากระดาษปิดไว้ พอรุ่งเช้า ยายก็เอาไปปล่อย
เก็บทำความสะอาดอย่างนี้ จนกระทั่งทุกอย่างรอบตัวสะอาด เตียงก็สะอาด มุ้งเก่าก็สะอาดที่สุด
ตั้งแต่เล็ก ๆ มา ยายก็เป็นอย่างนี้ รักความสะอาดความมีระเบียบเรียบร้อย อะไรควร อะไรไม่ควร อะไรอยู่ตรงไหน ควรตั้งตรงไหน ยายสอนตัวเองเป็นหมด
กระทั่งเวลาไหนควรทำอะไร ถึงเวลายายจะทำ เป็นอย่าง ๆ ไป อย่างมีระเบียบ ยายแบ่งเวลาของยายเป็น ตอนยายอยู่วัดปากน้ำ ก็สอนตัวเองเรื่องระเบียบ วินัยทุกอย่างได้เป็นอย่างดี
ตอนหลังพอยายนั่งธรรมะ ระลึกชาติได้ ยายนั่งเข้าที่ไปดูว่าทำไมยายจึงเป็นอย่างนี้
ก็รู้ว่าที่สอนตัวเองได้ เพราะนั่งธรรมะมามากในชาติที่แล้ว ๆ มา บุญจากการนั่งธรรมะนี่เองทำให้เกิด ปัญญาที่จะสอนตัวเอง
เพราะฉะนั้น พวกเราต้องขยันนั่งธรรมะมาก ๆ จะได้สอนตัวเองได้
๖ พฤศจิกายน ๒๕๒๓
