"ยกตน" หรือ "กดตน" ก็ไม่ดีทั้งนั้น
มนุษย์มีภาวะที่เรียกว่า “อติมานะ” คือ “ตัวถือ” ถือว่าตนเองแน่กว่าเขา ดีกว่าเขา อยู่เหนือเขา และ “อวมานะ” คือ “ดูถูกตนเอง” รู้สึกว่าตนเองต่ำต้อยด้อยค่า สู้เขาไม่ได้ อยู่ต่ำกว่าเขา ซึ่งไม่ดีทั้งคู่
เราจะอวดเบ่งว่าตนเองแน่กว่าเขา เก่งกว่าเขานั้นไม่ดีแน่ ในขณะเดียวกันเราจะไปมัวแต่รู้สึกต่ำต้อยด้อยค่า โทษตนเองว่าไม่เก่ง ไม่สวย มารวย สู้เขาไม่ได้ ขาดความเชื่อมั่นและความภาคภูมิใจในตนเองตลอดเวลาก็ไม่ได้
ทางที่ดี คือ “เป็นตัวเองดีที่สุด” เปรียบเทียบตนเองในวันนี้กับเมื่อวานว่าทำได้ดีขึ้นแล้วหรือยัง แล้วพยายามพัฒนาตนเองให้ดีขึ้นเรื่อย ๆ ดีกว่า
ถ้าใครยังกำจัดอารมณ์อยากเปรียบเทียบตนเองกับผู้อื่นไม่ได้ เมื่อใดที่รู้สึกว่าตนเองต่ำต้อย แย่ สู้เขาไม่ได้ ให้นึกเอาตัวเราเปรียบเทียบกับฮ่องเต้ในประเทศจีนที่มีอำนาจสิทธิ์ขาด ตัดหัวใครก็ได้ทั้งแผ่นดิน ปกครองประชากรในประเทศมากกว่าประเทศไทยหลายสิบเท่า ดูแลพื้นที่ใหญ่กว่า มีอำนาจราชศักดิ์มหาศาล ชี้ต้นตายชี้ปลายเป็นได้หมด
หลายคนสุขสบายกว่าฮ่องเต้มากนัก ฮ่องเต้มีนางสนม นางกำนัน ขันทีคอยรับใช้ก็จริง ให้เราลองพิจารณาดูว่า อาหารที่เราได้กิน ฮ่องเต้ไม่เคยได้กิน ท่านได้เสวยแต่อาหารที่คุ้นเคยคัดสรรมาจากภายในประเทศเท่านั้น อาหารที่มีวัตถุดิบนำมาจากพื้นที่ไกล ๆ ต่างวัฒนธรรมนั้นท่านไม่รู้จักเลย
ในขณะที่พวกเรามีอาหารให้กินหลากหลาย แค่เดินเข้าซูเปอร์มาร์เก็ตก็สามารถเลือกซื้อได้ทุกอย่างตามใจ ผักผลไม้จากทั่วโลกมาอยู่ในมือได้ง่าย ๆ
ฮ่องเต้จีนไม่เคยมีโอกาสได้ดูภาพยนตร์ บัลเล่ต์ อเมริกันฟุตบอล แม้แต่ฟุตบอลโลก หรือการแข่งขันโอลิมปิก พวกเราเกิดมายังมีโอกาส มีทางเลือกที่หลากหลายกว่ามาก
เวลาป่วยไข้ไม่สบายก็มีโอกาสเข้าถึงการรักษาที่ดีได้มากกว่าคนในยุคก่อน คนสมัยก่อนแค่เดินแตะก้อนหินเป็นแผลอักเสบ เชื้อเข้ากระแสเลือดก็ตายได้แล้ว หรือเป็นไส้ติ่งก็ตาย ถึงคราวอายุ 30-40 ปี ปวดฟันก็รักษาไม่ได้ จะถอนฟันหรืออุดฟันก็ทำไม่เป็น ลำบากมาก
ในฤดูร้อนอยากจะเดินตากแอร์เย็น ๆ ก็ไปห้างสรรพสินค้า สมัยนี้เครื่องใช้ไฟฟ้าต่าง ๆ ราคาไม่แพง มีเงินหน่อยก็ซื้อแอร์มาติดที่บ้านได้ ส่วนฮ่องเต้เวลาอากาศร้อน อย่างดีก็แค่มีคนมานั่งพัดให้ ไม่รู้สึกเย็นเท่าพวกเรา
เพราะฉะนั้น อย่าไปนึกน้อยเนื้อต่ำใจ ว่าตนเองต่ำต้อยด้อยค่าสู้ใครไม่ได้ เราเองยังเหนือกว่าฮ่องเต้ด้วยซ้ำไป เราได้รับความสะดวกสบายยิ่งกว่าฮ่องเต้มากนัก เราไม่ต้องไปอิจฉาใครในโลกนี้อีกแล้ว จากนี้ก็ให้เรานึกเปรียบเทียบตนเองแล้วพัฒนาตนเองขึ้นไปเรื่อย ๆ
ส่วนใครที่คิดว่าตนเองแน่ ตนเองเก่ง ร่ำรวย มีฐานะการงานดี มีรถหรูใช้ มีบ้านหลังใหญ่ ๆ อยู่จนเริ่มอยากจะอวดคนอื่นแล้ว ให้ลองนึกอย่างนี้ว่า
"ที่เราว่าแน่ ปิดประตูนรก เปิดประตูสวรรค์ได้แล้วหรือยัง"
พอตายแล้วมั่นใจหรือไม่ว่าจะไม่ตกนรก ได้ไปสวรรค์แน่นอน พอคิดได้อย่างนี้แล้ว เราจะพบว่า “ยังไม่มั่นใจเลย”
เพราะฉะนั้น เรายังแน่ไม่จริง ยังเก่งไม่จริง อย่าไปคิดอวดเขา เอาเวลาทั้งหมดไปใช้ในการทำความดี สร้างบุญ สร้างกุศล ให้ทาน รักษาศีล สวดมนต์ นั่งสมาธิดีกว่า
ให้บุญกุศลเกิดขึ้นกับตัว ช่วยเราให้ปิดประตูนรก เปิดประตูสวรรค์ อย่างนั้นเป็นประโยชน์มากกว่า
เจริญพร
พระมหาสมชาย ฐานวุฑฺโฒ
