ทาน คือ อะไร

วันที่ 05 มีค. พ.ศ.2558

ทาน คือ อะไร

ทานกับการดำเนินชีวิต

     ชีวิตมนุษย์เกิดมาพร้อมกับการให้เริ่มตั้งแต่มีบิดามารดาเป็นผู้ให้ชีวิตเป็นผู้เลี้ยงดูให้เติบโตมา ให้ความรู้ ให้การศึกษาเล่าเรียน ให้สิ่งของมากมาย รวมทั้งให้ความรัก และการดูแลเอาใจใส่เป็นอย่างดี ในขณะที่ตัวบุตรเองก็เป็นผู้ที่ได้ให้กลับคืนไปเช่นกัน คือ เมื่อยังเล็กก็ให้ความเคารพเชื่อฟังบิดามารดา ครั้นเติบโตขึ้นมาก็ให้การเลี้ยงดูตอบแทน ซึ่งความสัมพันธ์ระหว่างกันด้วยการให้อย่างนี้ แต่ละคนยังต้องมีร่วม กับผู้อื่นไปพร้อมๆ กัน เช่นการให้ระหว่างพี่กับน้อง ครูอาจารย์กับนักเรียน เพื่อนกับเพื่อน เจ้านาย กับลูกน้อง เป็นต้น

     สังคมมนุษย์ทุกยุคทุกสมัย ล้วนอาศัยการให้เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวน้ำใจคนในสังคมเอาไว้ด้วยกัน เพราะการให้ ทำให้เกิดการแบ่งปัน ผู้คนจึงอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ไม่ต้องเบียดเบียนเข่นฆ่าทำร้าย หรือจ้องทำลายซึ่งกันและกัน การให้ จึงเป็นพื้นฐานสำคัญที่ทุกชีวิตจำเป็นต้องมี

     คำสอนในพระพุทธศาสนากล่าวว่า “ ทานŽ” หรือ การให้ เป็นความดีที่เป็นสัมมาทิฏฐิเบื้องต้น (ความเห็นถูกหรือเข้าใจถูก) ของมนุษย์ทุกคน เพราะทั้งการให้การแบ่งปัน หรือการสงเคราะห์ล้วนเป็นคุณธรรมที่เกื้อกูลกันระหว่างชีวิตต่อชีวิตเป็นพื้นฐานความดีที่จะช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิตให้มีความเจริญก้าวหน้าต่อไป

     ยิ่งไปกว่านั้น ทาน ยังเป็นพื้นฐานสำคัญที่จะรองรับการทำความดีอื่นๆที่จะตามมาดังเช่น พระ สัมมาสัมพุทธเจ้าในครั้งยังสร้างบารมีกว่าพระองค์จะประสบความสำเร็จขั้นสูงสุดในชีวิตได้อย่างนี้ (การตรัสรู้ธรรมบรรลุมรรคผลนิพพาน) พระองค์ก็อาศัยการทำทานเป็นจุดเริ่มต้นของการสั่งสมความดีและทานที่สั่งสมดีแล้วย่อมอำนวยผลอย่างไม่มีประมาณเหมือนกันดังที่พระองค์ตรัสสอนไว้ในทานสูตรว่า

     “ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ถ้าว่าสัตว์ทั้งหลายพึงรู้ผลแห่งการจำแนกทานเหมือนอย่างเรารู้ไซร้ สัตว์ทั้งหลายยังไม่ให้แล้วก็จะไม่พึงบริโภค อนึ่งความตระหนี่อันเป็นมลทินจะไม่พึงครอบงำจิตของสัตว์เหล่านั้น สัตว์เหล่านั้นไม่พึง แบ่งคำข้าวคำหลังจากคำข้าวนั้นแล้วก็จะไม่พึงบริโภค ถ้าปฏิคาหก (ผู้รับทาน) ของสัตว์เหล่านั้นพึงมี ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แต่เพราะสัตว์ทั้งหลาย ไม่รู้จำแนกทานเหมือนอย่างเรารู้ ฉะนั้น สัตว์ทั้งหลายไม่ให้แล้วจึงบริโภค อนึ่ง ความตระหนี่อันเป็นมลทินจึงยังครอบงำจิตของสัตว์เหล่านั้นŽ” การให้ เป็นการสร้างความดีที่ง่ายที่สุดแต่ส่งผลดีให้แก่ชีวิตของเราอย่างมากมายสุดจะพรรณนายิ่งถ้าเป็นผู้ให้อย่างสม่ำเสมอแล้วจะยิ่งเห็นคุณค่าและรักการให้มากขึ้นดังนั้นจึงควรศึกษาเรื่องการให้ทานให้เข้าใจโดยอาศัยคำสอนและวิธีการของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า มาเป็นต้นแบบให้เราได้ ประพฤติปฏิบัติตามได้อย่างถูกต้อง

      คำแปล 

     ทานŽ แปลว่า การให้, การเผื่อแผ่, การแบ่งปัน, การบริจาค, ความเอื้อเฟื้อ, ความสะอาด หรือ ความบริสุทธิ์ 
     

     ความหมาย โดยทั่วไปนั้น ”ทานŽ” จะหมายถึง การให้ ซึ่งได้แก่ การเสียสละสิ่งของต่างๆของตน หรือการให้ความรู้ทั้งทางโลกและทางธรรมเพื่อประโยชน์แก่ผู้อื่นซึ่งการให้นั้นจะให้ผลดีเต็มที่เมื่อผู้ให้สามารถเอาชนะใจตนเอง ด้วยการขจัดความตระหนี่หวงแหนออกไปจากใจได้ คือให้ด้วยความบริสุทธิ์ใจ ไม่หวังผลตอบแทนจากผู้รับขอเพียงให้ได้บุญกุศล และความสบายใจเท่านั้น

 

     ดังนั้น การให้บางอย่างที่หวังผลประโยชน์ตอบแทนแก่ตน เช่น ให้ข้าวแก่สุนัข ด้วยหวังว่า มันจะเฝ้าบ้านให้เรา ให้อาหารเลี้ยงวัว ด้วยหวังจะได้น้ำนมจากมัน หรือทำผิดกฎหมาย แล้วให้สินบนแก่เจ้าหน้าที่ เพื่อให้ตนพ้นผิด ฯลฯ จึงไม่จัดว่าเป็นการทำทานในทางพระพุทธศาสนา นอกจากความหมายข้างต้นแล้ว ยังมีความหมายของทานในลักษณะอื่นๆ อีก เช่น วิรัติทาน หมายถึงการให้โดยงดเว้นจากการเบียดเบียนรังแกกัน หรือหมายถึงการให้ความปลอดภัย ให้อภัย (อภัย ทาน) ซึ่งก็คือการให้ที่เป็นผลมาจากการรักษาศีลนั่นเอง เช่น เมื่อเรารักษาศีลข้อที่ 1 งดเว้นจากการฆ่าสัตว์ย่อมได้ชื่อว่าเป็นการให้ความปลอดภัยแก่ชีวิตของสัตว์ทั้งหลาย เป็นต้น

 

จากหนังสือ DOU
วิชา SB 101 วิถีชาวพุทธ

 ยอมรับนโยบายข้อมูลส่วนบุคคล Total Execution Time: 0.0010594169298808 Mins