ประเภทของธาตุ 18 แบ่งตามลักษณะอาการ
เมื่อจัดธาตุทั้ง 18 แบ่งเป็นพวกใหญ่ๆ ตามลักษณะอาการ แบ่งออกเป็น 3 พวก คือ
ธาตุกระทบ 6 ธาตุ ได้แก่
1.รูปธาตุ คือ สีต่างๆ
2.สัททธาตุ คือ เสียงต่างๆ
3.คันธธาตุ คือ กลิ่นต่างๆ
4.รสธาตุ คือ รสต่างๆ
5.โผฏฐัพพธาตุ คือ เครื่องกระทบกายต่างๆ
6.ธัมมธาตุ คือ เครื่องกระทบใจต่างๆ
ธาตุรับ 6 ธาตุ ได้แก่
1.จักขุธาตุ คือ ประสาทตา
2.โสตธาตุ คือ ประสาทหู
3.ฆานธาตุ คือ ประสาทจมูก
4.ชิวหาธาตุ คือ ประสาทลิ้น
5.กายธาตุ คือ ประสาทกาย
6.มโนธาตุ คือ ใจที่รับอารมณ์และพิจารณาอารมณ์ทวารทั้ง 5
ธาตุรู้ 6 ธาตุ ได้แก่
1.จักขุวิญญาณธาตุ คือ ธาตุที่เห็นรูป
2.โสตวิญญาณธาตุ คือ ธาตุที่ได้ยินเสียง
3.ฆานวิญญาณธาตุ คือ ธาตุที่รู้กลิ่น
4.ชิวหาวิญญาณธาตุ คือ ธาตุที่รู้รส
5.กายวิญญาณธาตุ คือ ธาตุที่รู้กายสัมผัส
6.มโนวิญญาณธาตุ คือ ธาตุที่รู้ความรู้สึกนึกคิด
------------------------------------------------------------
MD 408 สมาธิ 8: วิปัสสนากัมมัฏฐาน
