ต้นแบบของการฝึกอบรม
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าในคราวที่เป็นพระโพธิสัตว์นั้น ก็ทรงเพียรพยายามเพื่อบรรลุเป้าหมายสำคัญในชีวิตทั้ง 3 ระดับมานับภพนับชาติไม่ถ้วนเช่นเดียวกัน ซึ่งบางชาติก็ประสบความสำเร็จในฐานะที่เป็นกษัตริย์ผู้ทรงทศพิธราชธรรม บางชาติทรงเป็นมหาเศรษฐีผู้ใจบุญ และในแต่ละชาติก็จะทรงสั่งสมบุญบารมีควบคู่กันไป (เป้าหมายที่ 1) เมื่อละจากโลกก็ไปเกิดอยู่ในสุคติโลก วรรค์ (เป้าหมายที่ 2) ครั้นกลับมาเกิดใหม่อีกครั้งก็มาทำซ้ำตอกย้ำในเรื่องเดิมๆ ครั้นเวลาผ่านไป บุญบารมีที่ทรงสั่งสมไว้เริ่มเต็มเปี่ยมบริบูรณ์ กระทั่งในชาติสุดท้ายจึงทรงตรัสรู้ธรรม (เป้าหมายที่ 3) หลังจากนั้นจึงได้นำสิ่งที่ตรัสรู้มาสั่งสอนให้ผู้อื่นมีโอกาสรู้ตามพระองค์ไป ดังนั้นคำสอนของพระองค์จึงเป็นเสมือนกุญแจไขไปสู่ความสำเร็จในเป้าหมายชีวิตทั้ง 3 ระดับของมนุษย์ทุกคนคำสอนของพระองค์มีความหลากหลายแตกต่างกันไป ขึ้นกับว่าผู้ฟังเป็นใคร พระองค์จะทรงเทศน์ให้เหมาะสมกับระดับจิตใจและสถานภาพของผู้ฟัง โดยมีหลักสำคัญอยู่ที่การปฏิบัติเพื่อให้กาย วาจา ใจสะอาดบริสุทธิ์ ซึ่งในระหว่างที่สร้างบารมี พระองค์ก็ทรงปฏิบัติตามหลักการนี้มาก่อนเช่นกัน ดังนั้นไม่ว่าผู้ฟังจะอยู่ในสถานภาพใด หรือพระองค์จะทรงเทศนาแตกต่างกันไปอย่างไร ก็ยังทรงใช้หลักการเดียวกัน เช่นถ้าผู้ฟังเป็นฆราวาสพระองค์ก็แนะนำให้สั่งสมบุญบารมีด้วยการทำทาน รักษาศีล และเจริญภาวนา ซึ่งเป็นพื้นฐานของการสั่งสมบุญบารมี แต่สำหรับพระภิกษุสาวกผู้ต้องการความหลุดพ้น พระองค์จะทรงกวดขันแนะนำ ให้ลึกซึ้งยิ่งขึ้นไป ด้วยการให้ศึกษาใน อธิศีล อธิจิต และอธิปัญญา
ดังนั้น การฝึกอบรมเบื้องต้นก็คือ การศึกษา ศีลสมาธิ ปัญญา นั่นเอง ซึ่งพระสาวกต้องอาศัยความพากเพียรพยายามในการศึกษาและปฏิบัติเรื่อยไป จนกว่ากาย วาจา ใจ จะใสะอาดบริสุทธิ์หลุดพ้นในวันใดวันหนึ่งได้ มดังที่ทรงตรัสเอาไว้ว่า
"ภิกษุทั้งหลาย กิจที่ต้องรีบทำของภิกษุ 3 นี้คืออะไรบ้าง คือการบำเพ็ญอธิสีลสิกขา การบำเพ็ญอธิจิตตสิกขา การบำเพ็ญอธิปัญญาสิกขา นี้แลกิจที่ต้องรีบทำของภิกษุ 3 แต่ภิกษุนั้นไม่มีฤทธิ์หรืออานุภาพที่จะบันดาลให้จิตของตนเลิกยึดถือหลุดพ้จากอาสวะในวันนี้ หรือพรุ่งนี้ หรือมะรืนนี้ได้ ที่ถูก ย่อมมีสมัยที่เมื่อภิกษุนั้นศึกษาอธิศีลไป ศึกษาอธิจิตไป ศึกษาอธิปัญญาไป จิตย่อมจะเลิกยึดถือ หลุดพ้นจากอาสวะได้"
-------------------------------------------------------------------
SB 303 แม่บทการฝึกอบรมในพระพุทธศาสนา
กลุ่มวิชาพุทธวิธีในการพัฒนานิสัย
