ชาดก 500 ชาติ
ฆตาสนชาดก-ชาดกว่าด้วยภัยที่เกิดจากที่พึ่ง
ภิกษุบวชใหม่รูปหนึ่งเมื่อบวชในสำนักของพระศาสดาแล้วหวังจะปฏิบัติธรรมให้บรรลุ จึงตัดสินใจออกเดินทางไปจำพรรษาในเสนาสนะป่า ณ หมู่บ้านชายแดนตำบลหนึ่ง ภิกษุหนุ่มปฏิบัติธรรมในป่า
เมื่อรุ่งเช้าก็ออกมาบิณฑบาตในหมู่บ้าน “ นิมนต์ค่ะ ” “ ได้ตักบาตรแล้วอิ่มบุญจิตใจมันสงบร่มเย็นจริงๆ ” “ ใช่จ๊ะ ” ในเดือนแรกนั่นเองเมื่อภิกษุกลับมาจากบิณฑบาตก็พบว่าบรรณศาลาถูกไฟไหม้ “ ฮ้า ไฟไหม้จะทำยังไงดีล่ะ ”
ภิกษุหนุ่มวิตกกังวลเกรงว่าจะต้องลำบากด้วยไม่มีที่อยู่ แต่พวกอุปัฏฐากชาวบ้านรับปากว่าจะสร้างบรรณศาลาให้ใหม่เมื่อเสร็จสิ้นงานที่ไร่นา “ ท่านอย่ากังวลไปเลยค่ะ เดี๋ยวดิฉันจะให้พี่ชายมาช่วยสร้างบรรณศาลาให้ใหม่นะเจ้าค่ะ ” “ ใช่แล้วครับ อย่าห่วงเลยเดี๋ยวพวกผมจะมาสร้างให้ใหม่เอง แต่รอให้พวกกระผมไถนาหวานข้าวให้เสร็จเสียก่อนเถอะขอรับ ”
ต่อมาชาวบ้านเมื่อรับปากจะสร้างบรรณศาลาให้ภิกษุหนุ่มแล้วก็แยกย้ายกันไปทำงานในไร่นาของตนดังเดิม จนเวลาล่วงไปสามเดือนงานในนาก็ยังไม่แล้วเสร็จ “ เฮ้อทำไมงานในนามันเยอะอย่างนี้ ทำเท่าไหร่ก็ไม่เสร็จสักที ” ภิกษุหนุ่มเมื่อยังไม่มีที่อยู่อาศัยบังร่มเงา จึงไม่อาจบำเพ็ญพระกรรมฐานให้ถึงที่สุดได้เพราะไม่มีเสนาสนะเป็นที่สบายแม้เพียงนิมิตก็ไม่เกิด “ จวนจะออกพรรษาแล้วเราไม่ไม่อาจบำเพ็ญภาวนาได้กังใจเลย ร้อนอย่างนี้จะมีสมาธิได้เช่นไร ”
เมื่อออกพรรษาภิกษุหนุ่มจึงออกเดินทางกลับพระเชตะวันวิหาร ถวายบังคมพระศาสดาแล้วนั่งส่วนข้างหนึ่ง “ ดูก่อนภิกษุกรรมฐานของเธอเป็นสับปายะหรือไม่เล่า ในกาลก่อนโน้นแม้สัตว์เดรัจฉานทั้งหลายก็ยังรู้จักสับปายะและอสับปายะของตนพากันอยู่อาศัยในเวลาสบาย ในเวลาไม่สบายก็พากันทิ้งที่อยู่เสียไปในที่อื่น เหตุไรเธอจึงไม่รู้สับปายะ และอสัปปายะของตนเล่า ” องค์พระศาสดากล่าวจบแล้วก็ตรัสเล่า ฆตาสนชาดก ดังนี้
ในอดีตกาล ณ แนวป่าแห่งหนึ่งมีพญานกอาศัยอยู่ในต้นไม้ใหญ่สมบูรณ์ด้วยกิ่งก้านสาขาและคาคบ มีใบหน้าแน่นอยู่ใกล้ฝั่งสระเกิดเองในแนวป่าตำบลหนึ่งอยู่เป็นหลักฐานพร้อมทั้งบริวาร ในสระน้ำนั้นก็มีนาคราชผู้ดุร้ายได้อาศัยอยู่ด้วย “ เอ้ย รำคาญไอ้นกพวกนี้เหลือเกินเสียงดีงจ๊อกแจ๊กจอแจอยู่ได้ มิหนำซ้ำยังบังอาจมาถ่ายลงในสระที่เราอาศัยอยู่อีก ฮึ ” นกเป็นจำนวนมากเมื่ออยู่ที่กิ่งอันยื่นไปเหนือน้ำนั่นก็พากันขับถ่ายลงในน้ำ
“ นั้นไง ๆ พูดไม่ทันขาดคำ ทำไมไม่รู้จักไปขับถ่ายไกลๆ นะ อย่างนี้น้ำในสระก็สกปรกหมดนะสิ ฮึ น่าขยะแขยงจริง ๆ ไม่ได้การล่ะ ถ้าปล่อยให้เป็นอย่างนี้ต่อไปน้ำในสระต้องเน่าเสียส่งกลิ่นเห็นเหม็นเข้าสักวัน ต้องให้นกพวกนี้ต้องบินหนีไปอยู่ที่อื่นให้ได้น้ำในสระจะได้สะอาดอย่างนี้ตลอดไป ”
กลางดึกคืนหนึ่งเมื่อนกทั้งหมดมาประชุมกันนอนที่กิ่งไม้พญานาคก็เริ่มแผนการตามที่ตัวเองได้วางไว้ พญานาคร่ายมนต์ให้น้ำในสระที่ใสเย็นจู่ ๆ ก็เดือดพล่านเหมือนกับยกเอาสระขึ้นตั้งบนเตาไฟ พญานกเมื่อรู้สึกผิดปกติก็ตกใจตื่น เมื่อเห็นน้ำในสระเดือดพล่านก็ตกใจ ปลุกนกตัวอื่น ๆ ขึ้นมาดู “ พวกเราตื่นเถอะ ดูน้ำในสระนี่สิทำไมอยู่ ๆ ก็เดือดพล่านได้ต้องมีอะไรผิดปกติแน่ ๆ เลย ”
รุ่งเช้าพญานกก็ประชุมฝูงบอกเล่าเหตุการณ์ผิดปกติของน้ำในสระ นกบางกลุ่มก็ตกใจกับเหตุการที่เกิดขึ้น แต่บางกลุ่มก็ไม่สนใจเห็นว่าเป็นเรื่องเพ้อเจ้อ “ ตอนกลางคืนน้ำในสระเดือดพล่านร้อนระอุเป็นเรื่องที่แปลกประหลาดจริง ๆ พวกเราต้องคอยระวังตัวไว้ อย่ามัวมัวแต่หลับไหลไม่รู้สึกตัวเมื่อมีอันตรายเข้ามาจะได้หนีเอาตัวรอดได้ ” “ ฮึย น่ากลัวจริง ๆ ถ้าเกิดน้ำในสระนี่ร้อนจัดจะต้มพวกเราจนสุกไหมเนี่ย ”
“ นั่นนะสิ นึกแล้วขุนลุกฉันยังรู้สึกได้ถึงไอร้อนของน้ำในสระเมื่อคืนได้อยู่เลย ” “ ฮ่ะ ฮ่า ฮา เป็นเรื่องที่ตลกเหลือเกินใคร ๆ ก็รู้ว่าน้ำในสระนี่เย็นจับใจ ยิ่งตอนกลางคืนน้ำจะยิ่งเย็นแล้วจะเดือดพล่านเป็นน้ำต้มได้ยังไงกัน ” “ นั่นนะสินะฟังแล้วก็ขำ เพ้อเจ้อกันไปใหญ่แล้ว ”
“ หนอยแน่ะเจ้าพวกนี้ฉันอุตส่าห์ทำให้น้ำเดือดพล่านแล้วยังไม่รู้สึกกลัวกันอีก ได้ คืนนี้ได้เจอแผนสองกันแน่เดี๋ยวจะได้รู้กันว่าจะอยู่กันได้อีกไหม หึเจ็บใจจริง ๆ ” เมื่อฝูงนกยังไม่ย้ายออกไปอยู่ที่อื่น พญานานาคก็เริ่มแผนต่อไป ร่ายมนต์ให้น้ำในสระเดือดพล่านยิ่งกว่าคืนก่อน
น้ำเดือดมากจนมีควันลอยพุ่งขึ้นไปบนต้นไม้ เมื่อควันลอยพุ่งขึ้นไปบนต้นไม้ พญานกรู้สึกถึงไอร้อนก็ตกใจตื่น “ เฮ้ย พวกเราตื่นเถอะน้ำในสระเดือดพล่านแล้วระวังตัวไว้ ระวังจะหล่นลงไปนะ ” “ น่ากลัวจริง ๆ เลย เดือดปุดๆ ๆ อย่างนี้ ฉันไม่อยากเป็นนกต้มนะ ” “ โอ้ย ร้อน ร้อน ร้อน ทำไมนกกลุ่มนั้นยังนอนกันได้นะน่ากลัวจะตาย ”
รุ่งเช้าพญานกเมื่อเห็นเหตุการณ์เริ่มรุนแรงขึ้นจึงประชุมนกทั้งฝูง หารือเพื่อย้ายที่อยู่ใหม่ “ เป็นกระต่ายตื่นตูมไปได้เรื่องมันยังไม่ได้เลยร้ายอะไรสักหน่อย ไม่เห็นจะต้องรีบร้อนอะไรเมื่อคืนข้ายังนอนสบายๆ อยู่เลย ” “ นั่นนะสิ น้ำเย็นๆ ในสระนี้จะมีความร้อนลอยขึ้นได้อย่างไร ละเมอหรือเปล่าก็ไม่รู้ ใครจะไปยอมย้ายที่อยู่ฉันอยู่ที่นี้มาตั้งนานแล้ว ” “ นกทั้งหลายเหตุการณ์เริ่มร้ายแรงขึ้นทุกวัน คืนก่อนน้ำในสระก็เดือดแล้วเมื่อคืนก็เดือดและร้อนมากขึ้น จนควันลอยฟุ้งไปหมด พวกเราควรอพยพไปอยู่ที่อื่นเสีย ”
“ เรารอดูอีกสักคืนไหมท่านพญานก เผื่อเหตุการณ์มันอาจจะไม่เลวร้ายอย่างที่เราคิดเอาไว้ ” “ ได้ งั้นวันนี้เราจะไปหาที่อยู่แห่งใหม่สะก่อน หากคืนนี้เหตุการณ์ยังผิดปกติแบบนี้อีกพรุ่งนี้เช้าพวกเราก็อพยพไปอยู่ที่อื่นกัน ” “ อ้า ไร้สาระจริง ๆ ประชุมกันเรื่องอะไรก็ไม่รู้เสียเวลาทำมาหากินใครจะย้ายก็ย้ายไปเถอะ พวกเราจะอยู่ที่นี่แหละ ” “ ใช่ ใช่ ใช่ ที่นี่อุดมสมบูรณ์จะตายไปมีผลไม้หวาน ๆ ให้กินทุกวันไม่ต้องออกไปหากินไกลๆ ”
“ ชะชะช่า เจ้านกพวกนี้เจอขนาดนี้แล้วยังลำพองกันอยู่อีกหรือ เอาเถอะทนได้ก็ทนไปเจอแผนสามของข้าคืนนี้เข้าไป ดูสิจะดื้อด้านอยู่ต่อกันอีกไหม ”
ตกกลางคืนขณะที่นกทั้งฝูงกำลังหลับใหลพญานาคก็เริ่มแผนการที่สาม ร่ายมนต์ให้น้ำเดือดพล่านเป็นชั้นแรก ชั้นที่สองก็ทำให้ควันพุ่งขึ้น ชั้นที่สามก็ทำให้เปลวไฟลุกขึ้น พญานกเมื่อเห็นเหตุการณ์ผิดปกติเกิดขึ้นสองคืน มาในคืนที่สามก็ไม่ได้นิ่งนอนใจไม่ยอมหลับเหมือนนกตัวอื่นๆ คอยจับดูความผิดปกติของน้ำในสระ เมื่อเห็นเปลวไฟขึ้นก็ตกใจเรียกนกอื่น ๆ ให้ตื่น
“ พวกเราตื่นเร็วเถอะเกิดเรื่องใหญ่แล้วไฟลุกแล้ว มีไฟออกมาจากสระน้ำ ดูก่อนชาวเราฝูงนกทั้งหลายธรรมดาไฟติดขึ้นเขาก็พากันเอาน้ำดับ แต่บัดนี้น้ำนั้นแหละกลับลุกเป็นไฟขึ้นพวกเราไม่อาจอยู่ในที่นี้ได้ต่อไปอีกแล้วต้องพากันไปที่อื่น ” “ อะไรกันอีกล่ะ ไฟนิด ๆ หน่อย ๆ เอง ทำตื่นตกอกตกใจกันไปได้มันอาจจะเป็นกิ่งไม้ติดไฟลอยตามน้ำมาก็ได้ ”
“ โอ้ย ง่วงจะตายนอนต่อดีกว่าใครจะไปก็ไปเถอะ ง่วง ” “ ถ้าจะไม่ดีอย่างพญานกว่าแล้วล่ะหนีกันเถอะพวกเรา ” “ ขืนอยู่ต่อไปกลายเป็นนกย่างแน่ ท่านพญานกนำทางไปเถอะเราพร้อมจะอพยพแล้ว ” “ ความเกษมมีอยู่บนหลังน้ำใด บนหลังน้ำนั้นมีข้าศึกมารบกวน ไฟลุกโพลงอยู่กลางน้ำวันนี้จะอยู่บนต้นไม้เหนือแผ่นดินไม่ได้แล้ว พวกเจ้าจงพากันบินไปตามทิศทางกันเถิดวันนี้ที่พึ่งของพวกเราเป็นภัยเสียแล้ว ”
พญานกเมื่อกล่าวแล้วก็พาฝูงนกที่เชื่อฟังบินไปอยู่ที่อื่น ฝูงนกที่ไม่เชื่อฟังคำ ต่างพากันเกาะกิ่งอยู่บนต้นไม้ “ หนีไปเถอะกลางคืนอย่างนี้ใครจะตามไป โอ้ย ง่วง นอนต่อดีกว่า ” “ ฮึ ๆ ๆ ฮะ ฮ่า ฮ่า หนีกันไปสะแล้วรึ อ้าวยังมีบางกลุ่มอีกหรือนี่ นี่แน่ะไม่กลัวใช่ไหม ยังอยากอยู่ต่อกันอีกใช่ไหม ฮึย ได้เลย เจ้านกบ้า ” พญานาคโกรธแค้นที่นกบางกลุ่มยังไม่ยอมหนีไป
จึงร่ายมนต์ให้เปลวเพลิงลุกโชติช่วงขึ้นอีก เปลวเพลิงลุกไหม้ในทันใดต้นไม้ใหญ่ติดไฟลุกลามไปถึงยอดไม้ฝูงนกที่หลับอยู่ไม่ทันรู้ตัวโดนเปลวเพลิงเผาจนสิ้นชีวิต “ฮึ ๆ ๆ ฮ่ะ ฮ่า ฮ่า คราวนี้ก็หมดปัญหาเสียที เราเตือนพวกเจ้าตั้งหลายครั้งแล้วนะ ไม่ยอมหนีกันเอง ช่วยไม่ได้ หึ ๆ ฮ่ะ ฮาๆ ”
ฝูงนกที่กระทำตามคำของพญานกในครั้งนั้น ได้มาเป็น พุทธบริษัท
พญานก เสวยพระชาติเป็น องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า
