พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแบ่งประเภทของคน ตามการไปเกิด มาเกิดไว้ 4 จำพวก คือ
1. มืดมา มืดไป
2. มืดมา สว่างไป
3. สว่างมา สว่างไป
4. สว่างมา มืดไป
มืดหมายถึง อบายภูมิ ประกอบด้วยกำเนิดสัตว์เดรัจฉาน เปรต อสุรกาย สัตว์นรก
สว่าง หมายถึง สุคติภูมิประกอบด้วยกำเนิดมนุษย์ เทวดา
ในบรรดาคนทั้ง 4 จำพวก พวกที่สว่างมาสว่างไปเป็นเลิศ เพราะได้ทำประโยชน์ทั้ง 3 ประการ คือ
1. ประโยชน์ในชาตินี้ หมายถึง สร้างฐานะให้มั่นคง มีรายรับมากกว่ารายจ่าย เพราะชีวิตมีค่าใช้จ่ายต้องมั่นใจว่าจะมีปัจจัย 4 มาหล่อเลี้ยงตนเองและครอบครัวได้ตลอดชีวิต ไม่ลำบากยากจนขัดสน พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสธรรมที่ทำให้สำเร็จประโยชน์ในปัจจุบันชาติไว้ 4 ประการ คือ
1. ฉลาดและขยันหาทรัพย์
2. ฉลาดรักษาทรัพย์
3. คบคนดีและมีคู่ค้าเป็นคนดี
4. รู้ประมาณในการใช้ทรัพย์
2. ประโยชน์ชาติหน้า หมายถึง ตายแล้วไปสู่สุคติ เพราะชีวิตไม่ได้จบแค่ความตาย กายหยาบแตกสลายแต่กายละเอียดไปแสวงหาที่เกิดตามกำลังบุญบาป พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงตรัสธรรมที่ทำให้สำเร็จประโยชน์ ในชาติหน้าไว้ 4 ประการ
1. สัทธาสัมปทา คือ ถึงพร้อมด้วยศรัทธา เชื่อในการตรัสรู้ธรรมของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเชื่อในเรื่องกฏแห่งกรรม ทำดีได้ดีทำชั่วได้ชั่ว
2. ศีลสัมปทา คือ ถึงพร้อมด้วยศีล
3. จาคสัมปทา คือ ถึงพร้อมด้วยการบริจาค
4. ปัญญาสัมปทา คือ ถึงพร้อมด้วยปัญญา รู้เรื่องราวความจริงของชีวิต ดำรงชีวิตด้วยความไม่ประมาทละโลกไปแล้วมีสุคติเป็นที่ไป มีมรรคผลนิพพานเป็นเป้าหมายชีวิตสูงสุด
3. ประโยชน์อย่างยิ่ง คือ ได้บรรลุมรรคผลนิพพานเพราะถึงแม้จะบรรลุประโยชน์ในชาตินี้ คือ สร้างฐานะให้มั่นคงบรรลุประโยชน์ในโลกหน้า คือไปสู่สุคติได้ แต่เมื่อบุญหมดจากเทวดา ยังต้องมาเกิดอีก ภัยอยู่ตอนที่กลับมาเกิด
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่า เทวดาที่จุติแล้วมาเกิดเป็นมนุษย์มีประมาณน้อยดุจฝุ่นที่ปลายเล็บมือพระองค์ช้อนขึ้นมา แต่ไปเกิดในกำเนิดอื่นมีมากกว่าดุจฝุ่นในแผ่นดิน การพลัดไปอบายจึงเป็นภัยของการเวียนว่ายตายเกิด
พระพุทธเจ้าจึงตรัสให้แสวงหาประโยชน์อย่างยิ่ง ด้วยการปฏิบัติมรรคมีองค์ 8 คือ
1. สัมมาทิฏฐิ ความเข้าใจถูกในเรื่องโลกและชีวิต
2. สัมมาสังกัปปะ คิดถูก
3. สัมมาวาจา พูดถูก
4. สัมมากัมมันตะ ทำถูก
5. สัมมาอาชีวะ เลี้ยงชีพถูก
6. สัมมาวายามะ เพียรถูก
7. สัมมาสติ ระลึกถูก
8. สัมมาสมาธิ ตั้งใจมั่นถูก
-----------------------------------------------------------------
หนังสือ "วงจรชีวิต ฉบับชีวิตในกามภพ "
พระครูวินัยธรไพบูลย์ ธมฺมวิปุโล
