สมเด็จพระญาณวโรดม (ประยูร สนฺตงฺกุโร) ป.ธ.๙ เจ้าอาวาสวัดเทพศิรินทร์ กรรมการมหาเถรสมาคม
ท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ มีนามเดิม ประยูร นามสกุล พยุงธรรม บิดาชื่อ ธูป มารดาชื่อ ทองหยิบ เกิดเมื่อวันศุกร์ เดือน ๔ แรม ๒ ค่ำ ปีมะโรง พ.ศ. ๒๔๕๙ ตรงกับวันที่ ๙ มีนาคม ๒๔๕๙ ที่บ้านท่าเรือ อำเภอประจันตคาม จังหวัดปราจีนบุรี
ได้มาพำนักที่วัดเทพศิรินทราวาส ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๗๔ และบรรพชาเป็นสามเณร เมื่อวันที่ ๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๗๖ โดยมี สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) เป็นพระอุปัชฌาย์ ณ วัดเทพศิรินทราวาส และได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุ เมื่อวันที่ ๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๘๐ โดย สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) เป็นพระอุปัชฌาย์ พระอุดมศีลคุณ (อินทร อคฺคิทตฺตเถร) เป็นพระกรรมวาจาจารย์ พระครูวินัยธรเพ็ชร (ปภงฺกรเถร) เป็นพระอนุสาวนาจารย์ มี หม่อมเจ้าหญิงกรณิกา จิตรพงศ์ พระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงเป็นอุปัฏฐากเจ้าภาพบวช ณ พัทธสีมา วัดเทพศิรินทราวาส ได้ฉายาว่า "สนฺตงฺกุโร" ซึ่งแปลว่า หน่อหรือเชื้อสาย หรือทายาทของผู้สงบ และได้อยู่จำพรรษาที่วัดเทพศิรินทราวาส ตลอดมา
ท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ ได้เริ่มศึกษาเมื่ออายุราว ๖ ขวบโดยมีบิดาเป็นผู้สอน ต่อมาได้เข้าศึกษาที่โรงเรียนประชาบาลประจำอำเภอประจันตคาม เมื่อพ.ศ. ๒๔๖๘ จบชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๒ ครั้งนั้นชั้น ป.๕ เป็นชั้นสูงสุดของการศึกษาในอำเภอนั้น เมื่อบรรพชาอุปสมบทแล้วได้ศึกษาด้านปริยัติศึกษาแผนกธรรม ได้นักธรรมชั้นเอก และแผนกบาลี ได้ ป.ธ.๙ สำหรับภาษาสันสกฤตนั้น เจ้าประคุณสมเด็จฯ ได้เคยศึกษากับนาคะประทีบ ร่วมกับเพื่อนร่วมรุ่นกันคืออาจารย์สุชีพ ปุญญานุภาพ และ สมเด็จพระวันรัต (นิรันดร์ นิรนฺตโร ป.ธ.๙) จนแตกฉานในวรรณคดีสันสกฤต
สมณศักดิ์ พ.ศ.๒๔๙๕ เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญ ที่ พระศรีวิสุทธญาณ
พ.ศ. ๒๕๐๐ เป็นพระราชาคณะชั้นราช ที่ พระราชสุมนต์มุนี
พ.ศ. ๒๕๐๕ เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ ที่ พระเทพกวี
พ.ศ. ๒๕๑๕ เป็นพระราชาคณะชั้นธรรม ที่ พระธรรมธัชมุนี
พ.ศ. ๒๕๒๘ เป็นพระราชาคณะชั้นเจ้าคณะรองหิรัญบัฏ ที่พระญาณวโรดม
วันที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๔๖ ทรงพระกรุณาโปรดฯ สถาปนา ขึ้นเป็นสมเด็จพระราชาคณะสุพรรณบัฏ ที่ สมเด็จพระญาณวโรดม
ตำแหน่งหน้าที่การงาน และผลงานมีมากมาย ทางด้านปกครอง เป็นเจ้าอาวาสวัดเทพศิรินทร์ เป็นพระอุปัชฌาย์ เป็นกรรมการมหาเถรสมาคม เป็นผู้ริเริ่มโครงการต่างๆ ในคณะสงฆ์กว่า ๑๐๐ โครงการ รวมทั้งงานเผยแผ่พระศาสนา การเดินทางไปต่างประเทศจนครบ ๖ ทวีป ๔๕ ประเทศ ไม่ว่าจะเป็นทวีปเอเชีย ยุโรป อเมริกา แอฟริกา ออสเตรเลีย เป็นต้น งานเผยแผ่ภารกิจของพระธรรมทูตในต่างประเทศ ในฐานะประธานที่ปรึกษาสำนักฝึกอบรมพระธรรมทูตไปต่างประเทศ (ธรรมยุต)
ผลงานทางด้านวรรณกรรม ได้เรียบเรียงและจัดพิมพ์หนังสือเรียน หนังสือธรรมะ หนังสือท่องเที่ยวอิงธรรมะ (แบบใหม่ อ่านเข้าใจ สนุกสนาน ไม่น่าเบื่อ) หนังสืออ่านสำหรับวัยรุ่น รวมทั้งผู้เฒ่า กว่า ๓๐ เล่ม บางเล่มได้รับการแปลเป็นภาษาต่างประเทศก็มี ท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ เป็นผู้คงแก่เรียน และเป็นนักเขียนฝีมือดีท่านหนึ่ง ผลงานทางวิชาการของท่านมีมากมาย ได้แก่ ชุดแบบเรียนไวยากรณ์สันสกฤต ๕ เล่ม จัดพิมพ์โดยมูลนิธิมหามกุฏราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์ หนังสือชื่อ ศาสนาต่างๆ ซึ่งมีเนื้อหาในแนวศาสนาเปรียบเทียบ ครอบคลุมทั้งพระพุทธศาสนา, ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู, ศาสนาสิกข์, ลัทธิขงจื้อ, ลัทธิเต๋า, ศาสนาชินโต, ศาสนาโซโรอัสเตอร์ ฯลฯ
ด้านการศึกษาของพระสงฆ์นั้น ท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ รับธุระเป็นอุปนายกสภามหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย โดยมหาวิทยาลัยได้อาศัยพระมหาเถระและพระเถระที่มีความรู้ความสามารถช่วยกันพัฒนามาโดยลำดับ จนถึงยุคปัจจุบัน สมเด็จพระญาณวโรดม อุปนายกสภามหาวิทยาลัย มีส่วนสำคัญยิ่งในการสนับสนุนให้มหามกุฏราชวิทยาลัย ให้เติบโตและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ ยังได้รับเมตตาเป็นอาจารย์สอนประจำวิชาในมหาวิทยาลัยจนถึงปัจจุบัน นับเป็นคุณูปการต่อมหาวิทยาลัยอย่างยิ่ง
และในภารกิจที่เนื่องด้วยการพระศาสนาในวาระโอกาสต่าง ๆ ที่ได้รับนิมนต์ไปนั้น ท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ มักจะประทานโอวาทอันเป็นประโยชน์แก่ผู้เข้าถวายสักการะอยู่เสมอ ซึ่งในโอวาทจะเป็นที่ประทับใจ ล้วนตั้งใจน้อมนำไปถือปฏิบัติด้วยความเคารพให้เกิดประโยชน์ยิ่ง ๆ ขึ้นต่อไป
เนื่องในวโรกาส ท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระญาณวโรดม มีชนมายุเข้า ๙๒ ปี ในปีนี้ตรงกับวันอาทิตย์ที่ ๙ มีนาคม พุทธศักราช ๒๕๕๑ นี้ ในความเป็นพระมหาเถระผู้ยิ่งด้วยภูมิรู้และภูมิธรรม อันยังคุณูปการแก่สังฆมณฑล ด้วยคุณธรรมอันงดงามที่ท่านสั่งสมและน้อมนำเป็นแบบอย่าง จนเป็นที่ประจักษ์มายาวนาน ท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ จึงเป็นที่เคารพรักยังความศรัทธาให้มีขึ้นทั้งในพระภิกษุสามเณร ตลอดจนศิษยานุศิษย์มากมายเสมอมา
ทั้งนี้นับเป็นโอกาสอันดียิ่ง ที่ศิษยานุศิษย์ได้ร่วมกันบำเพ็ญบุญกุศล น้อมถวายแด่ท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ ตั้งใจมั่นอาราธนา ด้วยอำนาจบารมีธรรมแห่งคุณพระศรีรัตนตรัย ดลบันดาลให้ได้สุขภาพแข็งแรง มีบารมีเพิ่มทวีคูณ เป็นหลักชัยแห่งพระพุทธศาสนาแก่พุทธศาสนิกชนทั้งภายในและต่างประเทศ อีกทั้งยังให้มีชนมายุยืนยาว สถิตย์เป็นรัตนะแห่งธรรม ส่องสว่างนำใจแก่ศิษยานุศิษย์ ยิ่งตลอดกาลนาน...
และเข้ากราบแสดงมุทิตาสักการะจิตตรงต่อท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ ตามโอกาสต่อไป.
โดย..ดุสิตา
