อรรถกถา ขุรัปปชาดก
ว่าด้วย ถึงคราวกล้าควรกล้า
ณ พระวิหารเชตวัน พระพุทธเจ้าทรงเรียกพระภิกษุรูปหนึ่งมาพบ ทรงตรัสว่า "ได้ยินว่า เธอจะลาสิกขาจริงหรือ" "จริงพระเจ้าข้า" ภิกษุเอ่ย "ดูก่อนภิกษุ เธอบวชในศาสนาอันเป็นเครื่องนำออกจากทุกข์อย่างนี้ เพราะเหตุไรถึงจะลาสิกขาเล่า" "เอาอย่างนี้เรามีเรื่องอยากเล่าเรื่องให้ท่านฟัง"
ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติในนครพาราณสี พระโพธิสัตว์ได้ถือกำเนิดขึ้นในตระกูลผู้รักษาป่าแห่งหนึ่ง จนกระทั้งพระโพธิสัตว์เติบใหญ่ รูปร่างกำยำ น่าเกรงขาม พ่อจึงยกตำแหน่งหัวหน้า ให้ลูกดูแลต่อ ซึ่งพระโพธิสัตว์รับหน้าที่โดยมีลูกน้องมากถึง ๕๐๐ คน
ในบรรดาคนผู้รักษาป่า ตระกลูที่ทำอาชีพคล้ายกัน ตระกลูของพระโพธิสัตว์ถือว่าเป็นคนฝีมือดีคนหนึ่งในหมู่บ้านที่ปากดง ซึ่งมักจะรับจ้างพาพวกชาวบ้านเข้าป่า เพื่อไปอีกหมู่บ้านอยู่บ่อยๆ
วันหนึ่งขณะที่พระโพธิสัตว์กำลังกำกิจวัตรประจำวันอยู่ปกติ จู่ๆลูกน้องตะโกนเรียก "นายครับๆ มีคนมาหาต้องการพบนาย" "ใครรึ" "ไม่ทราบครับน่าจะเป็นพ่อค้าเกวียนมาจอดหน้าบ้านเต็มเลย" "อื่ม" "เดี๋ยวข้าออกไป" สิบนาทีผ่านไป พระโพธิสัตว์เดินออกมาพบบุตรของพ่อค้า ก่อนพูดว่า "ท่านทีเรื่องอะไรให้ข้าช่วยหรือ" บุตรพ่อค้าตอบว่า "ข้าอยากจะให่ท่านช่วยคุ้มกันเกวียนจากโจรให้เราด้วย" "ได้" พระโพธิสัตว์ตกลงทันที จากนั้นบุตรพ่อค้าหยิบเงินจำนวน ๑,๐๐๐ แล้วยื่นให้กับพระโพธิสัตว์ "อันนี้เงินมัดจำ ถ้าท่านพาพวกเราข้ามพ้นป่าแล้ว ข้าจะให้อีก ๑,๐๐๐ ท่านตกลงไหม" "ได้เราตกลง" เมื่อรับค่าจ้างแล้ว พระโพธิสัตว์พาบุตรพ่อค้าเข้าป่าทันทีในขณะที่ขบวนเกวียนกำลังเดินทางทางอยู่ มีกลุ่มโจร ๕๐๐ ซุ่มตามกอหญ้าโดยรอบ
คนขับเกวียนเห็นพวกโจรเที่กำลังซุ่มอยู่พากันนอนราบ ด้านพระโพธิสัตว์ยังคงยืนอยู่ จับดาบแน่น ตะโกนสุดเสียง หยุดนะ! ก่อนวิ่งเต็มแรงใช้ดาบฟาดฟันพวกโจร ๕๐๐ หนีไป
และแล้วขบวนเกวียนของบุตรพ่อค้าข้ามป่าโดยปลอดภัย ก่อนบุตรพ่อค้าจะให้หมู่เกวียนหยุดพักใกล้ๆกับตัวเมือง ก่อนเลี้ยงอาหารแก่ พระโพธิสัตว์ ขณะที่พระโพธิสัตว์กำลังนั่งทานอาหาร บุตรพ่อค้าเดินเข้ามานั่งอยู่ข้างๆของพระโพธิสัตว์ " ท่านตอนที่พวกโจรถืออาวุธกรูเข้ามา ท่านไม่กลัวหรือ" บุตรพ่อค้าเอ่ย"เราไม่กลัว"พระโพธิสัตว์ตอบ"ทำไมล่ะ" "ขณะที่เราเห็นพวกโจรยิงลูกธนู ถือดาบ กรูกันวิ่งเข้ามาเวลานั้นเรารู้สึกเหมือนเลือดสูบฉีด กระปรี้กระเปร่า ความตื่นเต้นของเราทำให้ศัตรูให้เสียขวัญ แล้ววิ่งหนีไป" "แล้วทำไมท่านถึงรู้สึกเช่นนี้ล่ะเพราะปกติถ้าเราเจอเหตุการณ์ส่วนใหญ่จะวิ่งหนีกันทุกคน"บุตรพ่อค้าเอ่ย"เพราะว่าชีวิตของเราได้สละมาตั้งแต่ท่านจ้างแล้ว ดังนั้นข้าจึงมีความรู้สึกตื่นเต้นมากกว่ากลัวตายไงล่ะ" พระโพธิสัตว์กล่าว
