ต้นโพธิ์ต้นไทร ถ้าปลูกในที่ดินดี ย่อมสามารถโตได้เป็นโอบๆ สูงได้ ๑๐-๒๐ วา แต่ถ้านำไปปลูกในกระถาง จะโตได้แค่เป็นบอนไซกลายเป็นไม้แคระไป แม้จะปลูกไปเป็นร้อยปีแล้ว ก็สูงได้แค่คืบ คนเราก็เช่นกัน แม้จะมีความรู้ดี ความสามารถดี มีปัญญามาก แต่ถ้าไปอยู่ในทำเลทุรกันดารไม่มีใครสนับสนุน ถึงจะเก่งแค่ไหน ก็ทำอะไรไม่ได้เหมือนกัน
พระพุทธศาสนาสอนให้เรารู้มานานแล้วว่า สิ่งแวดล้อมมีผลต่อความก้าวหน้าของคนเรา และสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมแก่การพัฒนาจิตใจไม่เป็นพิษเป็นภัยต่อสุขภาพกาย สนับสนุนให้เกิดความก้าวหน้าในการประกอบอาชีพให้เจริญก้าวหน้าได้โดยง่ายและเหมาะต่อการสั่งสมคุณงามความดีพระพุทธองค์เรียกว่า ปฏิรูปเทส
ลักษณะของปฏิรูปเทส คือ
๑. อาวาสเป็นที่สบาย หมายถึงเป็นที่ที่มีสภาพภูมิศาสตร์ดี เช่น ถ้าเป็นบ้านก็ต้องให้มีต้นไม้ร่มรื่น น้ำไฟสะดวกถ้าเป็นโรงเรียน ก็ต้องมีสุขลักษณะที่ดีมีอากาศถ่ายเทสะดวก ไม่มีเสียงอึกทึก มีบริเวณกว้างขวาง มีสนามกีฬา ถ้าเป็นที่ตั้งร้านค้า ก็ต้องเป็นบริเวณที่อยู่ในย่านชุมชน ถ้าเป็นจังหวัดหรือภาคก็ต้องเป็นบริเวณที่สภาพภูมิศาสตร์ดี เช่นไม่หนาวเกินไป ไม่ร้อนเกินไป
๒. อาหารเป็นที่สบาย หมายถึง เป็นบริเวณที่จัดหาอาหารได้สะดวก เช่น อยู่ใกล้ตลาด หรือบริเวณที่มีเกษตรกรรม สามารถผลิตอาหารได้เองอย่างพอเพียง
๓. บุคคลเป็นที่สบาย หมายถึง บริเวณที่อยู่นั้นต้องไม่มีนักเลง อันธพาล โจรผู้ร้ายไม่ชุกชุม คนส่วนใหญ่ในละแวกนั้นเป็นคนดี มีศีลธรรม มีวินัยใฝ่ความก้าวหน้า
๔. ธรรมเป็นที่สบาย หมายถึง ความดีงาม ความเหมาะสมใน ๒ ลักษณะ คือ
- ในทางโลก หมายถึง ในถิ่นนั้นมีโรงเรียน สถานศึกษาสำหรับให้ความรู้ได้อย่างดี ตลอดจนมีหลักการปกครองที่ดีอีกด้วย
- ในทางธรรม หมายถึง ในถิ่นนั้นมีพระภิกษุ หรือฆราวาสผู้รู้ธรรมเป็นบัณฑิต สามารถให้การอบรมสั่งสอนศีลธรรมได้อย่างดีหรือถิ่นที่พระพุทธศาสนาแผ่ไปถึง สามารถให้ทาน รักษาศีล ฟังเทศน์ ทำสมาธิภาวนาได้เป็นนิจ
-----------------------------------------------------------------
หนังสือ " เปิดไปอ่านความสุข "
ส. ผ่องสวัสดิ์
ชมรมนักคิดนักเขียนเพื่อสันติภาพโลก
และมูลนิธิพัฒนาเยาวชนต้นแบบศีลธรรม
