พยาธิทุกข์ ทุกข์เพราะความเจ็บไข้
สมเด็จพระบรมศาสดาตรัสเทศนาถึงพยาธิทุกข์ไว้ว่า อันพยาธิทั้งหลายที่เกิดขึ้นแก่เรือนกายของสรรพสัตว์นั้น ล้วนเนื่องมาจากความวิปริตแปรปรวนแห่งธาตุ ซึ่งในบางครั้งก็ก่อให้เกิดความรู้สึกหนาวเย็น บางครั้งก็รู้สึกร้อนกระวนกระวายอยู่ภายใน หรือมิฉะนั้นก็เปรียบประดุจดังลูกม้าสินธพชาติอาชาไนย อันบังเกิดในท้องแม่ลา ลูกม้าอันบังเกิดในท้องแม่ลานั้น เมื่อจะคลอดออกจากท้องแม่ ก็ย่อมทำลายท้องแม่ด้วยกีบเท้าทั้งสี่ของตนจึงออกมาได้ หรือมิฉะนั้นพยาธินี้ก็เปรียบประดุจดังต้นกาฝาก อันต้นกาฝากนี้เมื่องอกขึ้นติดอยู่กับคบไม้ต้นใดย่อมครอบงำแย่งอาหารจนต้นไม้นั้นเฉาตายไปในที่สุด หรือมิฉะนั้นพยาธิก็เปรียบเสมือนต้นอ้อและขุยไผ
พยาธิทั้งหลายซึ่งทำให้ร่างกายมีลักษณะอาการว่า เจ็บไข้ เหน็ดเหนื่อย เมื่อยขบ เมื่อบังเกิดขึ้นในเรือนกายของสัตว์ไม่ว่าครั้งใดย่อมทำให้ร่างกายของสัตว์นั้นถอยกำลังวังชา ทำให้กายาเสื่อมโทรมลง อันพยาธินี้มีอุปมาเหมือนลูกม้าอาชาไนย หรือต้นกาฝาก หรือต้นอ้อและขุยไผ่เมื่อบังเกิดขึ้นแก่เรือนกายใดแล้ว ก็มีแต่จะทำให้เรือนกายนั้นหวั่นไหวไร้ความสุข เสวยแต่ทุกขเวทนากระวนกระวายอยู่ร่ำไป แม้พระอริยเจ้าทั้งหลายรวมทั้งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็ถูกพยาธิทั้งหลายเบียดเบียนเหมือนกัน ด้วยเหตุนี้ตถาคตจึงตรัสเทศนาพยาธิทุกข์ด้วยประการฉะนี้ (หมายเหตุ พยาธิทุกข์นี้ ไม่มีปรากฏในบทสวดธัมมจักกัปปวัตตนสูตร)
*----------------------------------------------------------------------------------------------------------*
หนังสือ PD 006 แม่บทแห่งธรรม
หนังสือเรียน DOU หลักสูตร Pre-Degree
