พระธรรมจักร
พระธรรมจักรนั้นแบ่งออกได้เป็น 2 ประการ คือ
1. ปฏิเวธญาณธรรมจักร
2. เทศนาญาณธรรมจักร
1. ปฏิเวธญาณธรรมจักร ได้แก่ พระญาณอันตรัสรู้อริยสัจ 4 มีปริวัฏฏ์ 3 มีอาการ 12 ประหารข้าศึก คือกิเลสเสียได้ เป็นสมุจเฉทปหาน ขาดจากสันดานแห่งพระองค์แล้ว และนำมาซึ่งอริยผล
2. เทศนาญาณธรรมจักร ได้แก่ พระญาณอันอบรมด้วยพระมหากรุณาธิคุณ พระพุทธองค์ตรัสเทศนาอริยสัจ มีปริวัฏฏ์ 3 มีอาการ 12 ยังสาวกทั้งหลายมีพระอัญญาโกณฑัญญะเป็นประธาน ให้ได้สำเร็จอริยมรรคอริยผล ตัดกิเลสเป็นสมุจเฉทปหาน
ญาณธรรมจักรซึ่งพระพุทธองค์ตรัสเทศนาอริยสัจ มีปริวัฏฏ์ 3 ประการนั้น ได้แก่
1. สัจจญาณ
2. กิจจญาณ
3. กตญาณ
1.สัจจญาณ คือ พระปรีชาญาณอันตรัสรู้ซึ่งอริยสัจด้วยพระองค์เอง จะมีบุคคลผู้หนึ่งผู้ใดเป็นครูอาจารย์ของพระองค์นั้นหามิได้
2. กิจจญาณ คือ พระปรีชาญาณอันแทงตลอดในกิจแห่งอริยสัจ 4 ตรัสรู้แจ้งว่าทุกขสัจนี้สมควรที่พระอริยบุคคลจะพึงกำหนดรู้สมุทัยสัจนี้สมควรที่พระอริยบุคคลจะพึงละเสียนิโรธสัจคือพระนิพพานนั้นสมควรที่พระอริยบุคคลจะพึงกระทำให้แจ้งในขันธสันดานมรรคสัจอันเป็นทางปฏิบัติให้ถึงซึ่งการดับทุกข์นั้นสมควรที่พระอริยบุคคลจะพึงเจริญไว้ในสันดาน
3. กตญาณ คือ พระปรีชาญาณอันรู้แจ้งในกิจแห่งอริยสัจ 4 อันกระทำเสร็จแล้ว และรู้ว่าตนได้กำหนดรู้ทุกขสัจเป็นอารมณ์อยู่แล้ว รู้ว่า มุทัยสัจคือตัณหานั้นตนได้ละขาดจากสันดานแล้ว รู้ว่านิโรธสัจคือพระนิพพานนั้นตนได้กระทำให้ประจักษ์แจ้งในสันดานแล้ว รู้ว่ามรรคสัจอันเป็นทางปฏิบัติให้ถึงซึ่งความดับทุกข์นั้นตนได้เจริญบริบูรณ์แล้ว
สำหรับอาการ 12 ประการนั้น ถ้าจะใคร่รู้ให้ตั้งอริยสัจทั้ง 4 ลง แล้วคูณด้วยญาณทั้ง 3 ดังกล่าวแล้ว ก็จะได้ผลลัพธ์เป็นอาการ 12 พระปรีชาญาณอันประกอบด้วยปริวัฏฏ์ 3 อาการ12 นี้ ได้ชื่อว่า "ธรรมจักร" เพราะว่าสามารถหมุนเคลื่อนไปฆ่าข้าศึกคือกิเล เสียได้ธรรมจักรนี้ประเสริฐกว่าวชิราวุธของ มเด็จอมรินทราธิราช ซึ่งทรงอานุภาพมาก วชิราวุธนั้นถ้าสมเด็จอมรินทราธิราชทรงพระพิโรธแล้วทิ้งไปในอากาศ จะทำให้ฝนแล้งไปถึง 7 ปี ถ้าทิ้งลงไปยังแผ่นพื้นพสุธา ต้นไม้ใบหญ้าพฤกษานานาพันธุ์ทั้งปวงก็จะเสียหายมิได้งอกผุดขึ้นมาช้านานถึง 12 ปี ถ้าทิ้งไปในท้องมหาสมุทร น้ำในมหาสมุทรก็จะเหือดแห้งไป ถ้าทิ้งลงบนยอดเขาพระสุเมรุ ภูเขานั้นก็จะแตกตลอดถึงอโธภาค อำนาจของจักรแก้ววชิราวุธแห่งสมเด็จอมรินทราธิราชมีพลังฤทธิ์ร้ายแรงถึงเพียงนี้ แต่ก็มิอาจจะสังหารกิเล ธรรมทั้งปวงให้พินาศย่อยยับไปได้ ด้วยเหตุนี้จึงกล่าวว่า ธรรมจักรนี้ประเสริฐกว่าวชิราวุธแห่งสมเด็จอมรินทราธิราช
*----------------------------------------------------------------------------------------------------------*
หนังสือ PD 006 แม่บทแห่งธรรม
หนังสือเรียน DOU หลักสูตร Pre-Degree
