สัมมาสมาธิ
สัมมาสมาธินั้นมีลักษณะ 2 ประการ คือ
1. ปาโมกขสัมมาสมาธิ
2. อวิกเขปนสัมมาสมาธิ
1. ปาโมกขสัมมาสมาธิ ปาโมกขสัมมาสมาธินั้นเป็นประธานแก่กุศลธรรมทั้งปวงอุปมาดุจยอดปราสาท อันเป็นประธานแก่กลอนทั้งหลาย ด้วยเหตุนี้พระนาคเสนจึงอุปมาถวายแก่สมเด็จพระยามิลินทราช มีเนื้อความว่า
"มหาราช ดูกรบพิตรพระราชสมภาร กลอนทั้งหลายแห่งปราสาทนั้นจะมีจำนวนเท่าใดก็ตาม ย่อมมียอดปราสาทเป็นประธาน กลอนทั้งหลายย่อมตั้งน้อมโอนไปประชุมกันยังยอดปราสาท ยอดปราสาทนั้นย่อมล้ำเลิศกว่ากลอนทั้งหลายทั้งปวง ข้อนี้มีอุปมาฉันใด กุศลธรรมทั้งหลายจะมีจำนวนสักเท่าใดก็ตาม ย่อมน้อมโอนไปในสัมมาสมาธิสัมมาสมาธิจึงเป็นที่ประชุมแห่งกุศลธรรมทั้งหลาย ก็มีอุปไมยดุจยอดปราสาทนั้น"
2. อวิกเขปนสัมมาสมาธิ อวิกเขปนสัมมาสมาธินั้นมี ภาวะยังธรรมทั้งหลายให้บังเกิดด้วยสัมมาสมาธิ โดยมิให้ฟุ้งซ่านด้วยอุทธัจจะ และให้ตั้งอยู่มั่นคงในอารมณ์เดียว จึงมีอุปมาว่า ชื่อว่าพระมหากษัตราธิราชเมื่อเสด็จพระราชดำเนินไปสู่ งครามยุทธนั้น ย่อมทอดพระเนตรแลดูเสนาทั้งหลายทั้งปวง ครั้นเห็นเสนาย่อหย่อนในจุดใด ก็เสด็จไปยังจุดนั้น ยังเสนาให้ฮึกเหิมแกร่งกล้าบริบูรณ์ เพื่อยังเสนาฝ่ายตรงข้ามให้พินาศไป และให้ประพฤติปฏิบัติเป็นไปตามอำนาจแห่งพระมหากษัตราธิราชนั้น ข้อนี้มีอุปมาฉันใด อวิกเขปนสัมมาสมาธิก็มีอุปไมยฉันนั้น เหตุว่าสัมมาสมาธินั้น มิให้กุศลธรรมทั้งหลายที่บังเกิดนั้นฟุ้งซ่านด้วยอุทธัจจะและให้ครอบงำอุทธัจจะเสีย แล้วให้ตั้งอยู่ในอารมณ์เดียวตามอำนาจแห่งสัมมาสมาธิ นี้อุปมาดุจพระมหากษัตราธิราช
*----------------------------------------------------------------------------------------------------------*
หนังสือ PD 006 แม่บทแห่งธรรม
หนังสือเรียน DOU หลักสูตร Pre-Degree
