ไม่มีค่ำ
เมื่อยังไม่ถึงพระอรหัตละก็ยังมีค่ำ ยังมีสว่างอยู่ ถ้าถึงพระอรหัตแล้วก็ไม่มีค่ำเลยทีเดียว มีสว่างตลอด
เพราะดวงธรรมเต็มที่แล้ว ดวงธรรมที่ทำให้เป็นพระอรหัตนั่นวัดผ่าเส้นศูนย์กลาง ๒๐ วากลมรอบตัว ดวงนั้นยิ่งกว่าดวงจันทร์ดวงอาทิตย์ไปอีก ดวงจันทร์ก็ดี ดวงอาทิตย์ก็ดีส่อให้สว่างในที่ที่ส่องได้ ที่ลึกลับลงไปใต้แผ่นดินส่องไม่ได้ ถ้ำคูหาส่องไม่ถึง
ดวงธรรมของพระอรหัตนั้น ใต้แผ่นดินก็สว่างหมด เหนือดวงจันทร์ดวงอาทิตย์ก็สว่างหมด เห็นสว่างตลอดหมด ในถ้ำในเหวในปล่อง ในไส้พุงตับไต เห็นตลอดหมด ปรากฏอย่างนี้ ท่านจึงได้เทียบด้วย สว่างในไส้พุงตับไตสว่างหมด
ดวงอาทิตย์ส่องได้แต่ในที่ส่องได้ เข้าไปในภูเขาเข้าไปส่องไม่ได้
ส่วนดวงธรรมที่ส่องเข้าไปได้ตลอดหมด ท่านจึงได้ยืนยันว่า นตฺถิ ปัญญา สมาอาภา แสงสว่างใด เสมอด้วยปัญญาไม่มี
ดวงธรรมนั่นแหละให้เกิดปัญญาสว่าง ไม่มีกำบังอันใดแต่นิดเดียว จะกำบังก็กำบังไม่ได้ ไม่มีสิ่งหนึ่งสิ่งใดกำบังได้เลย ส่องสว่างได้ตลอด
นี้ท่านจึงได้ชื่อว่าเหมือนอย่างกับดวงอาทิตย์ผุดขึ้น เหมือนดวงอาทิตย์เกิดขึ้นแล้วกำจัดมืด ทำอากาศให้สว่าง ดวงธรรมก็เทียบด้วยอย่างนั้นเหมือนกัน
จากพระธรรมเทศนาเรื่อง "อุทานคาถา"
๒๑ มีนาคม ๒๔๙๗
