ความจริงขั้นต้นทุกคนต้องรีบรู้ คุณค่ากายมนุษย์
สาระบทที่ 1
คุณค่ากายมนุษย์
1. จงภูมิใจคุณค่าชีวิตตน
2. ธาตุ
3. องค์ประกอบชีวิต กาย-ใจ-ไออุ่น อายุ
4. ความสําคัญของกายมนุษย์
5. ความสัมพันธ์ระหว่างกาย-ใจ-ไออุ่น อายุ
6. ความแตกต่างระหว่างสมองและใจ
7. กลไกการทำงานของใจผ่านระบบประสาท
8. คุณสมบัติอัศจรรย์ของกายมนุษย์ คือ มีธรรม
9.พุทธพจน์เกี่ยวกับธรรมที่ทรงบรรลุ
10. ภาพแสดงธรรมในกายมนุษย์
11. คุณสมบัติของธรรม
12. สรุปบทที่ 1
13. พระสูตรอ้างอิงบทที่ 1
ความจริงในโลกนี้มีมากมาย ล้วนน่ารู้น่านำมาใช้ให้เต็มคุณค่า เกิดมูลค่า
แต่ยังมีความจริงอีกเรื่องหนึ่งที่คนแทบทั้งโลกมองข้าม คือความจริงเรื่องคุณค่าความเป็นมนุษย์ของตนเองว่ามีคุณค่าสุดแสนวิเศษเหนือคุณค่าทรัพย์สินเงินทองทั้งโลกมากองรวมกัน และเหนือกว่าเกียรติยศชื่อเสียงใด ๆ
ทั้ง ๆ ที่เราต้องอยู่กับตัวเราเองตั้งแต่เกิดจนตาย แต่เรากลับรู้คุณค่าชีวิตของเราน้อยเกินไปเราจึงต้องรีบรู้ความจริงคุณค่าชีวิตและองค์ประกอบชีวิตของเราเองกันก่อน
กิเลส เป็นสิ่งที่อยู่ในใจมนุษย์ทุกคน ทำให้จิตใจขุ่นมัว เศร้าหมอง คอยบีบคั้นมนุษย์ให้ทำความชั่ว ชีวิตจึงต้องตกอยู่ในความทุกข์ทรมาน กิเลสอันได้แก่ ความโลภความโกรธ ความหลง นี้เองที่ปิดบังใจเราไว้ ทำให้เราไม่รู้ความจริงของชีวิตว่าเกิดมาทําไม ? ตายแล้วไปไหน ? แล้วต้องดำเนินชีวิตอย่างไร ? เราแต่ละคนไม่เคยได้พบความสุขที่แท้จริงเลย มีแต่ความเพลิดเพลินเพียงชั่วข้ามคืน แล้วก็กลับมาทุกข์อีก เรารู้ไหม ? ว่าเราทุกคนนั้นได้ครอบครองกายมนุษย์ซึ่งหาศูนย์กลางกายได้ง่าย ณ ศูนย์กลางกายมนุษย์ตรงกลางท้อง เหนือสะดือสองนิ้วมือมีธรรมชาติที่สะอาด สว่าง สงบ อย่างหนึ่งที่เรียกว่า “ธรรม” ซึ่งมีอำนาจขจัดกิเลสต้นเหตุแห่งทุกข์ทั้งปวงได้นี้คือคุณค่าชีวิต
แต่การได้กายมนุษย์ของเรานี้ยากแสนยากนักดังที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงกล่าวถึง
“ความยากของการได้เกิดเป็นมนุษย์” ไว้ว่า
“ภิกษุทั้งหลาย บุรุษพึงโยนแอกที่มีรูเดียวลงไปในมหาสมุทร
ลมทางตะวันออกพัดแอกนั้นไปทางทิศตะวันตก
ลมทางทิศตะวันตกพัดแอกนั้นไปทางทิศตะวันออก
ลมทางทิศเหนือพัดแอกนั้นไปทางทิศใต้
ลมทางทิศใต้พัดแอกนั้นไปทางทิศเหนือ
ในมหาสมุทรนั้นมีเต่าตาบอดอยู่ตัวหนึ่ง
ผ่านไป 100 ปีมันจะโผล่ขึ้นมาครั้งหนึ่ง
เต่าตาบอดนั้นพึงสอดคอเข้าไปในแอกที่มีรูเดียวโน้นได้บ้างไหมแต่ถ้าเวลาล่วงเลยไปนาน ๆ มันก็จะสอดเข้าไปในแอกนั้นได้บ้าง”
“ภิกษุทั้งหลาย เต่าตาบอดนั้น พึงสอดคอเข้าไปในแอกที่มีรูเดียวโน้นยังเร็วกว่าการที่คนพาล ผู้ไปสู่วินิบาตคราวเดียวจะพึงได้เป็นมนุษย์อีกยากกว่านั้น”
พาลปัณฑิตสูตร ม.อุ. (ไทย.มจร) 14/252/297-298
พระพุทธองค์ยังได้ตรัสอีกว่า การที่ 3 สิ่งนี้จะมาประจวบพร้อมกันยากกว่านั้นอีก คือ
1. การได้ความเป็นมนุษย์
2. การอุบัติขึ้นของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในโลก
3.ความรุ่งเรืองของพระธรรมวินัยของพระพุทธองค์ที่ทรงประกาศไว้แล้ว
บัดนี้ เต่านั้นได้ความเป็นมนุษย์นี้แล้ว
ตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าอุบัติขึ้นแล้วในโลก
และพระธรรมวินัยที่ตถาคตประกาศแล้วก็รุ่งเรืองในโลก
เพราะเหตุนั้น เธอทั้งหลายพึงทำความเพียรเพื่อรู้ชัดอริยสัจ 4 ตามความเป็นจริง
ทุติยนิด พิยุคสูตร สํ.ม. (ไทย.มจร) 19/1118/631
ก่อนจะเข้าถึงธรรมที่ทรงบรรลุ
หรือ
ก่อนจะเข้าถึงธรรมที่ต้องบรรลุให้ได้
โปรดทำความเข้าใจเรื่ององค์ประกอบชีวิตเสียก่อน เพราะธรรมตั้งอยู่ในกายมนุษย์ที่ยังเป็น ๆ ของเรานี้นั่นเอง
ธาตุ
ธาตุ เป็นวัตถุตั้งต้นดั้งเดิมของทุกสิ่งที่มีชีวิตเเละไม่มีชีวิต
| ธาตุ 6 | ลักษณะโดยธรรมชาติ | ภายใน (กาย) | ภายนอก (กาย) |
| 1. ธาตุดิน | มีความแข็ง | ขน ผม เล็บ ฟัน | ก้อนดิน หิน ฯลฯ |
| 2. ธาตุลม | มีความเหลว เหนียว | น้ำมูก ปัสสาวะ | น้ำทะเล ฯลฯ |
| 3. ธาตุลม | สามารถพัดไปมาได้ | ลมหายใจ | ลมพายุ ฯลฯ |
| 4. ธาตุไฟ | มีความร้อน | ไออุ่นกาย | เปลวไฟ ฯลฯ |
| 5.ธาตุอากาศ | ความว่างเปล่า ช่องว่าง มีความละเอียดอยู่ในช่องว่าง | ช่องหู ช่องจมูก | โพรงอากาศ ฯลฯ |
| 6.ธาตุวิญญาณ | ความสามารถรู้สิ่งต่างๆ มีที่ตั้งถาวรที่ศูนย์กลางกาย |
องค์ประกอบชีวิต
กาย-ใจ-ไออุ่น-อายุ
กาย คือ ร่างกาย ประกอบด้วย ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุไฟ ธาตุลม และธาตุอากาศ
ใจ คือ ธาตุวิญญาณ เป็นธาตุรู้อยู่ในกายมีที่ตั้งถาวรที่ศูนย์กลางกายเหนือสะดือสองนิ้วมือ
ไออุ่น คือ พลังงานหล่อเลี้ยงกายใจให้มีอายุ โดยให้มีอุณหภูมิคงที่37 องศาเซลเซียส
อายุ คือ ช่วงระยะเวลาที่กายและใจดำรงอยู่ร่วมกันได้
ความสำคัญของกายมนุษย์
กระดูกสันหลังของกายมนุษย์ตั้งฉากกับพื้นโลกจึงไม่ต้านแรงโน้มถ่วงโลก และหาศูนย์กลางกายได้ง่าย
อวัยวะในกายมนุษย์แต่ละอย่างสมสัดส่วนจึงใช้กายนี้ทำความดีได้แสนประเสริฐแต่ถ้าจะใช้ทําลายโลกทั้งโลกให้พินาศ ก็ย่อมได้เช่นกัน
ความสัมพันธ์ระหว่างกาย-ใจ-ไออุ่น-อายุ
1. กาย-ใจ-ไออุ่น-อายุ ต้องอยู่ร่ว จึงทําให้มีชีวิตเกิดขึ้น
2. กาย-ใจ ต้องมีไออุ่นหล่อเลี้ยง ไว้ที่อุณหภูมิ 37 องศาเซลเซียจึงเกิดระยะเวลาที่กายและใจ ดำรงอยู่ร่วมกัน เรียกว่า อายุ
3. ใจสั่งกายให้พูด-ทำ ตามที่ใจปรารถนาโดยผ่านระบบประสาทซึ่งมีสมองเป็นที่บัญชาการตามคำสั่งของใจ
ความเเตกต่างระหว่างสมองกับใจ
| ข้อเปรียบเทียบ | - สมองไม่ใช่ใจ สมอง |
- ใจไม่ใช่สมอง ใจ |
| 1. ที่ตั้ง | 1. สมองอยู่ที่ศีรษะ | 1. ใจอยู่ที่ศูนย์กลางกาย |
| 2.องค์ประกอบ |
2. สมองเป็นอวัยวะส่วนหนึ่งของกาย ประกอบด้วย ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลม ธาตุไฟ ธาตุอากาศ เป็นธาตุหยาบจึงเห็นได้ จับต้องได้ |
2. ใจเป็นวิญญาณธาตุ เป็นธาตุรู้ เป็นธาตุละเอียด ตามนุษย์มองไม่เห็น |
| 3. หน้าที่ |
3. สมองทําหน้าที่รับคําสั่งของใจผ่าน ระบบประสาทไปยังระบบต่าง ๆ ในร่างกาย กายจึงพูด-ทําตามที่ ใจสั่งผ่านสมอง |
3. ใจทำหน้าที่เห็น-จ๋า-คิด-รู้ สิ่งต่าง ๆ ที่กระทบตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ใจสั่ง สมองและกายให้คิด-พูด- ทำ ทั้งดี-ร้ายตามที่ใจเห็น จ๋า-คิด-รู้ เรื่องต่าง ๆ ไว้ |
คุณสมบัติอัศจรรย์ของกายมนุษย์ คือ มีธรรม
ในกายมนุษย์ ณ ศูนย์กลางกายเหนือสะดือสองนิ้วมือมีธรรมชาติที่สะอาด สงบ ประณีตชนิดหนึ่ง เป็นของเฉพาะตนมีอำนาจกำจัดกิเลสได้เด็ดขาด เรียกว่า “ธรรม”
ธรรม มีลักษณะเป็นดวงสว่างอยู่ภายใน มีความสว่างยิ่งกว่าดวงอาทิตย์ยามเที่ยงวัน แต่ใสเย็นเหมือนแสงจันทร์ในคืนวันเพ็ญ
การเข้าถึงธรรม ทำได้เพียงวิธีเดียว คือ ต้องสละชีวิตเป็นเดิมพันปฏิบัติมรรคมีองค์ 8 อย่างสม่ำเสมอ ถูกต้องตามหลักวิชาใจจึงจะสะอาด สว่าง สงบ เข้าถึงเป็นอันหนึ่งอันเดียวกับธรรมได้
ใจอาศัยธรรมที่เข้าถึงนี้ กำจัดกิเลสในใจตนให้สิ้นไปเช่นเดียวกับโลกอาศัยดวงอาทิตย์ กำจัดความมืดที่ปกคลุมโลกให้สิ้นไปฉะนั้น
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงกล่าวถึงธรรมที่ได้ทรงบรรลุ ดังนี้
ธรรมที่เราได้บรรลุแล้วนี้ลึกซึ้ง เห็นได้ยาก รู้ตามได้ยากสงบ ประณีต ไม่เป็นวิสัยแห่งตรรกะ ละเอียด บัณฑิตเท่านั้นจึงจะรู้ได้
บัดนี้ เรายังไม่ประกาศธรรมที่เราบรรลุด้วยความลำบากเพราะ “ธรรม” นี้ไม่ใช่สิ่งที่ผู้ถูกราคะและโทสะครอบงำจะรู้ได้ง่าย แต่เป็นสิ่งพาทวนกระแส ละเอียดลึกซึ้ง รู้เห็นได้ยากผู้กำหนัดด้วยราคะ ถูกกองโมหะหุ้มห่อไว้ จักรู้เห็นไม่ได้
ปาสราสิสูตร ม.มู. (ไทย.มจร) 12/281/305
*พาทวนกระแส หมายถึง ทรงพลังอย่างยิ่ง จึงพาทวนกระแสกิเลสได้ พาเข้าถึงนิพพานได้ธรรมของผู้ใด มีที่ตั้งอยู่ที่ศูนย์กลางกายของผู้นั้น
ธรรมของผู้ใด มีที่ตั้งอยู่ที่ศูนย์กลางกายของผู้นั้น
คุณสมบัติของ ธรรม
1.เป็นธรรมชาติสะอาดบริสุทธิ์ มีอยู่จริงในกายมนุษย์
2.เป็นธรรมชาติลึกซึ้ง สว่าง เห็นได้ยาก รู้ตามได้ยาก สำหรับคนทั่วไป
3.เป็นธรรมชาติสงบ ประณีต อยู่เหนือการคิดคาดเดา
4.เป็นธรรมชาติละเอียดทรงพลัง พาทวนกระเเสกิเลส ได้ผู้ไร้ราคะ โทสะ โมหะเท่านั้น จึงรู้ได้ เห็นได้
5.ต้องปฏิบัติมรรคมีองค์ 8 ให้บริสุทธิ์ บริบูรณ์ จึงจะบรรลุได้
สรุปบทที่ 1
กายมนุษย์มีคุณสมบัติอัศจรรย์ สามารถรองรับใจที่มีธรรมครอง จึงสนองงานประหารกิเลสได้อย่างฉกาจฉกรรจ์ เพราะกายมนุษย์เหมาะแก่การทำความดีทุกรูปแบบตามธรรมสัญญาที่ครองใจ ทำให้มนุษย์สามารถสั่งสมบุญบารมีได้ไม่มีที่สิ้นสุดตราบสิ้นอายุขัย
เราได้โอกาสครอบครองกายมนุษย์ ซึ่งมีธรรมอยู่ในกายอย่างมั่นคงถาวร
ธรรมมีอำนาจกำจัดกิเลสในใจได้ เราจึงเป็นผู้มีคุณค่า
เราต้องเพียรฝึกใจตนให้เข้าถึงธรรมนี้ให้ได้
เราจึงจะชนะทุกข์ พบสุขแท้จริงตลอดไป
พระสูตรอ้างอิงบทที่ 1
จูฬราหุโลวาทสูตร ม.ม. (ไทย.มจร) 13/111-112/123-124
ทุติยฉิคคฬยุคสูตร สํ.ม. (ไทย.มจร) 19/1118/631
ธาตุวิภังคสูตร ม.อุ. (ไทย.มจร) 14/342-345/401-404
ปาสราสิสูตร ม.มู. (ไทย.มจร) 12/281/305
พาลปัณฑิตสูตร ม.อุ. (ไทย.มจร) 14/252/297-298
มหาราหุโลวาทสูตร ม.ม. (ไทย.มจร) 13/113-121/125-133
มหาเวทัลลสูตร ม.ม. (ไทย.มจร) 12/449-459/488-499
