พุทธภาษิตสอนใจ
อยู่คนเดียว ให้ระวังความคิด อยู่ร่วมมิตร ให้ระวังคำพูด
มีคำพูดกล่าวเตือนไว้ว่า “อยู่คนเดียว ให้ระวังความคิด อยู่ร่วมมิตรให้ระวังคำพูด” เป็นคำพูดที่ถูกต้อง โดยเฉพาะความคิดเพราะมีอิทธิพลกับตนเองมาก
ความคิด อยู่คู่กับจิตใจของคนอยู่แล้ว ทุกคนเกิดมาต้องใช้ความคิดกันทั้งนั้น ความคิดจึงเป็นดาบสองคม คิดดีก็ดีกับตน คิดไม่ดีก็ไม่ดีกับตน ดังนั้น ควรเลือกคิดสิ่งที่ดีมีประโยชน์กับตนและคนอื่น จึงเป็นความคิดที่ถูกต้อง
ความคิดที่ดีมีประโยชน์ คือความคิดที่สร้างปัญญาได้ (จินตามยปัญญา) พระพุทธ ศาสนา เรียกความคิดนี้ว่า “โยนิโสมนสิการ (การกระทำไว้ในใจโดยแยบคาย)” คือการคิดอย่างมีเหตุมีผล คิดแยกแยะปัญหา คิดอยู่กับปัจจุบัน คิดสร้างสรรค์ คิดแบบอริยสัจ (คิดแก้ปัญหา) เป็นต้น
ส่วนความคิดที่ไร้ประโยชน์ คือ ความคิดฟุ้งซ่าน คิดมาก คิดโน้นคิดนี้ คิดถึงอดีตที่ผ่านไปแล้ว คิดถึงอนาคตที่ยังไม่ถึง คิดว่าคนโน้นรัก คนนี้ไม่รัก คิดถึงสิ่งที่เป็นไปได้บ้าง ไม่ได้บ้าง คิดถึงความร่ำรวย คิดริษยาคนอื่น คิดเข้าข้างตัวเอง คิดกังวลสิ่งที่ยังไม่เกิด เป็นต้น ความคิดเหล่านี้ ชอบแทรกเข้ามาในขณะที่ว่าง หรือกำลังทำงาน ขับรถ ก่อนนอน หรือแม้แต่กำลังสวดมนต์ นั่งสมาธิก็ยังเผลอคิด เป็นความคิดที่ทำลายสมาธิในการทำงานต่างๆ จนทำให้เครียด จิตหล่อน ฟุ้งซ่าน งานเสีย อาจเสียสติ (บ้า) ไปเลย จึงเป็นความคิดที่อันตราย
ควรฝึก “หยุดคิดฟุ้งซ่าน” ให้ได้ โดยใช้ “สติ” กำหนดรู้ว่ากำลังคิดอะไร แล้วเลือกคิดเฉพาะสิ่งที่ดีมีประโยชน์ หรือคิดโดยโยนิโสมนสิการเท่านั้น แล้วความคิดจะเป็นสิ่งที่มีค่ากับชีวิตเรามาก
