ชาดก 500 ชาติ
จุลปทุมชาดก-ชาดกว่าด้วยการลงโทษหญิงชายทำชู้กัน
ข้อห้ามหนึ่งที่มักมีปรากฏอยู่บ่อยครั้ง ในพระธรรมวินัยของพระพุทธศาสนา ก็คือพระบัญญัติเกี่ยวกับมาตุคาม ห้ามในกิเลสกาม ห้ามข้องแวะกับสตรีคนเพศแม่ แต่ล้ำด้วยแรงจูงใจให้ละทิ้งสมาธิ(Meditation)กรรมฐานอย่างล้นเหลือ
ภิกษุสงฆ์บางรูปมิอาจละวางจิตปฏิพัทธ์รักใคร่สตรีอันเคยเป็นภรรยา “ เชิญพี่พักพักผ่อนตามสบายนะจ๊ะ น้องจะปรนนับัติพัดวีให้เอง ” สงฆ์ในพุทธกาลหลายรูปมิอาจทนปฏิบัติธรรมบำเพ็ญบารมีได้เลยในทันที ที่พบสตรีงามมาทำบุญบูชาพระ
“ โอ้ น้องนางช่างงามยิ่งนัก ไม่ว่าจะพิศไปทางด้านใดก็น่าพิสมัย คงจะดี หากจะได้เห็นหน้าเจ้าทุกวันคืน ” ดังเหตุอันเกิดจากเสน่หาในมาตุคามครั้งหนึ่ง เป็นอีกครั้งที่สมเด็จพระพุทธเจ้าทรงปรารภถึงเหตุ เพราะหญิงงามนางหนึ่งคุกคามจิตใจสาวกสงฆ์ผู้ยังไม่ได้บรรลุโสดาปัตติผลรูปหนึ่งเข้า
“ แม้ฉันจะรู้อยู่เต็มอก ว่าท่านอยู่ในเพศบรรพชิต แต่จิตใจของฉันกลับรุ่มร้อน อยากพบอยากใกล้ชิดกับท่านยิ่งนัก ให้ฉันได้มีโอกาสอยู่ใกล้ๆ กับท่านสักครั้งนะคะ ”
ภิกษุหนุ่มรูปนั้นกราบทูลยอมรับแก่พระพุทธเจ้าว่า ตกอยู่ในอำนาจหญิงนั้นจริง จนยอมเป็นทาสรับใช้นางนั้นตลอดชีวิตได้ทีเดียว “ จิตใจของกระหม่อมไม่สามารถที่จะฝักใฝ่ในพระธรรมได้อีกแล้ว อยู่ไปก็รังแต่จะทำความหม่นหมองให้กับศาสนา ” ในสงฆ์สภาพระวิหารเชตวัน เวลานั้นสมเด็จพระพุทธศาสดาทรงตรัสว่า “ ดูก่อนภิกษุ มาตุคามนี้เคยประทุษร้ายเอาชีวิตบัณฑิตผู้มีพระคุณมาแล้ว ”
ครั้งนั้นพระองค์ทรงยกธรรมเทศนาครั้งที่ยังเสวยพระชาติเป็นเจ้าชายพาราณสีขึ้นสาทกเป็นชาดกนิทานเรื่อง จุลปทุม ดังนี้ ครั้งเมื่อนครใหญ่แห่งแคว้นกาสีอันตั้งมั่นอยู่ริมคงคามหานที เกิดเหตุร้ายมิได้เกิดความมั่นคงดังเก่า
ครั้งนั้นเจ้าชายรัชทายาท จุลปทุมกุมารยังต้องเสด็จหนี “ หนีเร็วเจ้าพวกกบฏตามมาทางนี้แล้ว ” “ รอหม่อมฉันด้วยเพค่ะ โอ้ย หม่อมฉันไม่มีแรงจะวิ่งแล้ว ” จุลปทุมกุมารนำพระชายาเสด็จออกจากเวียงวังจนพ้นเขตพระนครสู่ป่าเขา
“ มาทางนี้เร็วเข้า หนีเข้าป่านั้นได้ เราก็น่าจะปลอดภัยแล้ว ” “ นี่เราก็วิ่งหนีมาทั้งคืนแล้วนะเพค่ะ เมื่อไหร่จะได้พักบ้าง หม่อมฉันเหนื่อยเหลือเกิน ” “ เจ้าอดทนอีกสักนิดเถอะนะ หากพ้นอันตรายแล้ว เราคงจะได้พักกัน ”
ฤดูนั้นเป็นฤดูร้อน เจ้าชายนำชายาผ่านป่าใหญ่แห้งแล้งกันดารโดยมิได้ทรงรู้เส้นทาง “ โอ้ย เหนื่อยเหลือเกินเพค่ะ หม่อมฉันไม่มีเรี่ยวแรงที่จะเดินต่อไปแล้ว ขอพักสักหน่อยได้ไหมเพค่ะ ” “ โฮ ชายาของพี่ อดทนอีกสักนิดเถอะนะจ๊ะ ตรงนี้ไม่มีร่มไม้เลย ไปทางโน้นอีกนิดเถิด ”
“ เสด็จพี่จะไปก็ไปคนเดียวเถิด หม่อมฉันเดินไม่ไหวแล้วจริงๆ ” “ จะให้พี่ทิ้งน้องได้อย่างไรกัน ” “ ก็หม่อมฉันเดินไม่ไหวแล้วนี่เพค่ะ ถ้าอย่างนั้นเสด็จพี่ก็ต้องให้หม่อมฉันขึ้นหลัง เสด็จพี่จะต้องแบกหม่อมฉันไปนะเพค่ะ ”
เมื่อชายาคนสวยขอขึ้นอยู่บนพระวรกาย เจ้าชายก็ยินดีแบกหามนางนั้น เสด็จต่อไปด้วยความรักและหลงใหล ( “ งานนี้ค่อยสบายหน่อย เสด็จพี่เป็นที่พึ่งของหม่อมฉันได้จริงๆ ” ) จนล่วงเข้าบ่ายคล้อย ทั้งสองก็ยังมิได้ทรงหยุดพัก กระยาหารสักคำ น้ำสักอึกหนึ่ง ก็มิได้ทรงเสวย
“ โอ้ย หิว หิว หิว เสด็จพี่ หม่อมฉันทั้งหิวทั้งกระหายน้ำ คอแห้งผากจนทนไม่ไหวแล้วนะเพค่ะ น้องทนไม่ไหวแล้ว ทรมานเหลือเกิน ” “ จ๊ะ งั้นเดียวเราหยุดพักกันสักพักหนึ่งนะ พี่จะหาน้ำให้เจ้าดื่ม ” พระจุลปทุมกุมาร เมื่อวางพระชายาลงยังที่พักแล้ว ก็เที่ยวหาน้ำดื่มกินใกล้ๆ แต่ก็ไม่พบแหล่งน้ำใดเลย
ส่วนทางด้านพระชายาก็กระหายจนเพ้อ จุลปทุมกุมารจึงเชือดพระชานุของตนเอง รองเอาโลหิตป้อนนางจนมีกำลัง “ อดทนหน่อยนะจ๊ะชายาของพี่ พี่หาน้ำให้น้องได้แล้วอย่าเป็นอะไรน่ะชายาของพี่ ” “ หิวน้ำ หิวน้ำ โอ้ย ทรมานเหลือเกิน ”
การเดินทางเป็นดังนี้เรื่อยไป จนวันหนึ่งก็บรรลุจากป่าสู่ริมน้ำแห่งหนึ่ง “ น้ำ ตรงนั้นมีลำธารด้วย เสด็จไปทางนั้นสิเพค่ะ น้องจะอาบน้ำ โอโห้ น้ำใสสะอาดน่าลงไปแช่จริงๆ เดี๋ยวเสด็จพี่ไปหาอาหารด้วยนะเพค่ะ แล้วก็กลับมาสร้างศาลาทำอาศรม เร็วๆ สิเพค่ะ น้องอยากจะแช่น้ำเย็นๆ จะแย่แล้ว ”
“ จ้า เห็นเจ้ากระปรี้กระเปร่าขึ้น พี่ก็มีความสุข ” จุลปทุมกุมารเป็นรัชทายาทพาราณสี ทรงได้รับการศึกษา เคยเรียนรู้เรื่องวัฏฏะของสรรพสิ่ง เมื่อสร้างอาศรมศาลาเสร็จก็บำบัดความทุกข์ด้วยสมาธิ บำรุงชีวิตด้วยผลาหารจากป่า
“ อะไรกันนี่ พอพ้นภัยแล้ว แทนที่จะหาความสุขด้วยกัน นั่งสมาธิอยู่ได้ โธ่เอ้ย น่าเบื่อจริงๆ เลย ” วันเวลาผ่านไม่นานนัก
วันหนึ่งเมื่อพระชายาลงไปยังริมฝั่งน้ำเพื่อสรงสนานดังเคยก็ปรากฏว่ามีแพเนรเทศโจรผู้ร้ายมาติดเสาบันไดค้างอยู่ “ ช่วยด้วยๆ ใครก็ได้ช่วยที ” “ ว้าย เสด็จพี่เพค่ะ มาดูนี่เร็ว ใครก็ไม่รู้ถูกตัดแขนตัดขาใส่แพ ลอยมาติอยู่ริมท่าน้ำของเรา เสด็จพี่เขาร้องขอให้ช่วยด้วยนะเพค่ะ เสด็จพี่มาช่วยเขาเร็วเข้าเถอะเพค่ะ ”
ครั้งนั้นพระจุลปทุมกุมารได้ทรงนำขึ้นมาเยียวยาให้อาหารดูแล จนหายบาดเจ็บในเวลาต่อมา การสร้างบุญของเจ้าชายครั้งนั้นเหมือนการเก็บงูเห่ามาเลี้ยง เมื่อเจ้าชายออกไปหาผลไม้ในป่า พระชายาสาวก็กระทำอนาจารร่วมกับโจรนั้นทุกครั้ง ความชั่วมักหอมหวานจนกลายเป็นสิ่งถูกต้องเสมอในความคิดของคนชั่ว
“ โจรหนุ่มให้ความสุขกับเราได้ เราควรกำจัดสามีที่ให้ความสุขเราไม่ได้ ทิ้งไป รอก่อนนะจ๊ะพี่ สักวัน น้องจะทำให้เรามีความสุขด้วยกันได้อย่างไม่ต้องหลบซ่อนกันอีกต่อไป ” “ ไม่เป็นไรจ้า แค่นี้พี่ก็มีความสุขมากแล้ว หือ..บุญของเราจริงๆ โว้ย ” ชายาผู้งามเพียงรูปกาย เมื่อติดใจในกามคุณก็คิดหาแผนการร้ายในการทำลายสวามีของตนเอง วันหนึ่งเมื่อนางคิดหาวิธีได้ก็รีบทำตามแผนนั้นทันที
“ น้องบนบานว่า เมื่อเราปลอดภัย จะพากันมาไหว้เทพขุนเขาบนหน้าผาที่นั่น รีบเสด็จเถิดเพค่ะ ประเดี๋ยวจะมืดค่ำเสียก่อน ” “ เจ้านี่ช่างเป็นชายาที่ดีจริงๆ เจ้าคิดถึงความปลอดภัยของเราถึงเพียงนี้เชียวรึ ” เมื่อสวามีกระทำการบูชาเทพเทวดา นางงามผู้มีใจคดก็ผลักพระองค์ตกเหวสลบไสลแน่นิ่งไป “ แค่นี้ ก็หมดเสี้ยนหนามของความสุข เชิญบำเพ็ญเพียรอยู่ที่ก้นเหวนี่เถอะเพค่ะ ”
แผนร้ายครั้งนี้ไม่ได้ทำให้จุลปทุมกุมารได้รับอาการบาดเจ็บแต่อย่างใด ด้วยได้รับการดุแลจากพญาเหี้ยตัวหนึ่ง ซึ่งทรงเชื่อในวงเวียนกรรมว่า เคยอุปถัมภ์ค้ำจุนกันมาก่อน “ น่าเวทนานักจิตใจของคนนั้นน่ากลัวยิ่งกว่าสัตว์เสียอีก ” เจ้าชายทรงค่อยๆ ไต่รากไม้และเถาวัลย์แต่ละเส้นตามคำแนะนำชี้ทางของพญาเหี้ย จนสามารถพ้นความตายขึ้นมาได้
“ ขอบใจท่านมาก เราจะไม่ลืมบุญคุณของท่านเลย กาลต่อไปข้างหน้าหากเราได้ครองบัลลังภ์อีกครั้ง เราจะขอสัญญาว่า จะทำนุบำรุงดูแลทุกชีวิตให้ดี โดยไม่เลือกวรรณะชนชั้นเลย ” “ เราก็ขอภาวนาให้ท่านได้ครองบัลลังภ์อีกครั้ง ”
กาลผ่านไปพระกุมารจุลปทุมได้ครองราชสมบัติกรุงพาราณสี พระองค์ทรงปกครองไพร่ฟ้าด้วยราชธรรม เรื่องราวของพระองค์ถูกเล่าขานต่อๆ กันไปทั่วพระนครเป็นสิ่งเตือนใจมิให้ประพฤติชั่ว จากนี้ไปเราจะดูแลทุกข์สุขของประชากรไพร่ฟ้าทุกหมู่เหล่า จะปกครองบ้านเมืองโดยธรรม
ส่วนชายาผู้ติดในกามคุณ หลายปีผ่านไปก็ยังติดอยู่กับโจรด้วนผู้นั้น เพราะต้องอาศัยความพิการของมันแบกไปขอทานเลี้ยงชีพอย่างน่าอนาถ ซ้ำยังเสี่ยงภัยจากขอทานอื่นๆ และราชบุรุษมาขับไล่อยู่เสมอ ชีวิตที่หลงในกามคุณมักตกต่ำเช่นนี้เสมอ “ โอ้ย เป็นเวรเป็นกรรมแท้ๆ เหนื่อยจะตายอยู่แล้วตั้งแต่เช้า ข้าวยังไม่ตกถึงท้องเลยสักคำ ” “ เอาน่า น้องเอ๋ย แบกพี่ไปทางโน้นสิ ทางโน้นคนเยอะ อาจจะได้เพิ่มอีกสักหน่อย ”
สมเด็จพระบราศาสดาจบพระธรรมเทศนาจุลปทุมชาดกแล้วทรงประกาศสัจธรรม ภิกษุทั้งหลายเห็นความจริงดังนั้น ภิกษุผู้กระสันในสตรีก็ได้บรรลุโสดาปัตติผลเห็นโทษเห็นคุณข้อนี้
ในพุทธสมัยนั้น ชายา กำเนิดเป็น นางจิญจมานวิกา ผู้ใส่ร้ายทำลายพระพุทธเจ้า
โจรแขนขาด้วน กำเนิดเป็น พระเทวทัต
พญาเหี้ย กำเนิดเป็น พระอานนท์
จุลปทุมกุมาร เสวยพระชาติเป็น พระพุทธเจ้า
