ชาดก 500 ชาติ
อุทัญจนีชาดก-ชาดกว่าด้วยหญิงโจร
ในสมัยพุทธกาลเมื่อครั้งที่พระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าประทับอยู่ ณ พระเชตวันมหาวิหารทรงปรารภการเล้าโลมของถุลกุมาริกาแล้วทรงตรัสพระธรรมเทศนานี้
ครั้งนั้นธิดาของสกุลชาวสาวัตถีผู้หนึ่ง เป็นหญิงรูปงามแต่ไม่มีใครมาสู่ขอมารดาของนางคิดจะหาคู่ครองให้ จึงวางแผนให้บุตรสาวของตนล่อลวงภิกษุพระศากยรูปหนึ่งให้สึกเสีย “ เฮ้อ ลูกเราก็โตเป็นสาวแล้ว ทำไมยังไม่มีใครมาขอนะแบบนี้ต้องใช้แผนสะหน่อยแล้ว ”
หญิงผู้เป็นมารดาวางแผนให้บุตรสาวของตนล่อลวงภิกษุที่บิณฑบาตผ่านหน้าเรือนตน “ ลูกแม่ เดี๋ยวพอมีนักบวชผ่านมา ก็เรียกเข้ามาที่เรือนของเราเลยนะ ” “ ได้จ๊ะท่านแม่ ” ภิกษุหนุ่มรูปหนึ่งเพิ่งบวชได้ไม่นาน เดินตามขบวนบิณฑบาตผ่านหน้าเรือน สาวงามได้นิมนต์ภิกษุหนุ่มรูปหนึ่งไปรับภัตตาหารเช้าที่เรือนของตน
หญิงนั้นก็เข้าไปไหว้รับบาตรแล้วนิมนต์ภิกษุหนุ่มมาสู่เรือนของตน “ หลวงพี่คะ นิมนต์เจ้าค่ะ ” เมื่อภิกษุหนุ่มเข้ามานั่งในเรือน นางก็ถวายข้าวยาคูลที่เตรียมไว้ แล้วบอกให้ภิกษุนั้นมายังเรือนของตนเท่านั้น “ ต่อไปหลวงพี่มาที่นี่เท่านั้น ไม่ต้องไปบิณฑบาตที่ไหนอีกแล้วนะเจ้าค่ะ ”
“ ได้สิ...ดีจริง ๆ ไม่ต้องเดินให้เมื่อย แถมยังได้เจอสาวงามทุกวันอีกต่างหาก ” ตั้งแต่นั้นภิกษุนั้นก็ไปบิณฑบาตยังเรือนนั้นเป็นประจำ ทุกวันหลังจากถวายข้าวยาคูลแล้วหญิงนางนั้นก็จะพูดคุยยั่วยวนภิกษุหนุ่มนั้นเสมอ
“ หลวงพี่นี่คุยสนุกจริง ๆ นะเจ้าค่ะ ถ้าได้คุยกันทั้งวันก็คงดี ” “ ข้าจะคุยกับเจ้าทั้งวันได้ยังไง ข้าก็มีกิจของนักบวชเหมือนกันนะ ” “ แหม ถ้าอย่างนั้น หลวงพี่ก็สึกออกมาสิเจ้าค่ะ ”
ภิกษุหนุ่มถูกยั่วยวนมากเข้าก็คิดอยากสึก จึงไปหาพระอาจารย์อุปัชฌาย์ของตนเพื่อขอสึก ฝ่ายพระอาจารย์อุปัชฌาย์ เมื่อรู้ว่าศิษย์ของตนต้องการสึกเพราะถูกเล้าโลมโดยถุลกุมาริกา ก็นำศิษย์ไปเข้าเฝ้าพระศาสดา “ ภิกษุผู้นี้ ต้องการสึกเพราะถูกเล้าโลมโดยถุลกุมาริกาพระเจ้าค่ะ ” “ ดูก่อนภิกษุ ได้ยินว่าเธอกระสันจริงหรือ ”
“ จริงพระเจ้าค่ะ ข้าพระองค์ มีใจให้หญิงสาวเจ้าเนื้อนางหนึ่งพระเจ้าค่ะ ” “ ดูก่อนภิกษุ นางนี้เคยทำความฉิบหายให้เธอ แม้ในกาลก่อน เธออาศัยนางนี้ ถึงความเสื่อมจากศีลเที่ยวซบเทราไป ต่ออาศัยบัณฑิตจึงได้ความสุข ”
พระพุทธองค์ตรัสดังนี้แล้ว จึงยกเรื่องราวในอดีตมาสาทกดังต่อไปนี้ ในอดีตกาลเมื่อพระเจ้าพรหมทัตเสวยราชสมบัติในกรุงพาราณสี พระโพธิสัตว์บังเกิดในสกุลพราหมณ์มีสมบัติมากในแคว้นกาสี เมื่อศึกษาศิลปวิทยาจนสำเร็จแล้ว
จึงสร้างครอบครัวที่กรุงพาราณสีนั้น ต่อมาภรรยาของพระโพธิสัตว์ได้ถึงแก่กรรม พระโพธิสัตว์เกิดความเบื่อหน่ายการใช้ชีวิตแบบฆราวาส จึงพาบุตรชายเข้าป่าออกบวชเป็นฤาษีดำรงชีวิตด้วยเผือกมันและผลไม้ “ชีวิตคนเรานี้ไม่เที่ยงจริง ๆ ลูกเอ๋ย เราออกบวชแล้วไปอยู่ป่ากันเถอะ ” “ ท่านพ่อไปไหน ข้าก็ขอตามไปด้วย ”
ครั้งนั้นมีโจรชาวปัจจันตคามเข้าปล้นชาวบ้าน พวกโจรนั้นจับคนเป็นเชลยให้ขนข้าวของเดินทางไปสู่ชายแดน “ เอ้า พวกเจ้าขนของมีค่าไปให้หมด ฮ่า ๆๆๆ สบายจริง ๆ ไม่ต้องทำมาหากินกันให้เหนื่อย ” “ อย่าเอาเงินของข้าไปเลย บ้านข้ายากจน ถ้าเจ้าเอาไป แล้วข้าจะเอาเงินที่ไหนใช้ ” “ ก็เรื่องของเจ้าสิ ข้าเป็นโจรนะ ไม่ใช่สังคมสงเคราะห์ ฮ่าๆๆๆ ” ในกลุ่มเชลยที่พวกโจรกวาดต้อนไปนั้น มีหญิงงามนางหนึ่งซึ่งชำนาญในการล่อลวงผู้อื่น
นางแสร้งทำทีคล้อยตามโจรโดยไม่ขัดขืนเพื่อหาโอกาสหลบหนี “ อ้าวๆ นั้นเจ้าเป็นอะไรเดินชักช้าแบบนี้ เมื่อไหร่มันจะถึง ” “ พี่โจรรูปหล่อ ข้ามีอะไรจะให้ สนใจไหมจ๊ะ ” “ ไหน ๆ เจ้ามีอะไร ” “ แหม พี่โจรให้ตรงนี้ไม่ได้หรอกนะ ข้าอาย เราไปที่ลับตาคนดีกว่า ”
“ ฮ่ะ ๆๆๆ โชคดีจริง ๆ นะเรา ” นางล่อลวงโจรจนหลงกล เข้าป่าไปกับนางเพียงสองคน เมื่อสบโอกาสนางก็รีบหนีทันที “ ว่าไงน้องสาว นี่เราก็ออกมาไกลจากขบวนแล้วนะมีอะไรจะให้ข้าละ ” “ ใจเย็นสิจ๊ะ ข้ากำลังจะเอาออกมานี่ไง นี่แน่ะเจ้าโจรชั่ว ”
“ โอ๊ย ” “ รีบแผ่นก่อนดีกว่าเรา ” เมื่อหนีจากพวกโจรมาได้ นางก็เดินหลงทางอยู่ในป่าจนมาถึงอาศรมของพระโพธิสัตว์ในเวลาเช้า “ นั่นอาศรมนิ คงมีใครช่วยเหลือเราได้บ้างล่ะช่วยด้วยจ้า ช่วยด้วย ช่วยด้วยจ้า ช่วยด้วย ”
ขณะนั้นพระโพธิสัตว์ออกไปหาผลไม้ในป่า มีเพียงดาบสลูกชายเฝ้าอาศรมอยู่ เมื่อได้ยินเสียงคนร้องขอความช่วยเหลือ จึงรีบออกมาดู “ เจ้ามาจากไหนกัน มีอะไรให้ข้าช่วยรึ ” “ ข้าถูกโจรป่าจับตัวมา เพิ่งหนีออกมาได้จ๊ะ ตอนนี้ข้าเหนื่อยเหลือเกิน ขอพักที่นี่สักหน่อยนะ....(นักบวชหนุ่มนี้ น่าตาไม่เลวเลย ดีล่ะ ข้าจะได้ใช้มารยาและก็ความสวยของข้า ทำให้หลงข้าให้ได้) ”
หญิงนั้นล่อลวงดาบสหนุ่มให้ตกในอำนาจของตน แล้วก็ชักชวนให้ดาบสนั้นเข้าเมืองไปอยู่กับตน “ พ่อหนุ่มรูปงาม คนหนุ่มๆ อย่างเจ้ามาอยู่ป่าแบบนี้ไม่เหงาเหรอ ” “ ไม่เหงาหรอก ทำไมรึ ” “ ข้า ถูกใจเจ้าเหลือเกิน ถ้าไม่รังเกียจละก็ ไปอยู่ด้วยกันกับข้าสิ รับรองข้าจะทำให้เจ้ามีความสุขทั้งวันทั้งคืนเลยละ ” “ ถ้าข้าไม่อยู่แล้ว ท่านพ่อจะอยู่กับใครล่ะ ” “ หรือว่าเจ้ารังเกียจข้าล่ะ น่าน้อยใจนัก ” “ เปล่าเลย ข้าไปอยู่กับเจ้าก็ได้ แต่ขอรอบอกกับท่านพ่อก่อนนะ ”
ดาบสหนุ่มรับคำนางแล้วก็รอพบบิดาเพื่อบอกลา แต่หญิงผู้มากมารยานั้น เกรงดาบสผู้พ่อจะรู้ทัน และขับไล่ตนนางจึงขอเดินทางล่วงหน้าไปก่อน แล้วให้ดาบสหนุ่มตามไปทีหลัง “ เอ่อ ข้าว่า ข้าล่วงหน้าไปก่อนดีกว่า จะได้จัดเตรียมการต้อนรับเจ้าด้วย ” “ ได้สิ ถ้าได้บอกพ่อแล้ว ข้าจะรีบตามเจ้าไปนะ ” ตั้งแต่นางผู้นั้นจากไป ดาบสหนุ่มก็เฝ้าแต่คิดถึงนางไม่ทำงานของตนเหมือนเช่นทุกวัน จนกระทั่งพระโพธิสัตว์กลับมายังอาศรม
เห็นดาบสหนุ่มนั่งทำหน้าเศร้าอยู่ จึงเข้าไปถาม “ ลูกเอ๋ย ทำไมวันนี้เจ้าไม่หักฟืน ตักน้ำ ก่อไฟเหมือนเช่นทุกวัน แล้วนี่ทำไมมานั่งหน้าเศร้าอยู่ตรงนี้ล่ะ ” “ ท่านพ่อ วันนี้ตอนที่ท่านไปหาผลไม้ มีหญิงคนหนึ่งมาชวนข้าไปอยู่ในเมืองด้วยกัน ข้าอยู่รอเพื่อบอกท่านนี้แหละ ส่วนนางไปรอข้าอยู่ในเมืองแล้ว ”
พระโพธิสัตว์รู้ดีว่าไม่อาจเหนี่ยวรั้งผู้เป็นลูกที่กำลังลุ่มหลงในตัวหญิงผู้นั้นได้ จึงอนุญาตและให้โอวาทไว้ “ เอาเถิดลูกพ่อ หากเจ้าต้องการไปอยู่กับนาง เจ้าก็ไปเถิด ” “ ถ้างั้นข้าลาล่ะนะท่านพ่อ ” “ ช้าก่อนลูกเอ๋ย เมื่อเจ้าไปอยู่กับนางแล้ว หากวันใดนางใช้ให้เจ้าทำงานหาเลี้ยงดูนาง เมื่อนั้นเจ้าจงกลับมาหาพ่อ ”
ดาบสหนุ่มมาอยู่กับนางผู้ล่อลวงนั้นได้ไม่นาน นางก็ให้เขาตกอยู่ในอำนาจตนและใช้งานเขาสารพัด “วันนี้ข้าอยากกินเนื้อจัง เจ้าจงไปหามาให้ข้ากินหน่อยนะ ” “ ได้จ๊ะ ” “ เสร็จแล้วก็อย่าลืมซักผ้าแล้วก็เตรียมน้ำให้ข้าอาบด้วยล่ะ ” “ ได้จ๊ะ ” “ แล้วพรุ่งนี้ ข้าอยากกินปลา เจ้าจงไปหามาให้ข้าด้วยนะ ” “ ได้จ๊ะ ”
ดาบสหนุ่มถูกใช้งานมากเข้าก็ทนไม่ไหว เมื่อนึกถึงคำของบิดาแล้ว เขาจึงหนีกลับมายังอาศรมในป่าหิมพานต์ “ ไม่ไหวแล้ว ใช้งานข้าเยี่ยงทาสแบบนี้ ท่านพ่อพูดไว้ไม่ผิดเลยข้าหนีกลับไปอยู่กับท่านพ่อดีกว่า ” เมื่อกลับมาถึงอาศรมแล้ว ดาบสหนุ่มก็ได้เล่าเรื่องราวทั้งหมดให้ผู้เป็นบิดาฟัง พระโพธิสัตว์จึงปลอบใจดาบสผู้เป็นลูก
“ ข้าขอโทษที่ข้าไม่เชื่อฟังท่าน ” “ ลูกเอ๋ย ช่างเถิดเจ้าจงเจริญเมตตากรุณาไว้ ” พระโพธิสัตว์ปลอบใจดาบสผู้เป็นลูกแล้ว จึงบอกกสินและบริกรรมให้ ไม่นานนักดาบสหนุ่มนั้นก็ได้อภิญญาและสมาบัติ เจริญพรหมวิหาร แล้วไปบังเกิดในพรหมโลกพร้อมด้วยบิดา พระศาสดาทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแล้ว ทรงประกาศสัจจะในเวลาจบสัจจะภิกษุนั้นดำรงในโสดาปัตติผล แล้วทรงประชุมชาดก
ถุลกุมาริกาในครั้งนั้น ได้มาเป็น ถุลกุมาริกาในบัดนี้
ดาบสน้อย ได้มาเป็น ภิกษุผู้กระสัน
ส่วนดาบสผู้บิดา ได้มาเป็น เราตถาคต ฉะนี้แล
