คนใช้ไม่ได้
ภิกษุรูปหนึ่งในสมัยพุทธกาล ถูกความกำหนัดยินดีมากวนใจทำให้องคชาตแข็งตัวอยู่ร่ำไป เธอเกิดความฟุ้งซ่านรำคาญไม่เป็นอันบำเพ็ญเพียร คิดแต่เรื่องเพศเรื่องกามารมณ์จึงตัดสินใจตัดองคชาต เสียด้วยคิดว่าเอาไว้ก็ไม่มีประโยชน์ ก่อแต่เรื่องเดือดร้อนใจให้ฟุ้งซ่านไม่หยุดหย่อน เมื่อตัดแล้วค่อยสบายใจขึ้น หลังจากรักษาแผลหายแล้วจึงไปเล่าให้เพื่อนภิกษุพึ่ง ภิกษุเหล่านั้นจึงไปกราบทูลเล่าเรื่องของเธอให้พระพุทธเจ้าทรงทราบ พระพุทธเจ้าทรงตำหนิแล้วทรงบัญญัติเป็นข้อห้ามไว้ว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย โมฆบุรุษนั้น เมื่อสิ่งที่พึ่งตัดอย่างอื่นยังมีไพล่ไปตัดเสียอีกอย่างหนึ่ง ภิกษุไม่พึ่งตัดองคชาตของตน รูปใดตัดต้องอาบัติ” ท่านขยายความกันว่า สิ่งที่พึ่งตัดสำหรับพระภิกษุคือกิเลสได้แก่ ราคะ โทสะ โมหะ กิเลสเป็นสิ่งที่พึ่งตัดให้ขาด มิใช่องคชาตภิกษุผู้ตัดองคชาตตรัสเรียกว่าโมฆบุรุษคือเป็นคนที่ใช้ไม่ได้ ทำไม่ถูกต้อง สิ่งที่ควรทำไม่ทำ กลับไปทำเสียอีกอย่างหนึ่งซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำ
เรื่องนี้สื่อความให้เห็นว่า
คนเรามีงานที่จะต้องจัดต้องทำด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็นงานส่วนตัว งานส่วนรวม หรืองานในหน้าที่ราชการ แต่ละงานล้วนเป็นสิ่งที่ต้องบริหารจัดการให้ถูก อันไหนควรทำก่อนทำหลัง อันไหนควรทำเร็วทำช้า ต้องคิดต้องวางแผนล่วงหน้าคนที่มีงาน มีหน้าที่แล้วทำงาน ทำหน้าที่ของตนให้ดีที่สุด ไม่ให้ขาดตกบกพร่อง ย่อมได้รับความนับถือจากคนทั่วไปว่าเป็นคนรู้งาน รู้จักงาน รักทำงาน และบริหารจัดการงานเป็น แม้เมื่อทำด้วยความตั้งใจด้วยความรู้ความสามารถเต็มที่แล้วงานไม่เสร็จไม่เรียบร้อยอย่างที่ต้องการ ผู้คนเขารู้เขาเห็นอยู่เขาก็ไม่ตำหนิ แต่กลับจะให้กำลังใจทำต่อไปเสียด้วยซ้ำ ส่วนผู้ใด ตัวเองก็มีงานมีหน้าที่อยู่ แต่ไม่รู้งานไม่รู้หน้าที่ของตนบ้าง รู้แต่ไม่ทำบ้าง หรือไพล่ไปทำงานอย่างอื่นซึ่งไม่ใช่เรื่องของตนบ้าง เป็นเหตุให้งานให้หน้าที่ของตนบกพร่องเสียหาย คนเช่นนี้ย่อมเข้าข่ายเป็นโมฆบุรุษคือเป็นคนที่ใช้ไม่ได้แน่แท้ ผู้คนย่อมตำหนิเอาได้ว่าเป็นคนไม่รับผิดชอบ บริหารงานไม่เป็น เสียรังวัดเสียคะแนนไปโดยใช่เหตุ
