ความหมายของพุทธะ
เราไม่มีความรู้เลยตั้งแต่เกิด พ่อแม่เป็นครูคนแรกของเรา ท่านสอนเราว่าให้กินอย่างนี้ ขับถ่ายอย่างนี้ ปัสสาวะอย่างนี้ เดินอย่างนี้ นอนอย่างนี้ คนนี้พ่อ คนนี้แม่ แต่ก็ยังมีสิ่งที่ไม่รู้ จึงต้องเข้าเรียนอนุบาล เรียนประถม เรียน ก.ไก่ ข.ไข่ บวก ลบ คูณ หาร แต่ก็ยังมีสิ่งที่ไม่รู้อีก จึงต้องเข้าเรียน มัธยม เรียนภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ไล่เรื่อยไป ยังมีสิ่งที่ไม่รู้อีก จึงต้องเข้ามหาวิทยาลัย เรียนจนจบปริญญาตรี เข้าทำงานก็ยังมีความรู้ไม่พอ ต้องไปถามเพื่อนร่วมงานถามรุ่นพี่ที่ทำงานก่อน ก็ยังมีสิ่งที่ไม่รู้ จึงต้องเรียนต่อปริญญาโท ปริญญาเอก เป็นดอกเตอร์ โปรเฟสเซอร์ เป็นอาจารย์ถึงอย่างนั้นก็ยังมีสิ่งที่ไม่รู้อีก ไม่รู้อะไร ไม่รู้ว่าพรุ่งนี้จะเกิดอะไรขึ้น มะรืนจะเกิดอะไรขึ้น อาทิตย์หน้า ปีหน้า อะไรจะเกิดขึ้น ไม่รู้ว่าทำไมคนนี้อายุยืน คนนี้อายุสั้น คนนี้มีโรคมากคนนี้มีโรคน้อย คนนี้รวย คนนี้จน คนนี้เกิดในตระกูลสูง คนนี้เกิดในตระกูลต่ำ คนนี้สวย คนนี้ไม่สวย คนนี้เรียนเก่ง คนนี้เรียนไม่เก่ง คนนี้มีอำนาจมาก คนนี้มีอำนาจน้อย ไม่รู้ว่าจะตายเมื่อไร ตายที่ไหน ตายอย่างไร ตายแล้วไปไหน ไม่รู้ว่าก่อนมาจากท้องแม่มาจากไหน ไม่รู้ว่ามีผลของกรรมดีผลของกรรมชั่ว ทำบาปแล้วไปสู่อบาย ทุคติ วินิบาต นรกไม่รู้ว่าทำบุญแล้วไปสู่สุคติโลกสวรรค์ ไม่รู้ว่าสวรรค์เป็นอย่างไร นรกเป็นอย่างไร ไม่รู้ว่ามีกิเลส โลภ โกรธ หลง บังคับให้ทำชั่วด้วยกาย วาจา ใจ ตายแล้วไปสู่อบาย ไม่รู้จริงๆ ไม่รู้ว่ามีสวรรค์ มีพรหม ไม่รู้ว่ามีการเวียนว่ายตายเกิด ไม่รู้ว่ามีจักรวาล ไม่รู้ว่ามีความจริงอันประเสริฐคือ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค ไม่รู้ว่าเราไม่รู้เรื่องอะไรเลย และใครเป็นผู้รู้
พุทธะ แปลว่า ผู้รู้ ที่รู้เพราะพระองค์ทำใจที่สับสนวุ่นวาย ฟุ้งซ่านให้หยุดนิ่งได้ พอหยุดนิ่งใจก็ใส พอใจใสก็เห็นแจ้งรู้แจ้งในสิ่งทั้งปวง อุปมาเหมือนน้ำที่หลากมาเวลาฝนตก น้ำนั้นมีความขุ่นมาก แม้เอารถยนต์ใส่ลงไปก็มองไม่เห็น เมื่อไม่เห็นก็ไม่รู้ว่าใต้น้ำมีรถอยู่ แต่ถ้าทำน้ำนั้นให้สงบ ให้หยุด ให้นิ่งโดยการตักมาใส่แก้วไว้ พอผ่านไปหลายๆ วัน หลายๆ ปีน้ำนั้นจะใส แม้เอาเมล็ดงาใส่ลงไปก็จะเห็น ใจของมนุษย์เรา เช่นเดียวกัน ถ้าขุ่นมัวจะไม่เห็น ถ้าใสจะเห็นอย่างแจ่มแจ้ง
