สิทธิของความเป็นมนุษย์
แม้จะมีอำนาจปกครองโลก และจักรวาลได้ หากไม่รู้จักศูนย์กลางกาย ฐานที่ 7 กลางท้อง ไม่มีศีลเป็นธรรมนูญปกครองตน อำนาจนั้นก็ไร้ค่า ชีวิตก็สูญเปล่า เพราะไม่ได้ใช้ชีวิตสมศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์
ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ไม่ใช่อยู่ที่อำนาจหรือความร่ำรวย แต่อยู่ที่มีความเป็นคนโดยสมบรูณ์ คือสามารถรักษาศลี 5 ได้เป็นปกติ หากไม่มีศีลธรรมกำกับกายและใจ คนก็ไม่ต่างจากสัตว์ที่ดุร้าย อาจเลวร้ายยิ่งกว่าสัตว์หลายร้อยเท่า เพราะถ้ามีอำนาจอยู่ในมือ แต่จิตใจขาดเมตตาธรรม ก็อาจสั่งฆ่าคนตามอำเภอใจ ที่ละหลายหมื่นหลายแสนคนได้ ชนิดตาไม่กระพริบ เรียกว่าสามารถใช้วิธีการรุนแรงได้ทุกรูปแบบ ตั้งแต่ใช้วาจากล่าวร้าย ใช้อาวุธทำร้ายเพื่อเอาชนะ เพื่อความได้เปรียบของตน โดยไม่คำนึงถึงมนุษย์ธรรม พร้อมที่จะละเมิดสิทธิลิดรอนสิทธิ์ของผู้อื่นได้ทุกเมื่อ
มนุษย์ธรรมเบื้องต้น คือศีล 5 นั่นเอง ศีล 5 คือความปกติของมนุษย์ ซึ่งเกิดจากน้ำจิตคิดเมตตาว่ามนุษย์ทุกคนล้วนรักชีวิตเหมือนตัวเรา
หนึ่ง ไม่ฆ่าสัตว์ตัดชีวิต จากน้ำจิตคิดเมตตาว่าไม่ใช่แต่เราที่รักตัวกลัวตาย คนอื่นหรือสัตว์มันก็รักชีวตเหมือนกัน แค่เราเอื้อมมื้อจะทำร้าย มันก็วิ่งหนีหัวซุกหัวซุนสุดชีวิต
สอง ไม่ลักทรัพย์ขโมยของใคร เรารักหวงแหนทรัพย์อย่างไร คนอื่นเขาก็รักหวงแหนทรัพย์เช่นเดียวกัน เว้นชีวิตไว้ แต่ยึดทรัพย์เขาไป มีชีวิตอยู่เหมือนตายทั้งเป็น คนที่มีเมตตาธรรม จึงไม่คิดขโมยทรัพย์สินของผู้อื่น แม้ไม่มีใครรู้เห็นก็ตาม
สาม ไม่ประพฤติผิดในกาม รักเดียวใจเดียว ไม่ล่วงระเมิดสามีภรรยาบุตรของผู้อื่น คำพังเพยโบราณที่ว่า “เสียทองเท่าหัว แต่ไม่ยอมเสียผัวให้ใคร” มันสะท้อนว่า ลูกเมียสามีของใครเขาก็รักปานแก้วตาดวงใจ ไปพรากมาจากอก ชีวิตของเขาก็แทบขาดใจไม่ต่างจากเรายามที่เสียลูกเสียเมีย คนที่เมตตาธรรมจึงไม่คิดพรากลูกเมียสามีใคร
สี่ ไม่พูดเท็จ หลวกลวง จากน้ำจิตคิดเมตตาว่า เราเองเมื่อจับได้ว่าเพื่อนมีคบกันมานับสิบปี
ไม่จริงใจหลอกลวงคบเพื่อแสวงหาผลประโยชน์ แล้วโยนความผิดให้คนอื่น เราก็รู้สึกโกรธ เลิกคบได้ทันทีคนอื่นเขาก็คิดเช่านั้นเหมือนกัน คนที่เมตตาธรรมจึงใม่คิดพูดเท็จ ใส่ร้ายป้ายสีใคร
ห้า ไม่ดื่มน้ำเมาสุราเสพติด เมื่อขาดสติ คนเราก็ทำชั่วได้ทุกเมื่อ น้ำเมาตัวทำลายสติให้ขาดได้ง่ายที่สุด เพื่อให้ความปลอดภัยชีวิตและทรัพย์ผู้อื่น คนที่มีเมตตาธรรมจึงไม่ดื่มน้ำเมาเด็ดขาด
ศีล 5 จึงสามารถคุ้มครองสิทธิ์ของความเป็นมนุษย์ทั้งของตัวเราเองและผู้อื่น หากเราไปตัดรอนชีวิตทรัพย์สินของผู้อื่น เท่ากับปิดโอกาสที่เขาจะได้สั่งสมบุญกุศลติดตัวไปจนเบื้องหน้า
บทสารคดี รัตนวนาลี
