" อิทธิบาท 4 "
ฉันทะ วิริยะ จิตตะ วิมังสา นี้เรียกว่าอิทธิบาท 4 เป็นหัวใจแห่งความสำเร็จทั้งมวล แปลอย่างจำได้ง่ายว่า ปักใจ บากบั่น วิจารณ์ ทดลอง ไม่ว่าจะทำกิจการใด ถ้าประกอบด้วย 4 อย่างนี้เป็นสำเร็จทั้งสิ้น ว่าโดยเฉพาะในการบำเพ็ญภาวนา
1. ต้องปักใจรักษาการนี้จริงๆ ประหนึ่งชายหนุ่มรักหญิงสาว ใจจดจ่อต่อหญิงคู่รักฉะนั้น
2. ต้องบากบั่นพากเพียรเอาจริงเอาจัง
3. วิจารณ์ตรวจดูการปฏิบัติ ให้ถูกต้องตามแนวสอนของอาจารย์ให้ดีที่สุด
4. ทดลอง ในที่นี้ได้แก่หมั่นใคร่ครวญสอดส่องดูว่า วิธีการที่ทำไปนั้นมีอะไรขาดตกบกพร่องบ้าง รีบแก้ไข อย่างนั้นไม่ดี เปลี่ยนอย่างนี้ลองดูใหม่ เช่นนั่งภาวนาในที่นอนมักจะง่วง ก็เปลี่ยนไปนั่งที่อื่น เป็นต้น
ข้อสำคัญให้ยึดแนวสอนเป็นหลักไว้ อย่าออกนอกทางทั้ง 4 อย่างนี้ เรียกว่าอิทธิบาท เป็นเครื่องที่จะช่วยให้เกิดความสำเร็จในกิจทั้งปวง
พระมงคลเทพมุนี(สด จนฺทสโร)
จากหนังสือ : วิสุทธิวาจา 2
