สรุปโอวาทที่เกี่ยวกับการปฏิบัติธรรมที่ ๔
ตึงสองแบบ : เกินตึง มี ๒ แบบ คือตึงที่ร่างกาย กับตึงที่ใจ ตึงที่ใจ เกิดจากการตั้งใจ และพยายามมากไป จนติดเป็นนิสัย ถ้ามีอาการตื้อ ๆ แสดงว่า ตึงแล้ว ให้เลิกทันที ลืมตาขึ้น แล้วไปเดินดูรอบ ๆ ดูภาพพระเดชพระคุณหลวงปู่ หรือเข้าห้องน้ำ ทำใจให้สบาย แล้วค่อยมานั่งใหม่ เริ่มต้นให้ผ่อนคลายร่างกาย แล้วค่อย ๆ หลับตา ถ้าตึงอีกก็ให้ลืมตาใหม่ แล้วค่อย ๆ หลับตา แต่อย่าปิดสนิท ปรือ ๆ ตาตึงที่ร่างกาย ก็ให้ปรับกายให้สบาย ๆ ให้ผ่อนคลายทุกส่วนของร่างกาย หรือให้ยืดเส้นยืดสาย ให้ร่างกายมีความสบาย ๆ
ทำให้ต่อเนื่อง : การนึกนิมิต ต้องทำควบคู่ไปกับอารมณ์สบาย ไม่ตึง ให้ทำอย่างง่าย ๆ และทำให้ต่อเนื่อง
ตึงอย่าฝืน : แม้ใจไม่ตึง แต่ร่างกายตึง ก็อย่าฝืนทำต่อไป ไม่ต้องนึกนิมิต ให้ลุกไปผ่อนคลาย บริหารร่างกายเสียก่อน เพราะถ้าร่างกายไม่สบาย ก็ยากที่ใจจะสบายได้
คุณครูไม่ใหญ่
