อ่านอดีต ขีดอนาคต
เรื่อง : พระมหาพงศ์ศักดิ์ ฐานิโย, ดร.

ย้อนอดีต... ท่องประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา

ตอนที่ ๒๒ : เครื่องมือของพระพุทธองค์ในการพยากรณ์คติภพเบื้องหน้า

       ในสมัยพุทธกาล ครั้งที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้ายังมีพระชนม์ชีพอยู่นั้น เมื่อพระสาวกประสบปัญหา หรือมีข้อสงสัยต่าง ๆ ก็จะมาเข้าเฝ้าพระพุทธองค์เพื่อทูลถามถึงปัญหาหรือข้อสงสัยนั้น ๆ แต่เมื่อกาลล่วงมาถึงยามที่พระพุทธองค์จะทรงปรินิพพาน พระผู้มีพระภาคจึงประทานเครื่องมือไว้ให้แก่พระสาวกที่เรียกว่า “แว่นธรรม” เพื่อใช้ในการพยากรณ์คติภพเบื้องหน้าของตนเอง

      ครั้งนั้น เมื่อพระพุทธองค์พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์หมู่ใหญ่เสด็จถึงนาทิกคาม พระอานนท์ได้เข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคและทูลถามถึงคติภพเบื้องหน้าของพระภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา ที่ได้มรณภาพ และถึงแก่กรรมไปแล้ว ซึ่งพระพุทธองค์ได้ตรัสตอบถึงคติภพเบื้องหน้าของพระภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกาทั้งหลายเหล่านั้น หลังจากนั้นพระผู้มีพระภาคจึงได้ประทาน “ธรรมาทาส” (dhammādāsa) หรือ “แว่นธรรม” ไว้ให้แก่พระพุทธสาวกใน “มหาปรินิพพานสูตร” ดังนี้

    “พระอริยสาวกในธรรมวินัยนี้ ประกอบด้วย ความเลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระพุทธเจ้า... พระธรรม...พระสงฆ์...ประกอบด้วย ศีลที่พระอริยะชอบใจ ที่ไม่ขาด ไม่ทะลุ ไม่ด่าง ไม่พร้อย เป็นไท ท่านผู้รู้สรรเสริญ ไม่ถูกตัณหาและทิฐิครอบงำ เป็นไปเพื่อสมาธิ อานนท์ นี้แล คือหลักธรรมที่ชื่อว่า แว่นธรรม เป็นเครื่องมือให้อริยสาวกมีไว้ เมื่อประสงค์ก็จะพึงพยากรณ์ตนได้ด้วยตนเองว่า เราหมดสิ้นเหตุที่ให้ไปเกิดในนรก...กำเนิดสัตว์ดิรัจฉาน...แดนเปรต...อบาย ทุคติ และวินิบาตแล้ว เราเป็นพระโสดาบัน ไม่มีทางตกต่ำ มีความแน่นอนที่จะสำเร็จสัมโพธิในวันข้างหน้า” (ที.ม. ๑๐/๑๕๙/๑๐๓-๑๐๔ แปล มจร.)

         จากสิ่งที่พระพุทธองค์ตรัสไว้ คือ พระพุทธสาวกผู้ประกอบด้วย ศรัทธาตั้งมั่นในพระรัตนตรัย ไม่มีความสงสัยในพระรัตนตรัยอย่างสิ้นเชิง เป็นประการที่ ๑ และ ศีลอันบริสุทธิ์ เป็นไปเพื่อสมาธิ เป็นประการที่ ๒ ย่อมเป็นเหตุให้ไม่ตกในอบาย ทุคติ วินิบาต เป็นพระโสดาบันผู้ที่จะสำเร็จเป็นพระอรหันต์ต่อไปในอนาคต ดังนั้น “แว่นธรรม” นี้จึงเป็นเครื่องมือที่สำคัญประการหนึ่ง ที่พระพุทธองค์ทรงมอบไว้ให้แก่พุทธศาสนิกชน ผู้ปรารถนาอุปกรณ์ในการวัดผลและพยากรณ์คติภพเบื้องหน้า แม้พระองค์เองจะเสด็จดับขันธปรินิพพานไปก็ตาม

      สำหรับเราผู้ที่กำลังฝึกฝนอบรมตัวเองอยู่ แม้จะยังไม่ถึงขั้นของพระอริยเจ้า เราก็สามารถอาศัย “แว่นธรรม” นี้ เป็นอุปกรณ์ในการชี้วัดถึงความเป็นไปได้ของคติภพเบื้องหน้าสำหรับตัวเราได้เช่นเดียวกัน ด้วยการหมั่นตรวจสอบความศรัทธาที่มีต่อพระรัตนตรัยว่ามีความตั้งมั่นเพียงใด ศีล ที่เป็นไปเพื่อสมาธิมีความบริสุทธิ์เพียงใด หากศรัทธาของเรามีความตั้งมั่นมาก ศีลของเรามีความบริสุทธิ์มาก ย่อมเป็นที่หวังได้ถึงสุคติในภพเบื้องหน้า