ธรรมกายในพระไตรปิฎก
"ธรรมกาย" ในพระไตรปิฎก มีปรากฏอยู่ 4 พระสูตร ดังนี้
พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค
อัคคัญญสูตร เรื่อง วาเสฏฐภารทวาชะ1
"...[55] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดูก่อน วาเสฏฐะและภารทวาชะ เธอทั้งหลายแลมีชาติต่างกัน มีชื่อต่างกัน มีโคตรต่างกัน ออกจากเรือนมาบวช เป็นบรรพชิต ถูกเขาถามว่าท่านเป็นพวกไหนดังนี้ พึงตอบเขาว่า พวกเราเป็นพวกพระ มณะศากยบุตรดังนี้. ดูก่อนวาเสฏฐะและภารทวาชะ ก็ผู้ใดแลมีศรัทธาในพระตถาคต ตั้งมั่น เกิดแต่มูลราก ตั้งมั่นอย่างมั่นคง อันสมณพราหมณ์ เทวดาพรหมหรือใคร ๆ ในโลกให้เคลื่อนย้ายไม่ได้ ควรจะเรียกผู้นั้นว่าเราเป็นบุตรเกิดแต่พระอุระ เกิดจากพระโอษฐ์ของพระผู้มีพระภาค เกิดจากพระธรรม พระธรรมเนรมิตขึ้น เป็นทายาทของพระธรรมดังนี้. ข้อนั้นเป็นเพราะเหตุไร. เพราะคำว่าธรรมกายก็ดีพรหมกายก็ดี ธรรมภูตก็ดี พรหมภูตก็ดี เป็นชื่อของพระตถาคต..."
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน พุทธวรรคที่ 1
ปัจเจกพุทธาปทาน ว่าด้วยเหตุให้สำเร็จเป็นพระปัจเจกพุทธเจ้า2
" [2] ...นักปราชญ์เหล่าใดมีศีลบริสุทธิ์ มีปัญญาหมดจดดี มีจิตตั้งมั่น ประกอบความเพียร เจริญวิปัสสนา มีปกติเห็นธรรมพิเศษ รู้แจ้งธรรมประกอบด้วยองค์มรรค และโพชฌงค์.
เจริญสุญญตวิโมกข์ อนิมิตตวิโมกข์ และอัปปณิหิตวิโมกข์ ไม่บรรลุความเป็นพระสาวกในศาสนาของพระชินเจ้า นักปราชญ์เหล่านั้นย่อมเป็นพระสยัมภูปัจเจกชินเจ้า
มีธรรมใหญ่ มีธรรมกายมาก มีจิตเป็นอิสระ ข้ามห้วงทุกข์ทั้งปวงได้ มีใจเบิกบานมีปกติเป็นประโยชน์อย่างยิ่ง อุปมาดังราชสีห์ อุปมาดังนอแรดฉะนั้น..."
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน โสภิตวรรคที่ 14
อัตถสันทัสสกเถราปทานที่ 7 ว่าด้วยผลแห่งการชมเชยพระพุทธเจ้า 3 คาถา3
" [139] ...ในมนุษยโลกพร้อมทั้งเทวโลกไม่มีอะไรเปรียบ ในพระญาณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าองค์ใด ใครได้เห็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น ผู้มีพระญาณไม่สิ้นสุดแล้วจะไม่เลื่อมใสเล่า.
ชนทั้งหลายไม่อาจให้พระผู้มีพระภาคเจ้า ซึ่งทรงแสดงพระธรรมกาย และความเป็นหน่อเนื้อรัตนะทั้งสิ้นให้กำเริบได้ ใครได้เห็นแล้วจะไม่เลื่อมใสเล่า..."
พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เอกุโปสถวรรคที่ 2
มหาปชาบดีโคตมีเถรีอปทานที่ 7 บุพจริยาของพระมหาปชาบดีโคตมีเถรี4
" [157] ...ครั้นพระนางพร่ำสอนอุบาสิกาเหล่านั้นอย่างนี้แล้วห้อมล้อมด้วยภิกษุณีทั้งหลาย เข้าไปเฝ้าพระพุทธเจ้า ถวายบังคมแล้วได้กราบทูลดังนี้ว่า
ข้าแต่พระสุคตเจ้า หม่อมฉันเป็นมารดาของพระองค์ ข้าแต่พระธีรเจ้า พระองค์เป็นพระบิดาของหม่อมฉัน ข้าแต่พระโลกนาถ พระองค์เป็นผู้ประทานความสุขอันเกิดจากพระสัทธรรมให้หม่อมฉัน ข้าแต่พระโคดม หม่อมฉันเป็นผู้อันพระองค์ให้เกิด
ข้าแต่พระสุคตเจ้า รูปกายของพระองค์นี้ อันหม่อมฉันทำให้เจริญเติบโต ธรรมกายอันน่าเพลิดเพลินของหม่อมฉัน อันพระองค์ทำให้เจริญเติบโตแล้ว..."
1 พระสูตร และ อรรถกถาแปล ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค เล่มที่ 3 ภาคที่ 1. (หน้า 150) มหามกุฏราชวิทยาลัยในพระบรมราชูปถัมป, 2525.
2 พระสูตร และ อรรถกถาแปล ขุททกนิกาย อปาทาน เล่มที่ 8 ภาคที่ 1. (หน้า 244) มหามกุฏราชวิทยาลัยในพระบรมราชูปถัมป, 2528.
3 พระสูตร และ อรรถกถาแปล ขุททกนิกาย อปาทาน เล่มที่ 8 ภาคที่ 2. (หน้า 466) มหามกุฏราชวิทยาลัยในพระบรมราชูปถัมป, 2529.
4 พระสูตร และ อรรถกถา แปล ขุททกนิกาย อปาทาน เล่มที่ 9. ตอนที่ 3. (หน้า 269) มหามกุฏราชวิทยาลัยในพระบรมราชูปถัมป, 2528.
*----------------------------------------------------------------------------------------------------------*
หนังสือ PD 003 พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ
หนังสือเรียน DOU หลักสูตร Pre-Degree
