พระมหาสมชาย ฐานวุฑฺโฒ

เคล็ดลับสร้างศักยภาพในตัวคุณ

                 เราลองมาดูคุณสมบัติของความเชื่อมั่นในตนเองที่แท้จริงก่อนว่า คุณสมบัติของผู้ที่เชื่อมั่นในตนเองที่แท้จริงนั้นเป็นอย่างไร

               ในแง่ของ Self-Esteem อาจมี 3 องค์ประกอบด้วยกันคือ

1.ความตระหนักในคุณค่าของตนเอง เรียกว่า Self-Respect

2.ความเชื่อมั่นในความสามารถของตนเอง เรียกว่า Self-Efficacy

3.ภาพแห่งตน เรียกว่า Self-Image

ความตระหนักในคุณค่าของตนเอง

              ความตระหนักในคุณค่าของตนเอง (Self-Respect) คือ ความตระหนักในศักดิ์ศรีของตนเองว่า ตนมีคุณค่าเท่าเทียมกับผู้อื่น มีสิทธิ์ มีโอกาสที่จะประสบความสำเร็จและได้รับความสุข ได้รับความสมหวังเหมือนกับคนอื่น ๆ ในสังคม และรู้สึกว่าชีวิตของตนเองมีคุณค่า ควรจะปกป้องรักษาชีวิตของเรา ดูแลชีวิตของเราให้ดี และชีวิตของเรา สมควรที่จะอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข

ความเชื่อมั่นในความสามารถของตนเอง

              ความเชื่อมั่นในความสามารถของตนเอง (Self-Efficacy) คือ ความสามารถในการคิด การเข้าใจ และตัดสินใจที่จะแก้ไขปัญหาต่าง ๆ มีความสามารถในการที่จะเผชิญอปุสรรคต่าง ๆ นานา ที่ถาโถมเข้ามาในชีวิต

และเชื่อมั่นว่าตนเองมีความรู้ความสามารถ เพียงพอที่จะแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และสามารถพึ่งพาตนเองได้

ภาพแห่งตน

              ภาพแห่งตน (Self-Image) คือ มุมมองที่เรามองว่าตนเองเป็นใคร มีทัศนคติอย่างไร มีสถานภาพใดในสังคม

              ซึ่งภาพแห่งตนจะถูกสร้างจากกิจวัตรประจำวันหรือหน้าที่การงานของเราว่า เรามีบทบาทอย่างไรในสังคม เรามองตนเองว่าเป็นบุคคลอย่างไร ยืนอยู่ที่ใดในสังคมนั้น ๆ

               โดยสรุป คนที่จะประสบความสำเร็จและมองตนเองได้อย่างถูกต้อง จะต้องตระหนักในคุณค่าของตนเอง เชื่อมั่นในความสามารถของตนเอง และมีภาพแห่งตนที่ถูกต้อง ซึ่งเรามีวิธีสังเกตว่าคนที่มีคุณสมบัติครบทั้ง 3 ข้อ ที่กล่าวมาแล้วนี้ หรือที่เรียกว่ามี Self-Esteem สูงนั้นเขาเป็นอย่างไรกัน

               เนื่องจากคนที่มี Self-Esteem สูง หรือมีความตระหนักในคุณค่าของตนเอง และมั่นใจในความสามารถของตนเอง คุณสมบัติเหล่านี้จะทำให้เขามีความรับผิดชอบค่อนข้างสูง มีความซื่อสัตย์ มีความเคารพตนเองและเคารพในสิ่งที่ตนเองทำ

              เชื่อมั่นว่าสิ่งที่ตนเองทำนั้นเป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม และมักจะมีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ มีความมุ่งมั่นที่จะแก้ไขปัญหาต่าง ๆ อย่างไม่ย่อท้อต่ออุปสรรค ด้วยอุปนิสัยเหล่านี้จะทำให้เขาเป็นคนรักตนเองและคนรอบข้างก็รักเขาด้วยเช่นเดียวกัน

              ในขณะเดียวกันก็มีคนบางพวกที่คิดว่าตนเองไม่มีความสามารถ และดูถูกตนเอง เราแน่ใจได้ว่าคนเหล่านี้มี Self-Esteem ตํ่า แต่ยังมีบางคนที่หลงตนเอง ซึ่งจริง ๆ เขาอาจจะเป็นคนที่มีความสามารถดี แต่เขามักกดคนอื่นและดูถูกคนอื่น

               ซึ่งบางครั้งอาจจะเกิดจากภาวะ Self-Esteem ตํ่า หรือเขาแสดงออกเพื่อเป็นการปกป้องปมด้อยของตนเอง จึงพยายามจะกดคนอื่นเพื่อให้รู้สึกว่าคนอื่นนั้นตํ่ากว่าตน

              “รู้เรา” ชนะตั้งแต่ยังไม่เริ่มรบ มองตนเองแล้วสำรวจตนเองให้พบว่าเราเป็นคนอย่างไร ความรู้ความสามารถและจุดอ่อนจุดแข็งของเราเป็นอย่างไร ซุนวู กล่าวไว้ว่า “รู้เขารู้เรา รบร้อยครั้งชนะร้อยครั้ง”

               คนส่วนใหญ่มักจะไปมุ่งว่าเราจะต้อง “รู้เขา” ให้ได้ เพราะคิดว่าตนเองรู้จักตนเองดีพอแล้ว แต่ความจริงจุดเริ่มต้นที่สำคัญคือ การรู้จักตนเองให้ชัด ๆ จริง ๆ ก่อน ไม่ใช่รู้แบบเข้าข้างตนเอง

              พอเรารู้ชัดแล้วจะเกิดข้อดีอย่างน้อย 2 ข้อ คือ เห็นแนวทางในการพัฒนาตนเอง ไม่ใช่พอรู้จักตนเองแล้วก็ปล่อยให้ตนเองเป็นแบบเดิมไปเรื่อย ๆ คือ

              พอเราเห็นจุดอ่อนจุดแข็งของตนเองชัดแล้วก็ควรเสริมจุดแข็งและแก้จุดอ่อน แล้วข้อดีในตนเองก็จะมีมากขึ้นเรื่อย ๆ เป็นคนที่รู้จักคน พอเรารู้จักตนเองได้ชัด ๆ เวลามองคนอื่นก็จะเห็นคนอื่นชัดเหมือนกัน

               เพราะมนุษย์มีกิเลส 3 ตัว เหมือน ๆ กัน คือ โลภ โกรธ หลง เรารู้จักตนเองชัดเมื่อใด เราก็สามารถมองคนอื่นทะลุปรุโปร่งได้ไม่ยากเกินไป

เจริญพร

พระมหาสมชาย ฐานวุฑฺโฒ