ศีลของคน
ได้กล่าวไว้แล้วว่า ศีล แปลว่า ปกติ คนที่มีศีลครบ ๕ ข้อ ก็คือคนปกติ หรือเรียกว่า มนุษย์ คนที่ถือศีลบกพร่อง ก็คือคนผิดปกติจะผิดปกติมากน้อยเพียงใด ก็ขึ้นอยู่กับจำนวนศีลที่ตนรักษาไว้ได้
ศีล เป็นเครื่องวัดความเป็นคน
กล่าวได้ว่า ศีลเป็นเสมือนเครื่องวัดความเป็นคนโดยพิจารณา ดังนี้
วันใดเรามีศีลครบ ๕ ข้อ แสดงว่าวันนั้นเรามีความเป็นคนครบ ๑๐๐%
ถ้ามีศีลเหลือ ๔ ข้อ ความเป็นคนก็เหลือ ๘๐% ใกล้สัตว์เข้าไป ๒๐%
ถ้ามีศีลเหลือ ๓ ข้อ ความเป็นคนก็เหลือ ๖๐% ใกล้สัตว์เข้าไป ๔๐%
ถ้ามีศีลเหลือ ๒ ข้อ ความเป็นคนก็เหลือ ๔๐% ใกล้สัตว์เข้าไป ๖๐%
ถ้ามีศีลเหลือ ๑ ข้อ ความเป็นคนก็เหลือ ๒๐% ใกล้สัตว์เข้าไป ๘๐%
ถ้าศีลทุกข้อขาดหมด ก็หมดความเป็นคน หมดความสงบ หมดความสุข แม้ยังมีชีวิตอยู่ก็เหมือนตายแล้ว เพราะความดีใดๆ ไม่อาจงอกเงยขึ้นมาได้อีก มีชีวิตอยู่ก็เพียงเพื่อจะทำความเดือดร้อนให้แก่ตนเองและผู้อื่นเท่านั้น คนชนิดนี้ คือคนประมาทแท้ๆ
ใครบัญญัติศีล ๕
จากที่กล่าวมาแล้วจะเห็นได้ว่า โดยสามัญสำนึก คนเราโดยทั่วไปย่อมมีศีล ๕ ประจำใจเป็นปกติ จึงกล่าวได้ว่า ศีล ๕ คือ คุณสมบัติขั้นตํ่าสุดของมนุษย์ หรือ มนุษยธรรม เป็นความดีงามขั้นพื้นฐานที่แสดงความเป็นผู้มีใจประเสริฐ ดังนั้น ผู้ใดแม้จะมีเรือนร่างเป็นคน แต่ถ้าขาดศีล ๕ ก็ไม่ชื่อว่ามนุษย์เพราะขาดความดี หรือคุณสมบัติของมนุษย์นั่นเอง
ศีล ๕ ข้อนี้ เป็นสิ่งที่ไม่มีใครกล้าคัดค้านและโต้แย้งได้ว่าไม่เหมาะสม หรือไม่ดีจริง ศาสดาผู้บัญญัติศาสนาต่างๆ พากันยอมรับและไม่มีผู้ใดบังอาจบัญญัติให้สานุศิษย์ของตน ปฏิบัติตัวเป็นปรปักษ์ต่อศีล ๕ ข้อนี้เลย ถ้ามนุษย์พากันฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามศีล ๕ สังคมมนุษย์ก็จะไม่ต่างจากสังคมของสัตว์ หรืออาจจะเลวร้ายยิ่งกว่าสังคมของสัตว์ ถ้าเป็นเช่นนั้นแล้ว ในที่สุด มนุษย์ก็จะต้องสูญพันธุ์ไปจากโลกนี้ เพราะการทำลายล้างผลาญกันเอง
ดังนั้น จึงกล่าวได้ว่า ศีล ๕ เกิดมาเป็นของคู่โลก เพื่อรักษาปกติของมนุษย์หรือ มนุษยธรรมไว้ เป็นสิ่งที่มีมาก่อนสมัยพุทธกาลพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเห็นว่าเป็นสิ่งดีงาม เป็นวินัยทางธรรมเบื้องต้นของมนุษย์ เป็นเครื่องจำแนกคนออกจากสัตว์ จึงทรงรับไว้ในพระพุทธศาสนา
