บุพเพสันนิวาส คือ การเคยอยู่ร่วมกันมาในกาลก่อน เช่น เคยเป็นบิดามารดา เป็นพี่น้องหรือเป็นสามีภรรยากันมา
บุพเพสันนิวาส โดยปกติใช้ในความหมายว่าการเคยอยู่กินในฐานะเป็นสามีภรรยากันมาแต่ชาติปางก่อน เป็นเหตุให้สายใยแห่งความสัมพันธ์นั้นติดเนื่องมาด้วย จึงพอมาพบเห็นกันเข้าในปัจจุบันก็เกิดความคุ้นเคยหรือเกิดความรักใคร่ชอบพอกันขึ้นทันที ซึ่งเรียกกันว่า “ เป็นบุพเพ”
ท่านว่าความรักของชายหญิงย่อมเกิดขึ้นได้ด้วยเหตุ ๒ ประการ คือ ๑) เกื้อกูลช่วยเหลือกันในชาติปัจจุบัน ๒) เคยอยู่กินกันมาแต่ชาติก่อน อย่างใดอย่างหนึ่งหรือทั้งสองอย่าง
