1. บุญ เกิดจากการให้ทานรักษาศีล และเจริญสมาธิภาวนาทาน เป็นหลักประกันว่า ชีวิตจะไม่ลำบากยากจนศีล เป็นหลักประกันว่า จะไม่พลัดไปเกิดในอบาย เจริญสมาธิภาวนา ทำให้หลุดพ้นจากกิเลสอาสวะ ซึ่งต้องใช้เวลาในการสั่งสมเพิ่มพูน
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสแบ่งนักปฏิบัติได้ 4 จำพวก พระเดชพระคุณพระเทพญาณมหามุนีได้ขยายความว่า นักปฏิบัติทั้ง 4 จำพวกประกอบเหตุมาอย่างไรพวกปฏิบัติสะดวก หมายถึง อยากจะหลีกเร้นไปนั่งสมาธิ 7 วัน 1 เดือน นานเท่าไรก็ได้ ไม่มีกังวลเรื่องการทำมาหากิน เพราะในอดีตสั่งสมทานกุศลมามาก สถานที่ก็สะดวกสบาย สงบ ปลอดภัย อาหารก็อร่อย ทั้งสถานที่ อาหาร บุคคล และธรรมะสัปปายะเหมาะสมพวกบรรลุได้เร็ว หมายถึง นั่งสมาธิไม่นาน มีประสบการณ์ภายใน บรรลุผลของการปฏิบัติตามลำดับ เพราะในอดีตนั่งสมาธิมามาก ทำถูกวิธี ทำต่อเนื่องส่วนพวกปฏิบัติลำบาก เพราะในอดีตขาดการให้ทาน พวกบรรลุช้า เพราะในอดีตไม่ได้นั่งสมาธิ หรือนั่งสมาธิมาน้อยนักปฏิบัติทั้ง 4 จำพวก พวกที่ 1 ปฏิบัติสะดวก บรรลุได้เร็ว เป็นเลิศ เพราะในอดีตทำทานมามาก นั่งสมาธิมามาก
2. นิสัย สามารถติดตัวข้ามชาติ แต่นิสัยติดตัวข้ามชาติมักใช้คำว่า สันดาน หรือ จริต เช่น โทสะจริต ราคะจริต พุทธจริต วิตกจริต เป็นต้น สังเกตได้จากพ่อแม่ที่มีลูกหลายคน หรือคนที่มีพี่น้องหลายคน แม้จะมีพ่อแม่คนเดียวกัน ได้รับการสั่งสอนอบรมมาแบบเดียวกัน เจริญเติบโตมาในสิ่งแวดล้อมเดียวกัน แต่ไม่สามารถทำให้นิสัยแต่ละคนเหมือนกันหมดที่เป็นเช่นนี้เพราะ แต่ละชีวิตมีอดีตอันยาวนาน มานับภพนับชาติไม่ถ้วน สั่งสมความคุ้นเคยมาแตกต่างกัน จึงไม่สามารถทำให้นิสัยเหมือนกันได้ทุกประการ ในช่วงเวลาอันสั้นเพียงไม่กี่สิบปี
-----------------------------------------------------------------
หนังสือ "วงจรชีวิต ฉบับชีวิตในกามภพ "
พระครูวินัยธรไพบูลย์ ธมฺมวิปุโล
