ธรรมะวันนี้ พลังมวลชน ตอนที่ ๘ อุปาหนชาดก (ล.๕๔, น.๔๓๓, มมร.)
๗) ประชาชนทุบตีด้วยก้อนดิน และท่อนไม้ลูกศิษย์จนตาย เพราะ ตีตนเสมออาจารย์
๗.๒ อุปาหนชาดก ว่าด้วย อนารยชนย่อมใช้ศิลปะในทางผิด (ล.๕๔, น.๔๓๓, มมร.)
ความตอนหนึ่งว่า
พระราชาได้ให้ตีกลองป่าวร้องว่า พรุ่งนี้อาจารย์กับลูกศิษย์ทั้งสอง จะแสดงศิลปะ
ผู้ประสงค์จะดู จงพากันมาดูที่สนามหลวง.
อาจารย์คิดว่า‘ลูกศิษย์ของเรายังไม่รู้ความฉลาดในอุบาย’ จึงจับช้างมาเชือกหนึ่ง ฝึก
ให้จดจำกลับวิธีโดยคืนเดียวเท่านั้น อาจารย์ให้ช้างสำเหนียกอย่างนี้ คือ เมื่อบอกให้เดินก็
ให้ถอย เมื่อบอกให้ถอยก็ให้เดิน บอกให้เทา (ก. ยอบตัวลง หมอบลง คุกเข่า) ก็ให้ลุก เมื่อ
บอกให้ลุกก็ให้เทา เมื่อบอกให้จับก็ให้วาง เมื่อบอกให้วางก็ให้จับ.
รุ่งขึ้นจึงขึ้นช้างเชือกนั้นไปที่สนามหลวง ฝ่ายลูกศิษย์ก็ขึ้นช้างที่ถูกใจเชือกหนึ่งไป
มหาชนประชุมกันแล้ว ทั้งสองคนได้แสดงศิลปะเท่าๆ กันแล้ว.
พระโพธิสัตว์จึงให้ช้างของตน ทำสิ่งที่ตรงกันข้ามอีกช้างนั้น เมื่อบอกว่าจงไปก็ถอย
กลับ เมื่อบอกว่าจงถอยกลับได้วิ่งไปข้างหน้า เมื่อบอกว่าจงยืนขึ้นได้เทาลงเมื่อบอกว่าจง
เทาก็ลุกยืน เมื่อบอกว่าจงหยิบก็ทิ้งเสีย เมื่อบอกว่าจงทิ้งก็ได้หยิบ.
มหาชนกล่าวว่า “แน่ะศิษย์ผู้ชั่วร้าย ทำการแข่งดีกับอาจารย์ ไม่รู้ประมาณตน เข้าใจ
ว่ารู้เสมอกับอาจารย์”ต่างก็เอาก้อนดินและท่อนไม้เป็นต้น ประหารให้ถึงแก่ความตายในที่
นั้นเอง.
พระโพธิสัตว์ลงจากช้างเข้าเฝ้าพระราชากราบทูลว่า “ข้าแต่มหาราช ขึ้นชื่อว่าศิลปะ
บุคคลย่อมเรียนเพื่อความสุขแก่ตน แต่ศิลปะที่บุคคลบางคน เรียนแล้วกลับนำความพินาศ
มาสู่ดุจรองเท้าที่ทำไม่ดีฉะนั้น”
ทรงประชุมชาดกว่า
ลูกศิษย์ในครั้งนั้น ได้เป็น เทวทัต ในครั้งนี้
ส่วนอาจารย์ คือ พระตถาคตเจ้า
