ธรรมะวันนี้ พลังมวลชน ตอนที่ ๒ ปทกุสลมาณวชาดก (ล.๕๙, น.๖๘๑, มมร.)
๒) ประชาชนลุกฮือทุบตีพระราชาและพราหมณ์ปุโรหิตตายเพราะเป็นโจรเสียเอง
ปทกุสลมาณวชาดก ว่าด้วย ภัยที่เกิดแต่ที่พึ่งอาศัย (ล.๕๙, น.๖๘๑, มมร.) ความ
ตอนหนึ่งว่า
ลำดับนั้น พระโพธิสัตว์ได้กราบทูลพระราชาอย่างนี้ว่า “ข้าแต่พระมหาราชเจ้า พระองค์
จะให้ข้าพระองค์ชี้ตัวโจรอย่างเดียวเท่านั้นมิใช่หรือ?”
พระราชาตรัสว่า “ถูกแล้วเธอ.”
พระโพธิสัตว์กราบทูลว่า “ถ้าเช่นนั้น ข้าพระองค์จักประกาศในท่ามกลางบริษัทว่า คน
โน้นด้วย คนนี้ด้วยเป็นโจร.”
พระราชาตรัสว่า “จงทำอย่างนั้นเถิด เธอ.”
พระโพธิสัตว์ได้สดับพระราชดำรัส ดังนั้นแล้วคิดว่า‘พระราชานี้ไม่ให้เรารักษาพระองค์
ไว้ ฉะนั้น เราจักจับโจรในบัดนี้.’ คิดดังนี้แล้ว จึงป่าวประกาศเรียกประชุมชาวนิคม
ชนบทแล้ว กล่าวคาถา ๒ คาถาว่า :-
ขอชาวชนบทและชาวนิคมผู้มาประชุมกันแล้ว จงฟังข้าพเจ้า น้ำมีในที่ใด ไฟก็มีใน
ที่นั้น ความเกษมสำราญบังเกิดขึ้นแต่ที่ใด ภัยก็บังเกิดขึ้นแต่ที่นั้น
พระราชากับพราหมณ์ปุโรหิต พากันปล้นรัฐเสียเอง ท่านทั้งหลายจงพากันรักษาตน
ของตนอยู่เถิด ภัยเกิดขึ้นแต่ที่พึ่งอาศัยแล้ว.
ลำดับนั้น ประชาชนเหล่านั้นได้ฟังคำของพระโพธิสัตว์นั้น แล้วพากันว่า “พระราชา
พระองค์นี้ ควรจะมีหน้าที่ปกปักรักษา บัดนี้พระองค์กลับใส่โทษคนอื่น เอาสิ่งของของ
พระองค์ไปไว้ ในสระโบกขรณีด้วยพระองค์เองแล้วค้นหาโจร บัดนี้พวกเราจะฆ่า
พระราชาลามกนี้เสีย เพื่อไม่ให้กระทำโจรกรรมอีกต่อไป.”
ลำดับนั้น ประชาชนเหล่านั้นจึงได้พร้อมกันลุกขึ้น ถือท่อนไม้บ้าง ตะบองบ้าง
ทุบตีพระราชา และพราหมณ์ปุโรหิตให้ตาย แล้วอภิเษกพระมหาสัตว์ ให้ครองราชสมบัติ
ต่อไป.
ทรงประชุมชาดกว่า
บิดาในครั้งนั้น ได้มาเป็น พระกัสสป ในครั้งนี้
มาณพผู้ฉลาดในการสังเกตรอยเท้า ได้มาเป็น พระตถาคตเจ้า
