การผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น

วันที่ 16 พค. พ.ศ.2560

ดุลยภาพบำบัดในสมัยปัจจุบัน (2)
" การผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น "

 

GB 410 การรักษาสุขภาพตามพุทธวิธี , ความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา , DOU , ดุลยภาพบำบัดในสมัยปัจจุบัน , การผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น

      เส้นยึด เส้นติด เกิดจากกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นทำงานไม่สัมพันธ์กัน คือ เมื่อควรจะคลายก็ไม่คลาย เมื่อควรจะหดก็ไม่หด กล้ามเนื้อจึงหดเกร็งค้างอยู่อย่างนั้น การทำงานโดยขาดการประสานสัมพันธ์กันนี้ มีสาเหตุมาจากสัญญาณประสาทที่ส่งไปยังกล้ามเนื้อมัดนั้นๆ เป็นไปแบบไม่ถูกต้องสมบูรณ์ การแก้ปัญหานี้ต้องกลับไปไล่ตามตำรากายวิภาคว่า เส้นประสาทที่มาเลี้ยงกล้ามเนื้อมัดนั้นๆ เดินทางผ่านอะไรมาบ้างก่อนไปถึงกระดูกสันหลัง และจุดที่เส้นประสาทออกมาจากไขสันหลังนั้นอยู่ที่กระดูกสันหลังปล้องใด ครั้นแล้วก็ตรวจดูว่า ตลอดเส้นทางนี้มีบริเวณใดบ้างที่มีการเกร็ง และดึงรั้งจนทำให้เกิดการปิดกั้นการไหลเวียน อันเป็นเหตุให้การส่งสัญญาณประสาทบกพร่อง เมื่อทราบแน่ชัดแล้วจึงค่อยหาวิธีผ่อนคลาย

      วิธีผ่อนคลายกล้ามเนื้อมีอยู่หลายวิธี เช่น การนวด โยคะ ฤๅษีดัดตน การฝังเข็ม เป็นต้นถ้าปฏิบัติได้ถูกต้องตามหลักเกณฑ์ของแต่ละวิธี ย่อมสามารถคลายกล้ามเนื้อได้อย่างมีประสิทธิภาพ

     เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด จะต้องใช้ช่วงเวลาที่กล้ามเนื้อคลายแล้วนี้ บริหารร่างกายด้วยท่าที่ได้กล่าวมาในบทที่ 5 ก็จะทำให้สามารถจัดโครงสร้างของร่างกายให้กลับสู่สมดุลได้โดยง่ายหรือเกิดความสมดุลยิ่งขึ้น นอกจากนี้จะต้องตั้งใจรักษาอิริยาบถต่างๆ ในชีวิตประจำวันให้ถูกต้อง

      เมื่อโครงสร้างของร่างกายกลับสู่ภาวะสมดุล กล้ามเนื้อ เส้นเอ็น และพังผืด ก็จะสามารถทำงานสัมพันธ์กันได้ตลอดเวลา ย่อมไม่เกิดการดึงรั้งและหดเกร็ง มีการคลายตัวเป็นปกติอยู่เสมอการปิดกั้นการทำงานของอวัยวะต่างๆ จึงไม่เกิดขึ้น ร่างกายของเราก็จะอยู่ในภาวะปกติ ไม่มีโรคภัยไข้เจ็บเบียดเบียน

สำหรับวิธีผ่อนคลายกล้ามเนื้อนั้น ในที่นี้จะขอกล่าวเฉพาะเรื่องการนวด พอสังเขป


1. การนวดคืออะไร
     การนวดเป็นการใช้แรงจากภายนอกมาช่วยมีจุดมุ่งหมาย เพื่อกระตุ้นให้กล้ามเนื้อที่หดเกร็งค้างอยู่คลายตัว ซึ่งจะส่งผลให้การไหลเวียนของเลือดและน้ำเหลืองในบริเวณกล้ามเนื้อนั้นดีขึ้นอีกทั้งสามารถรับสัญญาณประสาทได้สะดวกขึ้น ในที่สุดกล้ามเนื้อบริเวณนั้นก็จะผ่อนคลายกลับคืนสู่ภาวะปกติได้ดังเดิม

  การนวดเพื่อให้กล้ามเนื้อที่หดเกร็งค้างอยู่นั้นคลายตัวได้ดี อย่าไปเน้นเฉพาะกล้ามเนื้อมัดที่มีอาการปวด เพราะนั่นอาจไม่ใช่ต้นเหตุที่แท้จริงของการปวด ต้นเหตุที่แท้จริงอาจอยู่ที่กล้ามเนื้อมัดอื่นที่ใดที่หนึ่งไปปิดกั้นการส่งสัญญาณประสาทมายังมัดที่ปวดนั้นก็ได้ถ้าเป็นเช่นนั้น จะนวดเท่าไรก็ไม่คลาย มิหนำซ้ำยังทำให้กล้ามเนื้อที่ถูกนวดนั้นช้ำตามมาอีกด้วยที่สำคัญต้องนวดให้กล้ามเนื้อทั้ง 2 ข้างกระดูกสันหลังคลายตัวอย่างดีเสียก่อน เพราะเป็นจุดเริ่มต้นของการส่งสัญญาณไปสู่อวัยวะต่างๆ ให้สามารถทำงานได้ตามปกติ และยังช่วยให้กล้ามเนื้อมัดที่มีอาการปวดนั้นคลายตัวได้ง่ายขึ้น

     ข้อดีของการนวดแผนไทย คือ มีการยืดและการคลายกล้ามเนื้อ เส้นเอ็นทั้งตัว ดังนั้นถ้าได้รับการนวดแผนไทยอย่างถูกวิธีย่อมจะมีผลช่วยให้กล้ามเนื้อที่หดเกร็งคลายตัว การปิดกั้นการทำงานของอวัยวะต่างๆ จึงไม่เกิดขึ้น ร่างกายก็จะอยู่ในภาวะปกติเป็นผลดีต่อสุขภาพด้วย

2. นวดอย่างไร จึงจะเหมาะสมสำหรับผู้ปฏิบัติธรรม
    ผู้ปฏิบัติธรรมส่วนใหญ่มักจะมีปัญหาเรื่องปวดหลัง เพราะชอบเผลอนั่งหลังงอ ปัญหานี้สามารถนวดคลายอาการปวดหลังด้วยตนเองได้ง่ายๆ โดยทำตามลำดับ ดังนี้

1) นวดขาหนีบและโคนขา (เปิดประตูลมใหญ่)
      นอนหงาย บายๆ ใช้ปลายนิ้วกลางของมือที่ถนัดคลำ บริเวณขาหนีบใต้ปุ่มกระดูกเชิงกรานจะพบกล้ามเนื้อและพังผืดตึงเป็นลำ เมื่อกดแรงๆ จะรู้สึกเจ็บ ให้ใช้ปลายนิ้วชี้ นิ้วกลาง และนิ้วนาง เกร็งทั้งสามนิ้วนี้ให้ชิดติดกัน (อาจใช้มือข้างเดียว หรือทั้งสองข้างก็ได้) แล้วค่อยๆ ออกแรงกดลงไป แล้วแช่ทิ้งไว้ประมาณ 1530 วินาที และนวดจนรู้สึกว่าความตึงนั้นผ่อนคลายลงรู้สึกว่าขาเบาและขยับได้คล่องขึ้น บางคนอาการปวดหลังก็อาจจะรู้สึกดีขึ้นตั้งแต่ตอนนี้

GB 410 การรักษาสุขภาพตามพุทธวิธี , ความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา , DOU , ดุลยภาพบำบัดในสมัยปัจจุบัน , การผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น

2) นวดกล้ามเนื้อและพังผืดหน้าท้อง
    นอนหงายสบายๆ ชันเข่าขึ้นทั้งสองข้าง ใช้ปลายนิ้วชี้ นิ้วกลาง และนิ้วนาง เกร็งทั้งสามนิ้วนี้ให้ชิดติดกัน (อาจใช้มือข้างเดียวหรือทั้ง องข้างก็ได้)

GB 410 การรักษาสุขภาพตามพุทธวิธี , ความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา , DOU , ดุลยภาพบำบัดในสมัยปัจจุบัน , การผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น

     กดลงบนผนังหน้าท้อง โดยเริ่มจากบริเวณเหนือขาหนีบ และเหนือขอบกระดูกเชิงกรานทั้งสองข้าง เพิ่มแรงกดลงไปทีละน้อย และมุ่งกดลงไปให้ถึงผนังด้านหลังของช่องท้อง กดแช่ทิ้งไว้ประมาณ 15-30 วินาที แล้วค่อยๆ ยกปล่อยมือที่กดอย่างช้าๆ ทำซ้ำตำแหน่ง ละ 2-3 ครั้ง เปลี่ยนตำแหน่งไปที่เหนือกระดูกหัวเหน่า จนกระทั่งถึงใต้ชายโครงทั้ง องข้าง (หรือที่มักเรียกกันว่า รอบขอบกระทะ)

GB 410 การรักษาสุขภาพตามพุทธวิธี , ความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา , DOU , ดุลยภาพบำบัดในสมัยปัจจุบัน , การผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น

     แล้วพยายามกดให้ลึกตามแนวเส้นกึ่งกลางลำตัวที่ลากจากหัวเหน่า ผ่านสะดือไปยังลิ้นปี รวมทั้งแนวกล้ามเนื้อที่ห่างจากเส้นกึ่งกลางลำตัวออกไป 3 นิ้วมือ ทั้ง องข้างนั้น ซึ่งอาจนวดวนมาซ้ำได้อีก จนกว่าเมื่อกดผนังหน้าท้องแล้วรู้สึกยืดหยุ่นได้มากขึ้น

GB 410 การรักษาสุขภาพตามพุทธวิธี , ความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา , DOU , ดุลยภาพบำบัดในสมัยปัจจุบัน , การผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น


      เมื่อกดได้ลึกจนกล้ามเนื้อและพังผืดหน้าท้องคลายตัวแล้ว จะรู้สึกผ่อนคลาย หายปวดหลัง


3) นวดหลังด้วยตนเอง
    วิธีนวดกล้ามเนื้อตลอดแนวกระดูกสันหลังทั้งสองข้างด้วยตัวเอง อาจทำได้โดยหาเก้าอี้ชนิดที่ตรงที่นั่งเป็นมุมแหลม ไปวางให้พนักพิงชิดผนัง

GB 410 การรักษาสุขภาพตามพุทธวิธี , ความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา , DOU , ดุลยภาพบำบัดในสมัยปัจจุบัน , การผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น

GB 410 การรักษาสุขภาพตามพุทธวิธี , ความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา , DOU , ดุลยภาพบำบัดในสมัยปัจจุบัน , การผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น

   แล้วนั่งราบกับพื้น (ห่างจากเก้าอี้เล็กน้อย) โดยให้ตำแหน่งของกล้ามเนื้อต้นคอตรงกับมุมแหลมของเก้าอี้ แล้วใช้คอคลึงกับปุ่มแหลมนั้น (หากเจ็บมากก็ใช้ผ้าขนหนูรองตรงปุ่มแหลมนั้น เพื่อลดความเจ็บลง) ลำดับต่อไปขยับหลังเข้าไปใกล้เก้าอี้ให้มากขึ้นนวดกล้ามเนื้อทั้ง องข้างกระดูกสันหลัง รวมทั้งกระดูกสันหลังด้วย ทั้งนี้เพราะในบริเวณนี้ก็มีทั้งกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นอยู่เหมือนกัน ในการนวดนั้นให้ค่อยๆ คลึงกับมุมเก้าอี้ โดยเริ่มต่อจากบริเวณต้นคอจนถึงสะบักหรือกลางหลัง ถ้าตรงไหนเจ็บก็แสดงว่ามีการเกร็งของกล้ามเนื้อ ให้ค่อยๆ คลึงตรงจุดที่เจ็บนั้นต่อไปเรื่อยๆ จนอาการเจ็บหายไป อย่างไรก็ตามเมื่อขยับหลังเข้าไปจนชิดเก้าอี้ อาจต้องเปลี่ยนเป็นท่านั่งยองๆ เพื่อให้สามารถนวดไล่ลงมาเรื่อยๆ จนถึงบริเวณกระดูกกระเบนเหน็บ การนวดดังกล่าวนี้ ถ้าได้ทำสัก 23 ครั้งก็จะสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเองว่า จะนวดอย่างไร จึงจะแก้ปัญหาปวดหลังของตน้

    นอกจากการนวดการคลึงส่วนหลังกับมุมเก้าอี้แล้ว ก็อาจใช้นมไม้ที่มีขายตามท้องตลาดเป็นเครื่องมือสำหรับนวดก็ได้ แต่ต้องเลือกขนาดที่พอเหมาะพอดีกับร่องความกว้างระหว่างกล้ามเนื้อทั้งด้านซ้ายและขวาของแนวกระดูกสันหลังของตนเองการนวดวิธีนี้ทำได้โดยนอนหงายทับนมไม้ ให้ปุ่มของนมไม้อยู่ตรงตำแหน่งของกล้ามเนื้อตามแนวกระดูกสันหลังแต่ละข้าง ค่อยๆเลื่อนนมไม้ไปตลอดกล้ามเนื้อตามแนวกระดูกสันหลังทั้งสองข้าง

    อนึ่ง อาจจะใช้วิธียืนชิดขอบตู้ หรือ ขอบวงกบประตู แล้วค่อยๆ คลึงกล้ามเนื้อกระดูกสันหลังทั้ง องข้างกับขอบตู้ หรือขอบวงกบประตูก็ได้

GB 410 การรักษาสุขภาพตามพุทธวิธี , ความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา , DOU , ดุลยภาพบำบัดในสมัยปัจจุบัน , การผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น

    ถ้านวดหลังได้ถูกวิธี กล้ามเนื้อแนวกระดูกสันหลังก็จะคลายตัวได้ดี หากนวดคลายหายปวดแล้วไม่บริหารร่างกายเพื่อจัดการให้โครงสร้างของร่างกายอยู่ในแนวที่ถูกต้องและรักษาทิศทางการดึงให้สมดุลอยู่ตลอดเวลา ไม่นานก็จะกลับมามีอาการปวด
เหมือนเดิมอีก

    ดังนั้น เมื่อกล้ามเนื้อคลายตัวดีแล้ว ต่อแต่นี้ไปท่านก็ต้องเคร่งครัด เอาใจใส่อย่างจริงจังกับการระวังรักษาอิริยาบถที่ถูกต้องในการทำกิจวัตรประจำวันการบริหารร่างกายด้วยท่าต่างๆ ดังได้บรรยายมาแล้วการออกกำลังกายที่ดีที่สุดด้วยการเดินและวิ่ง ตลอดจนการผ่อนคลายกล้ามเนื้อและเส้นเอ็นด้วยการนวด ดังที่ได้กล่าวแล้ว วงจรการไหลเวียนภายในร่างกายของท่านก็จะไม่ถูกปิดกั้น การส่งสัญญาณประสาทไปยังอวัยวะต่างๆ ก็จะทำหน้าที่ได้อย่างสมบูรณ์ไม่บกพร่อง ย่อมส่งผลให้อวัยวะต่างๆ ภายในร่างกายทำงานได้เป็นปกติกล้ามเนื้อของร่างกายโดยทั่วไป ก็จะคลายตัวเป็นปกติตามไปด้วย โครงสร้างของร่างกายก็จะอยู่ในภาวะสมดุลเสมอสองคาพยพทั้งหมดของร่างกายก็จะทำหน้าที่กันเป็นปกติไม่มีโรคภัยเบียดเบียน ย่อมส่งผลให้การประพฤติปฏิบัติธรรมของท่านดำเนินก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็วเป็นลำดับๆ

 

*----------------------------------------------------------------------------------------------------------*
หนังสือ GB 410 การรักษาสุขภาพตามพุทธวิธี
กลุ่มวิชาความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา

 ยอมรับนโยบายข้อมูลส่วนบุคคล Total Execution Time: 0.01275726556778 Mins