วิสาขามหาอุบาสิกา
ตอนที่ ๓ เมืองสาเกต
พระเจ้าปเสนทิ จอมราชันแห่งแคว้นโกศล ทรงรำพึงถึงความมั่งคั่งที่เคยมีแต่เก่าก่อน บัดนี้นับวันจะเสื่อมถอยลงทุกขณะ เปรียบกันแล้วช่างแตกต่างกับแคว้นมคธยิ่งนัก ซึ่งมีมหาเศรษฐีผู้มีทรัพย์นับประมาณมิได้อยู่ถึง ๕ คน ที่ว่ามากนั้นมากอย่างไร อุปมาง่ายๆ เถิดท่าน ขออย่าได้ปรารมย์เพียงแค่แคว้นมคธแคว้นเดียวเลย แม้สมบัติของเศรษฐีคนหนึ่งๆ ก็เพียงพอจะเลี้ยงคนได้ทั้งชมพูทวีปโดยไม่ลำบากนัก เพราะเหตุแห่งทรัพย์นั้นได้มาด้วย บุญ จึงเป็นสายสมบัติจักรพรรดิที่ไม่มีวันตักพร่อง
พระเจ้าปเสนทิยิ่งดำริ ยิ่งนึกอยากได้เป็นกำลัง ขอเพียงมีคหบดีมหาศาลมาอยู่ในเมืองสักคนหนึ่ง แว่นแคว้นของเราคงจะเจริญขึ้นมาก ไม่ว่าจะเป็น ท่านเมณฑกเศรษฐี ผู้มีแพะทองคำจำนวนมาก ซึ่งในปากจะมีด้าย ๕ สี ถ้าปรารถนาสมบัติหรืออาหารใดๆ เพียงดึงด้ายในปากแปะก็จะสำเร็จสมดังใจ .. ท่านโชติกเศรษฐี ผู้มีปราสาทแก้วอลังการพร้อมขุมทรัพย์เกิดขึ้นในทิศทั้ง ๔ มีต้นกัลปพฤกษ์เกิดขึ้น ๔ มุม ใครปรารถนาอะไรก็ได้ทั้งหมด .. ท่านชฎิลเศรษฐี มีภูเขาทองสูง ๘๐ ศอก ผุดขึ้นหลังบ้าน ตักไปใช้เท่าไหร่ไม่มีวันพร่อง .. ท่านปุณณกเศรษฐี ผู้ไถนาเป็นทองคำ และท่านสุดท้าย .. ท่านกากวิลิยะเศรษฐี ผู้มีทรัพย์นับอนันต์เช่นเดียวกัน
ในที่สุด พระองค์ก็ตัดสินใจเดินทางไปเฝ้าพระเจ้าพิมพิสาร จอมทัพแห่งมคธรัฐ เพื่อขอเศรษฐีสักคนหนึ่งมายังแคว้นโกศล ทรงตรึกตรองว่าความสัมพันธ์ฉันท์เครือญาติที่มีต่อกัน ในฐานะพระองค์ต่างเป็นพระภัสดาของพระภคินีซึ่งกันและกัน คงทำให้พระเจ้าพิมพิสารเห็นแก่ภราดรภาพอันยาวนาน ยินดีอนุเคราะห์แก่เชษฐภาดาผู้รอนแรมมาไกล
เมื่อพระเจ้าปเสนทิโกศลเสด็จมายังแคว้นมคธของพระเจ้าพิมพิสาร ทรงกระทำปฏิสันถาร แล้วแจ้งเหตุทั้งปวงให้ทรงทราบ และเน้นย้ำว่าหากพระองค์ไม่ได้เศรษฐี ก็จะไม่เสด็จกลับไป พระเจ้าพิมพิสารจึงได้ปรึกษากับเหล่าอำมาตย์ เห็นพ้องกันว่าการย้ายตระกูลใหญ่ๆ มีโชติกะตระกูลเป็นต้น เหมือนกับทำให้แผ่นดินไหว ไม่เป็นการบังควร
แต่เรื่องนี้พอจะมีทางออก เพราะเห็นว่าบุตรของท่านเมณฑกเศรษฐี คือ ธนัญชัยเศรษฐี ยังมีอยู่ ถ้าสอบถามความสมัครใจกับเขาอย่างไรแล้ว ค่อยทูลให้พระเจ้าปเสนทิโกศลทรงทราบในภายหลัง
พระเจ้าปเสนทิโกศลทรงยับยั้งอยู่ในพระราชวังเป็นเวลาหลายวัน ในที่สุดทรงทราบว่า พระเจ้าพิมพิสารได้ประทานธนัญชัยเศรษฐีแก่พระองค์ ด้วยพระราชดำรัสว่า “ ขอพระองค์จงทรงพาธนัญชัยเศรษฐีไปเถิด ” แล้วทรงประทานสักการะแก่ธนัญชัยเศรษฐีเป็นอันมาก
พระเจ้าปเสนทิโกศลทรงพาธนัญชัยเศรษฐีเสด็จกลับไปด้วย ทรงพักแรมราตรีแห่งละ ๑ คืน แล้วเดินทางต่อไปจนใกล้เขตกรุงสาวัตถี ราชธานีแห่งแคว้นโกศล ได้พบสถานที่หนึ่ง ซึ่งเป็นอาณาบริเวณที่มีความอุดมสมบูรณ์ สวยงามตามธรรมชาติ ยังความผาสุกแก่ผู้จรมาเป็นอย่างยิ่ง ธนัญชัยเศรษฐีพิจารณาว่า เหล่าข้าทาสและบริวารของท่านมีจำนวนมาก หมู่หนึ่งๆ เทียบได้กับ อนุราชธานี ของเมืองใหญ่เลยทีเดียว การจะเข้าไปพำนักในกรุงสาวัตถีซึ่งมีผู้คนอยู่เนืองแน่น ย่อมไม่เพียงพอ เห็นควรว่าน่าจะตั้งเมืองอยู่ ณ ที่นี้น่าจะเป็นการดี ด้วยระยะทางไม่ใกล้ไม่ไกลจากแค้วนโกศล และแคว้นมคธมากนัก เพื่อเป็นการกระจ่างชัด จึงทูลถามพระเจ้าปเสนทิโกศลว่า
“ ข้าแต่สมมติเทพ สถานที่แห่งนี้เป็นแว่นแคว้นของผู้ใดหรือพระพุทธเจ้าข้า ”
พระเจ้าปเสนทิโกศลตรัสตอบว่า “ ดูก่อนท่านเศรษฐี สถานที่นี้เป็นแว่นแคว้นของเราเอง ”
ท่านเศรษฐีทูลถามต่อว่า “ จากสถานที่นี้ถึงกรุงสาวัตถี มีระยะทางไกลเท่าไหร่ พระพุทธเจ้าข้า “
พระเจ้าปเสนทิโกศลตรัสตอบว่า “ จากสถานที่นี้ ถึงกรุงสาวัตถี มีระยะทางไกล ๗ โยชน์ ”
ธนัญชัยเศรษฐี จึงกราบบังคมทูลขอพระบรมราชานุญาตว่า “ขอเดชะ เมืองสาวัตถีราชธานีแห่งแคว้นโกศลนั้นมีความคับแคบ บริวารชนของข้าพระพุทธเจ้ามีมาก ถ้าฝ่าละอองธุลีพระบาททรงพระกรุณา ข้าพระพุทธเจ้าจะขออยู่ในสถานที่นี้ พระพุทธเจ้าข้า ”
พระเจ้าปเสนทิโกศลตรัสอนุญาตว่า “ ได้ ” แล้วมีพระบรมราชโองการให้สร้างเมืองแก่ท่านเศรษฐีในที่นั้น เมืองที่เพิ่งสร้างใหม่มีชื่อว่า “ เมืองสาเกต ” เพราะนิมิตที่มาถึงเมื่อตะวันรอน
นางวิสาขาได้เข้าไปอยู่ในแคว้นโกศลพร้อมกับบิดาในครั้งนี้ .
……( จบตอน )……
