ฝึกนิสัยในการให้เสียก่อน
ด้วยเหตุนี้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงทรงสอนไว้ อาตมาขอฝากกับทุกๆคนไว้เลย ให้ฝึกนิสัยในการให้ของตนเองไว้เสียตั้งแต่วันนี้ว่า มีอะไรก็แบ่งปันกัน ถ้าพูดภาษาพระก็เรียกว่า ทาน เพาะนิสัยตรงนี้กันไว้ให้ดี ไม่อย่างนั้นจะมีปัญหาว่า ทีเอ็งข้าไม่ว่าที่ข้าแล้วเอ็งอย่าโวยนะ และถ้าในที่ทำงานมีคนนิสัยอย่างนี้มากๆผู้ที่ปวดหัวมากที่สุดก็คือ ผู้บังคับบัญชานั่นแหละ
ปู่ ย่า ตา ทวดของเราได้ปลูกฝังนิสัยการให้ปันมาตั้งแต่เล็กๆ แล้วคือ เช้าขึ้นมาก็สอนให้ใส่บาตร นั่นคือการปลูกนิสัยการให้มันโดยวิธีการของบรรพบุรุษ
ในเวลาเดียวกัน เราก็ป้องกันตัวเราเองด้วยการฝึกมารยาทไว้ให้ดี เพราะเมื่อเราโตเป็นผู้ใหญ่แล้ว สิ่งที่น่ากลัวมีอยู่อย่างหนึ่ง คือ ไม่ค่อยมีใครกล้าตักเตือนมารยาทใครไม่มีใครกล้าสอนมารยาทให้กันเพราะฉะนั้นใครที่เป็นพ่อแม่คนแล้วรีบฝึกลูกตัวเองเรื่องมารยาทให้ดีแล้วในเวลาเดียวกันผู้ที่เป็นผู้บังคับบัญชานอกจากท่านจะทำงานของท่านแล้วอาตมาก็ขอฝากไว้ว่านอกจากเรื่องงานแล้วท่านยังมีหน้าที่สอนมารยาทให้ลูกน้องอีกด้วยนะ ใช่...โต ๆ ด้วยกันแล้วสอนมารยาทนี่อึดอัดนะ เคืองกันด้วย แต่ว่ามันก็ต้องสอน
อาตมาเองไม่ได้คิดว่าจะต้องมาสอนมารยาทให้ใครเพราะเมื่อก่อนบวชก็ไม่ใช่คนมีมารยาทดีงามอะไรหนักหนาก็ลูกทุ่งแต่เมื่อมาบวชแล้วต้องมารับหน้าที่ปกครองภายในวัดปรากฏว่างานประจำที่เป็นอยู่ขณะนี้เพื่อให้พระภิกษุและสามเณรในวัดปรองดองกันด้วยดีไม่กระทบกระทั่งกันเพื่อให้ญาติโยมที่มาวัดรักใคร่กลมเกลียวกันนึกไม่ถึงเลยว่าจะต้องมานั่งฝึกมารยาทกันจนทุกวันนี้เพราะฉะนั้นโปรดอย่ามองผ่านเลยไปเพราะถ้ามองผ่านตรงนี้งานสะดุดไปเท่าไหร่เราก็ไม่รู้
ก็แค่ขอยืมเครื่องพิมพ์ดีดใช้สักนิดยังไม่ให้ ถามว่าเป็นสมบัติของเราไหม
“ไม่ใช่”
“แล้วของใคร”
“ของบริษัท”
“แล้วทำไมไม่ให้เขาล่ะ”
“หมั่นไส้มัน ไม่ชอบหน้ามัน”
แค่หมั่นไส้กันเท่านั้นนะ งานของบริษัทสะดุดไปเท่าไหร่ เพราะฉะนั้น วันนี้ช่วยสำรวจตัวเองด้วยนะว่า
๑. เราเป็นคนมีนิสัยดีพอสมควรแก่งานของเราแล้วหรือยัง
๒. เราเป็นคนงก หวงสมบัติเกินไปหรือเปล่า
เหล่านี้เป็นเรื่องของมีใช้ แต่ว่าทำจนไม่มีจะใช้กัน แต่บางทีอุปกรณ์เครื่องมือเครื่องใช้ไม่มีจริงๆในกรณีที่ของไม่มีอย่างนี้ในที่ทำงานก็คงต้องเป็นภาระของผู้บังคับบัญชาจะต้องไปขวนขวายหามาให้ทั้งงบประมาณและอุปกรณ์ แต่ไม่ได้หมายความว่าจะได้ของทุกอย่างตามที่เราปรารถนานะ บางทีงบประมาณให้มาเท่านี้ซึ่งไม่เพียงพอแก่ความต้องการ ถ้าอย่างนี้ก็แนะนำได้ประการเดียว คือ ทนกันละนะ
ไม่ทนก็ไม่ทราบว่าจะทำยังไงเหมือนกัน แล้วในระหว่างที่ทนสิ่งที่ต้องระมัดระวังก็ คือรักษามารยาทของตัวเองเอาไว้ให้ดีด้วยอย่าบ่นจนกระทั่งผู้บังคับบัญชาทนไม่ไหว แล้วมันก็จะยุ่งเป็นลูกโซ่ตามมา ถ้าลองได้มาบ่นมาพูดกันสารพัด ทั้งๆที่ผู้บังคับบัญชาท่านก็ทำจนสุดฤทธิ์แล้ว ก็เข้าข่ายมารยาทไม่ดีอีกเหมือนกัน
ยังมีอีกกรณีหนึ่งคือ ของใช้นั้นมีอยู่แต่ว่าไม่ถึงกับครบกรณีนี้ก็ปันกันใช้ก็แล้วกัน เช่น เครื่องมือมีอยู่ ๑๐ ชุด แต่คนทำงานมีอยู่ ๑๔-๑๕ คน ก็ขอให้แบ่งปันกันใช้ และเพราะแบ่งๆปันๆกันใช้นี่แหละ มารยาทยิ่งสำคัญ
อาตมานึกไม่ถึงเลยว่า นิสัยและมารยาทนี้จะมีบทบาททำให้งานสะดุดหรือรุ่งเรืองได้ งานส่วนใหญ่จะล้มเหลวหรือรุ่งเรืองอยู่ตรงนี้ จึงขอฝากไว้ในวันนี้ด้วย
เนื่องจากพื้นฐานของอาตมาเองนั้น ว่าไปแล้วก็เป็นลูกชาวไร่ ชาวนา ครั้นได้มารับการศึกษาที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์วิชาที่เรียนและงานที่ทำก็เป็นงานชนิดที่เรียกว่าค่อนข้างจะลูกทุ่งก็เลยไม่ค่อยจะระวังกิริยามารยาทกันมากนักคำนึงเน้นแต่เรื่องปฏิบัติเป็นส่วนใหญ่เมื่อจบการศึกษาแล้วก็ปรากฏว่าเวลาทำงานมีการกระทบกระทั่งกันมากแล้วผลสุดท้ายสิ่งที่ต้องมาแก้ไขนึกว่าต้องแก้ไขโดยเน้นเรื่อเทคโนโลยีก็อบรมสารพัดจะอบรมแล้วงานมันก็ไปไม่ถึงไหน ไล่ไปไล่มา อยู่ที่นิสัยที่มารยาทนี่เอง ตรงนี้ขอฝากเอาไว้ด้วย
สิ่งที่ทำให้นิสัยของคนเสีย
สิ่งที่จะทำให้นิสัยของคนเสีย ไม่น่าเชื่อ อยู่ที่อบายมุขอบายมุขมีอะไรบ้าง
๑. สุรา ถ้าใครลองได้จมอยู่ในวงสุราแล้ว นิสัยดีๆ มารยาทดีๆ จะหย่อนลงไป
หลวงพ่อ : คุณเชื่อไหม
คุณโยม : เชื่อครับ
หลวงพ่อ : แล้วกินเหล้ารึเปล่าเรา
คุณโยม : กินครับ
หลวงพ่อ : เมื่อไหร่จะเลิก
คุณโยม : ลดลงแล้วครับ
หลวงพ่อ : โอ้โฮ....น่ารัก ลดลงแล้วนะ เหลือวันละกี่ขวด
คุณโยม : นานๆกินที่ครับ
หลวงพ่อ : แล้วกินที่นานไหม
คุณโยม : (ยิ้ม)
ขอให้ระวังตรงนี้ พอกินเหล้าแล้วทำให้เราขาดสติ มีเหล้าที่ไหนจะมีความแตกแยกที่นั่น เพราะขณะที่กำลังร่วมวงกันอยู่นั้นคำพูดทุกคำไม่ใช่คนพูด เหล้ามันพูด
๒. นารี โดยทั่วไปเราแปลว่าผู้หญิงแต่จริงๆแล้วในที่นี้เราหมายถึงความเจ้าชู้ของเราจะชายเจ้าชู้หรือหญิงเจ้าชู้ก็ได้มีเจ้านายเป็นคนเจ้าชู้ที่ไหน ที่นั่นเสียการปกครองหมด
๓. พาชี แปลว่า ม้า แต่ไม่ได้หมายถึงเล่นม้าหรอกนะหมายถึงขี่ม้ากินลม ขี่รถกินลม ฉุยไปฉายมาเตะฝุ่น พูดง่ายๆ ขี้เกียจชอบผลัดวันประกันพรุ่ง หนาวนักร้อนนักก็ไม่ทำงาน หิวนักอิ่มนักก็ไม่ทํางาน เป็นพวกขี้เกียจ
๔. กีฬาบัตร ได้แก่การพนันทุกชนิดเคยทำสถิติกันบ้างไหมว่า เล่นการพนันแล้วได้กับเสียคุ้มกันหรือเปล่า ลองทำดูไม่คุ้มหรอกเอาเป็นว่าพวกที่เล่นๆ อยู่ด้วยกันมีใครรวยเพราะเล่นการพนันบ้าง มีไหม ไม่มีใครหรอกที่เล่นการพนันแล้วตั้งตัวได้ เพราะฉะนั้น ครั้งใดถ้าจะควักเงินซื้อหวยใต้ดิน เก็บเงินเอาไว้ซื้อนมเลี้ยงลูกดีกว่านะ และก็ครั้งใดจะควักเงินซื้อเหล้า ช่วยส่งไปให้พ่อแม่ใช้จะดีกว่า
มีตัวอย่างอยู่เรื่องหนึ่ง ที่อยากจะเล่าฝากเอาไว้ตรงนี้อาตมามีพี่ที่ร่วมสร้างวัดกันมาตั้งแต่ขุดดินก้อนแรกอยู่คนหนึ่งเป็นผู้หญิง ทั้งเรียนเก่ง ทั้งทำงานเก่ง แต่เมื่อท่านเรียนจบ จบอักษรศาสตร์ได้เกียรตินิยม ทำงานก็ทำงานดี ท่านได้ ๒ ขั้นติดต่อกัน ๓ ปี เนื่องจากทำทุ่มเทและมีฝีมือมาก ปีที่ ๔ ผู้บังคับบัญชาจะให้ ๒ ขั้นอีก ท่านก็ไปกราบงามๆแล้วบอกว่า พอแล้ว ให้คนอื่นเขามั่งเถอะ
ปีที่ ๕ ท่านจะได้ ๒ ขั้นอีก ท่านก็บอกว่า พอเถอะให้คนอื่นเขามั่ง ผู้บังคับบัญชาก็บอกว่า ก็คนอื่นเขาไม่ทำงานทุ่มเทเหมือนอย่างคุณฉันให้คนอื่นไม่ได้หรอก หากให้ไปแล้วจะเป็นตัวอย่างที่ไม่ดี พี่คนนี้ก็เลยบอกว่า ถ้าอย่างนั้นขอให้บรรดาเพื่อนร่วมงานทั้งหมดไปช่วยคิดกันมาเองว่าใครสมควรจะได้ ผู้บังคับ
บัญชาจึงต้องหาทุนไปต่างประเทศให้เป็นการชดเชย ก็ขอฝากให้เป็นข้อคิดเอาไว้ด้วยว่า บางครั้งเมื่ออยู่ด้วยกัน ๒ ขั้นนี่ไม่ได้มาง่ายๆแต่เมื่อเราได้หลายหนแล้วก็ให้คนอื่นเขามั่งเถอะ ปันกันกินปันกันใช้ ถ้าไม่อย่างนั้นก็อยู่ด้วยกันลำบาก มีคนอิจฉากันมากๆ แน่เพราะจะเหมือนคำของหลวงวิจิตรวาทการที่ว่า
ไม่มีใครเขาอยากเห็นเราเด่นเกิน
