อดิเรก แปลว่า เกินกว่าหนึ่ง คือ สิ่งที่เพิ่มขึ้นจนเกินกว่าหนึ่ง สิ่งที่มีเกินหนึ่ง มีเกินกำหนด มีเกินกว่าปกติ มีเหลือเฟือ ใช้ว่า อติเรก ก็ได้
อดิเรก ใช้นำหน้าคำอื่นๆ เช่น
- อดิเรกจีวร หมายถึง ผ้าที่เกินกำหนดที่ทรงอนุญาตไว้ คือ ผ้าส่วนเกินจากไตรจีวร
- อดิเรกบาตร หมายถึง บาตรที่เกินกำหนดที่ทรงอนุญาตไว้ คือบาตรใบที่สองที่สาม เป็นต้น
- อดิเรกลาภ หมายถึง ลาภส่วนเกินลาภที่เกิดขึ้นมากปกติ ลาภที่มีเหลือเฟือ
