ห้องสมุดภาคปฏิบัติ
โดย ผศ.ดร.ศักดิ์ชัย เกียรตินาคินทร์มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต
การจัดระเบียบ "ร้านเหล้าใกล้โรงเรียน" กำลังเป็นประเด็นร้อนของการจัดระเบียบสังคม หรือเรียกให้ถูกว่า "จัดระเบียบเยาวชน" ไม่ให้ตกเป็นเหยื่อ
ของอบายมุขง่ายเกินไป
หากเริ่มจัดการเดี๋ยวนี้เพื่อรักษาเยาวชนไม่ให้ตกหลุมอบายมุขมากไปกว่านี้ คงจะมีปัญหามากทีเดียว แม้ว่าความคิดดังกล่าวจะดีงามเพียงใดก็ตาม ทั้งนี้เนื่องจากการจัดระเบียบดังกล่าวจะเป็นการเผชิญหน้ากับระบบทุนเสรีที่ประเทศไทยปล่อยเรื้อรังจนเป็นมะเร็งร้ายที่ยากจะเยียวยา แท้จริงแล้วกระแสนี้เคยเกิดขึ้นเมื่อประมาณปีที่แล้ว มีการริเริ่มจำกัดเขตอบายมุขให้อยู่ไกลจากสถานศึกษา 200 เมตร ซึ่งก็แคล้วคลาดไม่ประสบผลสำเร็จแต่อย่างใด หรือถึงแม้ประสบความสำเร็จ แต่ระยะทางเพียง 200 เมตร เดินไม่ถึง 5 นาทีก็ได้เฮแล้ว กฎหมายเมืองไทยในระดับเคารพสิทธิ์ รักษามนุษยชาติ รักษาธรรมชาติ และรักษาสังคมเป็นกฎหมายที่ถูกเมิน ไม่ค่อยมีใครถือปฏิบัติหรือเห็นเป็นเรื่องสำคัญ
เราเคยได้ยินบ่อยๆ ว่าในต่างประเทศมีการฟ้องร้องอันเนื่องมาจากการรักษาสิทธิ์มากมาย เช่น คนลื่นล้มในร้านค้าฟ้องร้องเจ้าของร้านว่าทำร้านลื่น ทำให้เขาหกล้ม ฟ้องเสร็จเจ้าของร้านแพ้คดีโทษฐานไม่ดูแลร้านให้เรียบร้อย เจ้าหน้าที่ควบคุมการไม่ขายเหล้าให้เด็กอายุต่ำกว่า 18 อย่างเด็ดขาด ร้านไหนฝ่าฝืนก็สั่งปิด เรื่องเหล่านี้เรารู้กันโดยทั่วไป แต่ลองฟังเรื่องเหล่านี้ดูบ้าง ที่เมืองเนเปียร์ ประเทศนิวซีแลนด์ มีกฎหมายห้ามผู้ประกอบการซื้ออาคารเพื่อประกอบการค้าในปีแรก โดยจะให้เช่าแทนการซื้อขาด เมื่อทำการค้าได้มั่นคงแล้ว จึงจะให้สิทธิ์ในการซื้อขาดได้ กฎหมายลักษณะนี้เหมือนการจำกัดสิทธิ์คนมีเงินซึ่งส่วนใหญ่กู้มาลงทุนไม่ให้ลงทุนทำการค้า แต่เปล่าเลย เขาออกกฎหมายนี้เพื่อป้องกันประชาชนของเขาเอง เพราะหากทำการค้าในปีแรกๆ ไม่ประสบความสำเร็จ จะได้ไม่เกิดภาวะล้มละลายซึ่งจะเป็นภัยทั้งกับตนเองและต่อระบบเศรษฐกิจโดยรวม กฎหมายเช่นนี้เรียกว่ากฎหมายรักษามนุษย์และสังคม ที่สหรัฐอเมริกามีกฎหมายว่า การตัดต้นไม้ใหญ่หรือการจับปลาในเขตหวงห้ามโดยไม่ได้รับอนุญาตถือเป็นความผิดมีโทษปรับ หน้าบ้านใครไม่รักษาความสะอาด ปล่อยให้สนามหญ้ารกรุงรัง จะมีเจ้าหน้าที่มาตัดให้ พร้อมเก็บเงินค่าตัดหญ้าจากเจ้าของบ้าน หรือถ้าใครเลี้ยงสุนัขแล้วปล่อยให้สุนัขเห่าส่งเสียงดังเป็นที่รำคาญเพื่อนบ้าน จะถูกเจ้าหน้าที่ปรับโทษฐานก่อความรำคาญในสังคม เจ้าของบ้านต้องนำสุนัขไปเก็บไว้ข้างสระว่ายน้ำแล้วเปิดสเตอริโอให้สุนัขฟัง จะได้ไม่เครียดเห่าหอนให้โดนปรับอีก กฎหมายลักษณะนี้เรียกว่ากฎหมายรักษาธรรมชาติ รักษาสังคมและเคารพสิทธิ์ ได้ยินได้ฟังแล้วก็เป็นปลื้มในกฎหมายเหล่านี้ ลึกซึ้งไปกว่านี้ยังเคยได้ยินข่าวประชาชนคนธรรมดาฟ้องร้องนายทุนที่ก่อสร้างตึกสูงว่ากำลังทำร้ายชีวิตของเขา อันเนื่องมาจากชายคนนี้เคยมีความสุขจากการได้นั่งชื่นชมความงามของภูเขาขณะดื่มกาแฟทุกเช้า ความสุขของเขาหายไปเพราะตึกสูงนี้มาบดบังธรรมชาติ การสร้างตึกทำให้ชีวิตที่ดำรงอยู่ได้ด้วยธรรมชาติถูกทำร้าย แทบไม่น่าเชื่อว่าชายคนนี้ชนะคดี
ร้านอาหารจานด่วนประเภทจานเดียวอิ่ม นอกจากจะมีกฎหมายบังคับให้มีป้ายติดราคาแสดงไว้ให้ลูกค้าทราบแล้ว ยังมีกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภคอีกว่า คนซื้อต้องรับประทานอิ่มใน 1 จาน ตามราคาที่แจ้งไว้ ฟังดูแล้วน่ารักมากในการคุ้มครองผู้บริโภค เรื่องนี้ไม่ต้องพูดถึงเรื่องร้ายแรงขนาดว่าถ้าพบขาแมลงสาบสักตัว เจ้าของร้านจะโดนฟ้องร้องขนาดไหน อีกเรื่องหนึ่งแทบไม่น่าเชื่อ เจ้าของร้านอาหารแห่งหนึ่งในออสเตรเลีย อ้างว่าอาหารที่รับประทานเหลือบนโต๊ะจะมีกฎหมายห้ามร้านค้าห่อให้ลูกค้ากลับไปรับประทานต่อที่บ้าน เพราะกลัวว่าจะเป็นอาหารเก่าที่ไม่สะอาดแล้วจะทำให้ลูกค้าท้องเสียได้ จะอนุญาตให้ห่อกลับบ้านเฉพาะอาหารปรุงสดใหม่ๆ เท่านั้น
