วิทยาศาสตร์ในพระไตรปิฎก
" ภาพรวมวิทยาศาสตร์ในพระไตรปิฎก "
วิทยาศาสตร์ในพระไตรปิฎกในที่นี้จะกล่าวถึงประเด็นที่ปรากฏอยู่ในพระไตรปิฎกซึ่งเกี่ยวข้องหรือสอดคล้องกับวิทยาศาสตร์ ได้แก่ เจตคติต่อความรู้, ลักษณะของความรู้, วิธีการแสวงหาความรู้,สมาธิกับการค้นพบของนักวิทยาศาสตร์, นิยาม 5 กฎแห่ง รรพสิ่งในอนันตจักรวาล และการพิสูจน์คำสอนในพระไตรปิฎก
แต่ทั้งนี้ไม่ได้ต้องการให้นักศึกษาเข้าใจว่า พุทธศาสตร์อันเป็นพระธรรมคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าซึ่งปรากฏอยู่ในพระไตรปิฎกเป็นวิทยาศาสตร์ เพราะว่าพุทธศาสตร์ก็ยังคงเป็นพุทธศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ก็ยังคงเป็นวิทยาศาสตร์
พุทธศาสตร์นั้นมีความแตกต่างกับวิทยาศาสตร์ในประเด็นที่สำคัญ คือ ความรู้ของพุทธศาสตร์เป็นความรู้แจ้งด้วยพระปัญญาตรัสรู้ธรรมของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เป็นความรู้ที่เกิดขึ้นจากภาวนามยปัญญา เป็นสัจธรรมที่เที่ยงแท้แน่นอนไม่มีการเปลี่ยนแปลงอีกต่อไป
ส่วนความรู้ของวิทยาศาสตร์ไม่ได้เป็นความรู้แจ้ง แต่เป็นความรู้ที่เกิดจากสุตมยปัญญาและ จินตมยปัญญาเป็นหลัก เกิดจากการลองผิดลองถูกจนคิดว่าได้ค้นพบความจริงในธรรมชาติบางประการ แล้วตั้งเป็นกฎหรือทฤษฎีขึ้นมา ซึ่งมีบ่อยครั้งเมื่อนักวิทยาศาสตร์ได้ศึกษามากขึ้นไปกว่าเดิมก็จะพบว่า กฎหรือทฤษฎีบางอย่างไม่ถูกต้องจึงต้องยกเลิกไป
กฎบางกฎที่ใช้มายาวนานจนนักวิทยาศาสตร์เองก็คิดว่าเป็นสัจธรรมไม่มีการเปลี่ยนแปลงแล้ว ได้รับการพิสูจน์มานับครั้งไม่ถ้วนแล้วว่าถูกต้อง ก็ยังอาจจะพลาดได้ เหมือนดังอุปมาที่ว่า ไก่ตัวหนึ่งเช้าขึ้นมาก็เห็นนาย ก.มา นาย ก.มาทีไร ก็เอาอาหารมาให้กินทุกทีเห็นอย่างนี้มาทุกเช้าๆ ก็เป็นอันว่า พอไก่เห็นนาย ก. เป็นได้กิน ไก่เห็นนาย ก.เป็นได้กิน ไก่เห็นนาย ก.เป็นได้กินทุกวันๆ เป็นปีๆ แต่มาถึงเช้าวันหนึ่ง ไก่เห็นนาย ก.มา แต่ไม่ได้กิน เพราะนาย ก.ไม่ได้ถืออาหารมา และกลายเป็นว่า นาย ก.ถือมีดมาแล้วก็เฉือนไก่ลงหม้อแกง เพราะฉะนั้น ที่ว่า "ไก่เห็นนาย ก.แล้วได้กิน" ก็กลายเป็นว่า "ไก่เห็นนาย ก.เลยลงหม้อแกง"
ในขณะเดียวกันเมื่อวิทยาศาสตร์สั่งสมความรู้และประสบการณ์ไปมากเข้า ก็สามารถค้นพบสัจธรรมบางประการในธรรมชาติได้เช่นเดียวกัน แม้จะต้องลองถูกลองผิดมานับครั้งไม่ถ้วนแล้วก็ตาม ซึ่งสัจธรรมที่นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบนั้นก็มีอยู่หลายประการที่ปรากฏอยู่ในพระไตรปิฎก ซึ่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้กว่า 2,500 ปีมาแล้ว
*----------------------------------------------------------------------------------------------------------*
หนังสือ GB 406 สรรพศาสตร์ในพระไตรปิฎก
กลุ่มวิชาความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา
