อนุตตโร ปุริสทัมมสารถิ
พระธรรมเทศนา
อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ พระคุณข้อนี้หมายความว่า พระองค์ก็เปรียบเสมือนสารถีผู้ฝึกสอนคนเป็นอย่างดี หาผู้อื่นเสมอเหมือนมิได้ ว่าโดยย่อก็คือ พระองค์มีพระปรีชาญาณเฉลียวฉลาดในอันที่จะฝึกสอนคนให้เป็นคนดีได้ ว่าโดยที่สุดก็คือ ให้สามารถบรรลุมรรคผลนิพพานได้ ย่นคำสอนของพระองค์ก็คือ ศีล สมาธิ ปัญญา แต่พระองค์มีอุบายสอนต่าง ๆ นานาสุดแล้วแต่จะทรงพิจารณาเห็นว่าบุคคลจำพวกใดมีนิสัยอย่างไร ก็ทรงใช้อุบายสอนให้ต้องกับนิสัย เช่น พระนันทกุมารมีนิสัยหนักไปในทางราคจริต พระองค์ทรงเนรมิตเป็นรูปนางฟ้าเข้าล่อ จนพระนันทกุมารเห็นว่าสวยกว่านางคู่รักของเธอ แล้วก็ทรงยักเยื้องวิธีจนพระนันทกุมารเบื่อหน่ายในรูป
ในบางกรณี เพื่อการเผยแผ่พระพุทธศาสนา พระองค์ทรงใช้อิทธิปาฏิหาริย์มากมาย ดังเช่น เรื่องอุรุเวลกัสสปะ เป็นต้น ซึ่งมีเรื่องว่า ครั้งเมื่อพระองค์คิดจะทรงปลูกฝังพระศาสนาให้เป็นปึกแผ่นในกรุงราชคฤห์ แต่มีคณาจารย์คนสำคัญอยู่ที่นั่นชื่ออุรุเวลกัสสปะซึ่งคนนับถือมาก ถ้าปราบอุรุเวลกัสสปะเสียได้พระพุทธศาสนาจึงจะรุ่งเรือง
พระองค์จึงเสด็จไปยังอาศรมแห่งอุรุเวลกัสสปะ ตรัสขออาศัยพักสักราตรีหนึ่งที่โรงเพลิง อุรุเวลกัสสปะว่าที่นั่นมีพญานาคพิษร้ายอยู่ตัวหนึ่งพระองค์ว่าไม่เป็นไร ก็เสด็จประทับอยู่ที่นั่น
ครั้นตกเวลากลางดึกพญานาคสำแดงพิษ หรือเรียกว่าพ่นพิษทำร้ายพระองค์ แต่พระองค์ทรงดำรงพระสติเฉพาะหน้าต่อพระกัมมัฏฐานภาวนานุโยคประมวลมาซึ่งอิทธาภิสังขารสำแดงเตโชกสิณสมาบัติบันดาลให้เป็นเปลวเพลิงยังพญานาคให้พ่ายแพ้ด้วยฤทธิ์ของพระองค์แล้ว ให้ขดตัวอยู่ในบาตรเอาไปให้
อุรุเวลกัสสปะกับบริวารดู แต่อุรุเวลกัสสปะก็ยังไม่เลื่อมใสยังถือทิฏฐิว่าตนเป็นอรหันต์อยู่พระองค์ก็ทรงแสดงอีกหลายประการ ตลอดจนแสดงจงกรม คือเดินอยู่บนน้ำแล้วเหาะขึ้นบนอากาศ แล้วเลื่อนลอยลงมาสู่เรือของอุรุเวลกัสสปะและบริวารที่ไปดูอยู่นั้น แล้วในที่สุดจึงชี้แจงให้พวกอุรุเวลกัสสปะรู้ตัวว่า ทางที่พวกเธอปฏิบัติอยู่นั้นมิใช่ทางที่จะบรรลุมรรคผล พวกเธอยังไม่ใช่พระอรหันต์
อุรุเวลกัสสปะได้ ดับพระพุทธฎีกาก็ละทิฏฐิซบเศียรลงแทบฝ่าพระบาทพระองค์ ขอบรรพชาอุปสมบทในสำนักพระองค์ ลำดับนั้นแล้ว นทีกัสสปะ และคยากัสสปะผู้เป็นน้องของอุรุเวลกัสสปะ ซึ่งต่างก็มีบริวารและเป็นคณาจารย์ตั้งอาศรมอยู่ถัด ๆ กันไปตามลำดับของลำน้ำเนรัญชราทางใต้ทราบเรื่องราวขึ้นก็พากันเลื่อมใสมาขอบรรพชาอุปสมบทในสำนักพระองค์หมดสิ้น ดังนี้พระองค์จึงเป็นผู้ฝึกสอนอย่างดีเลิศ ไม่มีผู้ใดเสมอเหมือน จึงได้พระนามว่า "อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ"
บทขยายความ
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงได้รับคำยกย่องว่า เป็นนักฝึกคนที่ยอดเยี่ยมอย่างที่ไม่มีใครจะมาเสมอเหมือนอีกแล้ว ซึ่งพระเดชพระคุณหลวงปู่วัดปากน้ำก็ได้ยกตัวอย่างการฝึกสอนของพระองค์มาเล่าให้พวกเราฟัง ทำให้เห็นภาพชัดเจนดีว่า เหตุที่พระองค์ทรงสามารถฝึกคนได้อย่างนี้ก็เพราะความรู้แจ้งโลกของพระองค์ที่กล่าวมาแล้วนั่นแหละ ก็ทำไมจะฝึกไม่ได้ล่ะ ในเมื่อหากพระองค์ทรงพบใครแล้ว พระองค์ทรงระลึกชาติไปเห็นนิสัยใจคอของเขาซึ่งสั่ง มกันมากี่ภพกี่ชาติไปรู้พฤติกรรมของเขาทั้งหมด ไม่ว่าเคย กิน อยู่ เกิด ตายมาอย่างไร แม้ความคิดความอ่านที่อยู่ในใจขณะนั้น ก็ปิดบังพระองค์ไม่ได้ เพราะฉะนั้นพระองค์จึงทรงฝึกคน ฝึกสรรพสัตว์ได้ดั่งพระทัยใครที่มีแววหรือมีบุญพอจะรับการฝึกได้ พระองค์เป็นต้องเอามาฝึกให้ได้ และฝึกได้สำเร็จรวดเร็วเป็นอัศจรรย์ ไม่มีใครมาเทียบกับพระองค์ทีเดียว
หรือถ้าใครยังเป็นประเภทอินทรีย์อ่อนเหมือนไม้ไม่มีแก่น ยังต้องรอเวลา พระองค์ก็ปล่อยไปก่อน จนอินทรีย์แก่กล้าแล้วเมื่อไร จึงค่อยตามตัวเอามาฝึก
และหากเป็นประเภทที่อินทรีย์ยังอ่อนปวกเปียก ยังรับการฝึกไม่ไหว ถ้าพระองค์ทรงบอกว่ายังรับการฝึกไม่ไหว ใครๆ ก็อย่าฝนไปฝึกให้เลย เสียเวลาเปล่า ไม่มีทางฝึกได้หรอก
ความสามารถในการฝึกคนอย่างยอดเยี่ยมของพระองค์นี้ ไม่มีศาสดาใดเทียบได้เพราะทรงรู้แจ้ง นิสัยใจคอของบุคคลที่จะฝึกได้ทะลุปรุโปร่ง จึงได้พระคุณนามว่า "อนุตตโร ปุริสทัมมสารถิ" คือสารถีผู้ฝึกคนได้อย่างยอดเยี่ยม ไม่มีผู้อื่นยิ่งกว่า
*----------------------------------------------------------------------------------------------------------*
หนังสือ PD 003 พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ
หนังสือเรียน หลักสูตร Pre-Degree
