๔. ทรงมอบความเป็นใหญ่ให้สงฆ์ ในการอุปสมบทกุลบุตร
ทรงอนุญาตการอุปสมบทด้วยวิธีญัตติจตุตถกรรม
สืบเนื่องมาจากมีพราหมณ์เฒ่าคนหนึ่ง ชื่อราธะประสงค์จะบวชเป็นพระภิกษุ แต่ไม่มีภิกษุรูปใดเป็นอุปัชฌาย์ให้ทำให้ราชพราหมณ์นั้นเกิดความทุกข์ใจจนซูบผอมพระผู้มีพระภาคทรงทราบความนั้น จึงตรัสถามภิกษุทั้งหลายว่า “ใครระลึกถึงความดีของราธพราหมณ์นี้ได้บ้าง” ท่านพระสารีบุตรกราบทูลว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ราชพราหมณ์ได้ถวายภิกษาแก่ข้าพระองค์ ๑ ทัพพี ข้าพระองค์ระลึกถึงความดีข้อนี้ได้ พระพุทธเจ้าข้า”
พระผู้มีพระภาคจึงทรงอนุญาตให้ท่านพระสารีบุตรบวชให้ราธะ โดยวิธีญัตติจตุตถกรรม คือ ตั้งญัตติ ๑ ครั้ง และสวดกรรมวาจา ๓ ครั้ง มีภิกษุสงฆ์ประชุมร่วมกันซึ่งต่อมาได้ทรงก้าหนดภิกษุสงฆ์ผู้เข้าร่วมในอุปสมบทกรรมว่าต้อง ๕ รูป เป็นอย่างต่ำา สำหรับการอุปสมบทในปัจจันตชนบท และ ๑๐ รูปเป็นอย่างต่ำ สำหรับการอุปสมบทในมัธยมประเทศและทรงห้ามใช้วิธีไตรสรณคมน์ ให้การอุปสมบทตั้งแต่นั้นมา
ทรงอนุญาตให้บรรพชากุลบุตรเป็นสามเณรด้วยวิธีไตรสรณคมน์
เมื่อครั้งที่พระผู้มีพระภาคเสด็จกรุงกบิลพัสดุ์ พระนางยโสธราตรัสบอกให้พระราหุลกุมารมาทูลขอทรัพย์มรดกจากพระผู้มีพระภาค พระพุทธองค์กลับตรัสรับสั่งท่านพระสารีบุตรให้บวชราหุลกุมารเป็นสามเณร ด้วยวิธีไตรสรณคมน์
ในการบวชราหุลกุมารนั้น ท่านพระมหาโมคคัลลานะทำหน้าที่โกนผมให้ราหุล ท่านสารีบุตรให้ไตรสรณคมน์และสิกขาบท ๑๐
นอกจากนั้น ยังทรงบัญญัติพระวินัยว่าด้วยการรับกุลบุตรเข้าบวชในพระพุทธศาสนามากมาย เพื่อเป็นเกณฑ์ในการตัดสิน วินิจฉัยของหมู่สงฆ์ในกาลต่อมา ที่สำคัญคือ พระวินัยที่ทรงห้ามบุคคลบางประเภทบรรพชาอุปสมบท มี ๒ ประเภท คือ
เชิงอรรถ
๑ มือแป หมายถึง มือพิการ นิ้วกำเข้าไม่ได้
