ข้อคิดจากชาดก
โรหิณีชาดก
ชาดกว่าด้วยมิตรที่โง่เขลา
สถานที่ตรัสชาดก
เชตวันมหาวิหาร นครสาวัตถี
สาเหตุที่ตรัสชาดก
ในสมัยพุทธกาล ท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐีมีหญิงรับใช้คนหนึ่งชื่อ โรหิณี นางได้ฆ่ามารดาตายด้วยสากตำข้าว เพราะความตั้งใจที่จะตีแมลงวันที่มารุมตอมมารดา
เมื่อมารดาตาย นางเศร้าโศกเสียใจมาก บรรดาคนรับใช้ทั้งหลายจึงนำความที่เกิดขึ้นมาแจ้งท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี
เมื่อท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐีจัดการเรื่องศพมารดาของนางโรหิณีแล้ว จึงไปที่เชตวันมหาวิหาร และกราบทูลเรื่องที่เกิดขึ้นให้พระบรมศาสดาทรงทราบ พระพุทธองค์จึงทรงระลึกชาติด้วยบุพเพนิวาสานุสติญาณ ท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐีจึงกราบทูลอารธนาให้พระองค์ทรงเล่าเรื่องในอดีต พระพุทธองค์จึงทรงนำ โรหิณีชาดก มาตรัสเล่าดังนี้
เนื้อหาชาดก
ในอดีตกาล ครั้งพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติกรุงพาราณสี เศรษฐีผู้หนึ่งมีสาวใช้ชื่อ นางโรหิณี
วันหนึ่งในฤดูร้อน มีแมลงวันชุกชุมมาก มารดาของนางโรหิณีซึ่งชรามากแล้ว หูตาฝ้าฟาง งกๆ งิ่นๆ ทำอะไรไม่ค่อยได้ จึงหลบแมลงวันเข้าไปนอนอยู่ใน โรงกระเดื่อง
บังเอิญแมลงวันฝูงหนึ่งบิดตามเข้าไปด้วย มันรุมตอมแขนขาหน้าตา และเนื้อตัวของนาง เมื่อปัดที่หนึ่งมันก็บินไปตอมอีกที่หนึ่งไล่ไม่ไป นางรำคาญมากจึงร้องเรียกนางโรหิณีให้มาช่วยปัดแมลงวันให้
นางโรหิณีรับคำแล้วรีบไปหาแม่ทันที ครั้นเห็นแมลงวันทั้งฝูงกำลังรุมกัดรุมตอมแม่พึ่บพับอยู่อย่างนั้น จึงโกรธจัดคิดจะฟาดแมลงวันให้แหลกลาญ จึงฉวย สากตำข้าว ที่อยู่ใกล้มือหวดโครมลงไป ปรากฏว่าแมลงวันส่วนหนึ่งตายคาที่แต่แม่ของนางก็ถึงกับชักตาตั้งตายไปเช่นกัน
นางโรหิณีตกใจมาก ร้องตะโกนเสียงลั่น คนรับใช้ทั้งหลายต่างวิ่งมาดู แต่ช่วยเหลืออะไรไม่ได้เสียแล้ว จึงพากันซักถาม นางโหริณีพูดพลางร้องให้สะอึกสะอื้น เสียใจในความวู่วามโง่เขลาของตน
เมื่อเศรษฐีทราบเรื่องที่เกิดขึ้น จึงให้จัดการทำศพมารดาของนางโรหิณี แล้วกล่าวว่า
“ ศัตรูที่มีปัญญายังดีกว่ามีคนช่วยเหลือที่โง่เขลา ดูสิ นางโรหิณีฆ่ามารดาตายแล้ว ได้แต่ร้องไห้คร่ำครวญอยู่”
ประชุมชาดก
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงประชุมชาดกว่า
มารดานางโรหิณี ในครั้งนั้น ได้มาเป้นมารดานางโรหิณีในครั้งนี้
นางโรหิณี ในครั้งนั้น ได้มาเป็นนางโรหิณีในครั้งนี้
เศรษฐี ได้มาเป็นพระองค์เอง
ข้อคิดจากชาดก
๑ . ศัตรูที่น่ากลัวมาก คือศัตรูที่ฉลาด มีความรู้ความสามารถ เพราะอาจะทำร้ายเราได้หลายๆ วิธี ทำให้เราต้องระมัดระวังมาก แต่ผู้ที่น่ากลัวกว่านั้น คือผู้ที่โง่เขลาขาดเหตุผล หรือวิกลจริต แม้จะเป็นมิตรที่น่ากลัวกว่าศัตรู เพราะอาจก่อเหตุร้ายที่เหนือการคาดเดาขึ้นได้
๒. อย่าไว้ใจใช้งานคนที่โง่เง่า บ้าๆ บอๆ เด็ดขาด เพราะจะทำให้งานใหญ่เสีย
๓. คนเรานั้น แม้จะมีความซื่อสัตย์ กตัญญูกตเวทีก็ยังไม่พอ จะต้องมีสติสัมปชัญญะประกอบอยู่ด้วยเสมอ
อธิบายศัพท์
( โรหิณีชาดก อ่านว่า โร- หิ- นี- ชา- ดก)
โรงกระเดื่อง โรงที่ใช้สำหรับตำข้าว กระเดื่องเป็นเครื่องตำข้าวชนิดหนึ่ง ใช้เท้า เหยียบปลายกระเดื่อง แล้วถีบให้กระดก
สากตำข้าว เป็นสากไม้ ลักษณะกลมใหญ่ขนาดต้นแขน ยาวประมาณเท่าตัวคน ตรงกลางคอด
พระคาถาประจำชาดก
เสยฺโย อมิตฺโต เมธาวี
ยญฺเจ พาลานุกมฺปโก
ปสฺส โรหิณิกํ ชมฺมิ
มาตรํ หนฺตฺวาน โสจติ
ศัตรูที่มีปัญญา ยังดีกว่าคนช่วยเหลือที่โง่เขลา
ดูสิ นางโรหิณีฆ่ามารดาตายแล้ว ได้แต่ร้องไห้คร่ำครวญอยู่
ข้อคิดจากชาดก
โรหิณีชาดก
ชาดกว่าด้วยมิตรที่โง่เขลา
