กุลุปกะ แปลว่า ผู้เข้าถึงสกุล เป็นคำเรียกพระภิกษุผู้ใกล้ชิดสนิทสนมกับครอบครัวหรือวงศ์ตระกูลนั้นๆ มีความคุ้นเคย ไปมาหาสู่ผู้คนในครอบครัววงศ์ตระกูลเสมอ ผู้คนในครอบครัวและวงศ์ตระกูลนั้นรู้จัก ให้ความเคารพนับถือและอุปถัมภ์บำรุงด้วยดีโดยไม่รังเกียจ เรียกเต็มว่า พระกุลุปกะ โบราณเรียกว่า ชีต้น
พระกุลุปกะนั้นทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษาวงศ์ตระกูลบ้าง เป็นหลักใจของวงศ์ตระกูลบ้าง เป็นผู้สอนธรรมประจำของวงศ์ตระกูลบ้าง
เป็นพระที่ใกล้ชิดกับราชสกุล เรียกว่า พระราชกุลุปกะ
