อาทิกัมมิกะ แปลว่า ผู้ทำคนแรก ผู้ประกอบกรรมครั้งแรก
อาทิกัมมิกะ หมายถึงภิกษุผู้ก่อความเสียหายจนเป็นเหตุให้ทรงบัญญัติสิกขาบทห้ามไว้ ผู้เป็นต้นบัญญัติแห่งสิกขาบทนั้นๆ กล่าวคือเมื่อภิกษุรูปใดกระทำหรือประพฤติอย่างใดอย่างหนึ่งชาวบ้านหรือภิกษุรูปนั้นมาสอบถาม ได้ความจริงแล้วหากทรงวินิจฉัยแล้วเห็นว่าการกระทำหรือความประพฤตินั้นไม่ดี ไม่ถูกต้อง นำตำหนิ ไม่ควรทำ ไม่ควรประพฤติก็ทรงบัญญัติเป็นสิกขาบทห้ามไว้ภิกษุรูปนั้นถือว่าเป็น อาทิกัมมิกะ ในเรื่องนั้น
อาทิกัมมิกะ ได้รับการยกเว้นไม่เป็นอาบัติ คือไม่ถือว่าเป็นผิด เพราะกระทำการนั้นเมื่อยังไม่มีสิกขาบทบัญญัติห้ามไว้