ดุลยภาพบำบัดในสมัยพุทธกาล
" สาเหตุแห่งความเจ็บป่วย "
นอกจากการรักษาสุขภาพด้วยการพยายามตั้งกายให้ตรงในอิริยาบถต่างๆ ดังกล่าวแล้วพระสัมมาสัมพุทธเจ้ายังตรัสถึงสาเหตุแห่งความเจ็บป่วยไว้ 8 ประการ เพื่อให้พุทธบริษัทระวังป้องกันดังที่ได้กล่าวแล้วในบทนำ คือ
1. โรคเกิดแต่ดีให้โทษ
2. โรคเกิดแต่เสมหะให้โทษ
3. โรคเกิดแต่ลมให้โทษ
4. โรคเกิดแต่ทั้งดี เสมหะ และลมให้โทษ
5. โรคเกิดแต่ฤดูแปรปรวน
6. โรคเกิดแต่การผลัดเปลี่ยนอิริยาบถไม่สม่ำเสมอ
7. โรคเกิดแต่ความเพียรเกินกำลัง
8. โรคเกิดแต่วิบากกรรม
สาเหตุประการที่ 6 ที่ว่า โรคเกิดแต่การผลัดเปลี่ยนอิริยาบถไม่สม่ำเสมอ หมายถึง โรคที่เกิดจากการบริหารร่างกายไม่สม่ำเสมอ โดยมีนั่งนาน หรือยืนนาน เป็นต้น4 กล่าวคือในบรรดาอิริยาบถทั้ง 4 คือ ยืน เดิน นั่ง และนอนนั้น ถ้าดำรงอยู่ในอิริยาบถใดอิริยาบถหนึ่งนานเกินไป จะทำให้ร่างกายเกิดความเมื่อยล้าเป็นเหตุให้เจ็บป่วยได้ ในอรรถกถาอธิบายไว้ว่าพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงผ่อนคลายความปวดเมื่อยจากอิริยาบถหนึ่งด้วยอิริยาบถหนึ่ง ย่อมทรงบริหาร คือ ทรงยังอัตภาพให้เป็นไปมิให้ทรุดโทรม การปรับเปลี่ยนอิริยาบถของพระพุทธองค์จึงเป็นการป้องกันโรคที่จะเกิดขึ้นจากการผลัดเปลี่ยนอิริยาบถไม่สม่ำเสมอ
*----------------------------------------------------------------------------------------------------------*
หนังสือ GB 410 การรักษาสุขภาพตามพุทธวิธี
กลุ่มวิชาความรู้ทั่วไปทางพระพุทธศาสนา