ธรรม ๕ ประการ ที่ทำให้พุทธสาวกเคารพพระพุทธองค์อย่างยิ่ง
๔) ทรงไขปัญหาอริยสัจ ๔
สุดยอดแห่งความรู้ที่พระพุทธองค์ทรงเห็นแจ้งรู้แจ้งด้วยญาณทัสสนะของพระองค์เอง จนเป็นเหตุให้สิ้นกิเลสอาสวะ ทรงมีอธิปัญญา ก็คือเรื่องอริยสัจ ๔ ซึ่งพระพุทธองค์ทรงพากเพียรตรวจสอบด้วยญาณทัสสนะถึง ๓ รอบ จึงทรงยืนยันว่า ทรงเป็นผู้ตรัสรู้สัมมาสัมโพธิญาณ เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า บาปอกุศลอันใดที่เคยมีหลงเหลือแอบแฝงอยู่ในพระทัย ก็เป็นอันถูกสัมมัตตนิยตธรรมคืออริยมรรค ๔ ทำลายลงโดยสิ้นเชิง กุศลธรรมเป็นอเนกประการอันมีสัมมัตตนิยตธรรม เป็นปัจจัย ย่อมถึงความเจริญเต็มที่ มิฉะนั้นก็จะไม่ทรงยืนยัน ดังที่ตรัสกับภิกษุปัญจวัคคีย์ว่า๑๕
“ภิกษุทั้งหลาย ญาณทัสสนะ ตามเป็นจริงของเราในอริยสัจ ๔ เหล่านี้ มีรอบ ๓ อาการ ๑๒ อย่างนี้ ยังไม่
หมดจดดีตราบใด เราก็ยังไม่ยืนยันว่าเป็นผู้ตรัสรู้สัมมาสัมโพธิญาณอันยอดเยี่ยมในโลก กับทั้งเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมู่สัตว์พร้อมทั้งสมณพราหมณ์ เทวดา และ มนุษย์ตราบนั้น ...ญาณทัสสนะเกิดขึ้นแก่เราว่า ความหลุดพ้นของเราไม่กำเริบ ชาตินี้เป็นชาติสุดท้าย บัดนี้ภพใหม่ไม่มีอีก”
เพราะเหตุที่ทรงอธิปัญญาในเรื่องอริยสัจ ๔ นี้เอง พระพุทธองค์จึงสามารถไขปัญหาอริยสัจ ๔ ให้แก่เหล่าสาวกอย่างชัดแจ้งทะลุปรุโปร่ง ไม่ว่าสาวกจะกราบทูลถามถึงเรื่องความทุกข์ เหตุแห่งทุกข์ การดับทุกข์ (ทุกข์นั้นดับได้) ตลอดถึงวิธีดับทุกข์ พระพุทธองค์ก็ทรงชี้แจงให้สาวกเกิดความเข้าใจทุกครั้งทุกกรณี ด้วยความเต็มพระทัยยิ่ง เป็นที่ยินดีชื่นชอบใจแก่สาวกทั้งปวง พระพุทธองค์จึงตรัสแก่สกุลุทายิว่า การแก้ไขปัญหาอริยสัจ ๔ อย่างกระจ่างชัดนี้เอง เป็นธรรมประการที่ ๔ ที่ทำให้สาวกทั้งหลาย สักการะ เคารพ นับถือ บูชา และอาศัยพระองค์อยู่
" เพราะเหตุที่ทรงอธิปัญญา
ในอริยสัจ ๔ จึงสามารถ
ไขปัญหาอริยสัจ ๔ แก่เหล่าสาวกได้
อย่างทะลุปรุโปร่ง ทรงชี้แจง
ให้เข้าใจได้ทุกครั้งทุกกรณี "
จากหนังสือ ที่สุดแห่งธรรม ถึงได้ด้วยความเคารพ1
โดยคุณครูไม่เล็ก
๑๕ วิ.มหา. (ไทย) ๖/๑๖/๔๗
